Ki-demang.com : Centhini

Jilid 9 - Kaca : 109

546 Mijil

7.
Dadya rusak sêkarone sami |
lirnya kudon-kudon |
alaning wong bangkolan karone |
ing ngagêsang kêdah andarbèni |
sarya kang utami |
pawong-mitra tuhu ||

8.
Ingkang katon kaluwihanèki |
kang tanggon katêmpoh |
ati rowa duk sang naga gêdhe |
binuru mring sang garudha pêksi |
naga pinalêcit |
dumadak katêmu ||

9.
Lan Bathara Sramba lingira aris |
èh naga sirèko |
kapiyandêm lumayu marang ke |
matur kularsa minangsa dening |
sang akagapati |
marmamba pukulun ||

10.
Ulun lumajêng langkung dahat jrih |
mring garudha anon |
yang Bathara Sramba lon dêlinge |
sirèku ta paran arsa urip |
ingsun kang nulungi |
sang naga umatur ||

11.
Inggih amba minta tulung mamrih |
gêsang karahayon |
ngling Bathara Sramba lah sira ge |
kumalunga jangga-ulun iki |
naga gya mulêd ing |
têngggêking dewa wus ||

12.
Gya prapta sang garudha non maring |
sang naga amanggon |
nèng angganing sang wignya dewa-ngrèh |
garudha nir krodhanira mêksih |
arsa mangênjali |
myat ring naga granggu ||

13.
Yun tan nêmbah jrih ing bathara di |
ila-ila ring sot |
kewala nêmbah sing luhur bae |
riwusnya nêmbah sang kaga-pati |
mêsat sing ngarsaning |
dewa kang palungguh ||

14.
Kang puniku palupining janmi |
saryotamèng tanggon |
Jèngrêsmi mèsêm sasmitèng rine |
miwah marang kang paman sarya ngling |
jawènipun ugi |
ngagêsang puniku ||

15.
Wus cinupan ing sastra ngingkêti |
pênêd lawan awon |
tan bodho pra janma pênganggite |
tan pai lan ngalim kang musanip |
anêgêsi Dalil |
Kadis minulya nung ||

16.
Kang paman ngling kojahe kiyai |
Wargasastra mèncok |
mungguh lakwèng kauripan kiye |
wus ginaris bênêr lawan sisip |
ondhe mêlimpingi |
janma di lan kumprung ||

17.
Kadipundi malih kakang kyai |
bab kang winiraos |
Kae Wargasastra lon wuwuse |
inggih wontên malih ondhenèki |
kang kocap ing jilid |
jawi jarwanipun ||

Jilid 9 - Kaca : 110

18.
Tingkahing anak yogya manut ing |
wong tuwane karo |
lir ta bulus yèn ngêndhog mangsane |
pinêndhêm tinilar aprandening |
yèn wus nêtês sami |
tiru ingkang sêpuh ||

19.
Rupanira sadoyananèki |
tiru bapa êmbok |
sêsamine ulam pêksi kabèh |
samya tiru wong tuwanirèki |
sapari-bawèki |
sadaya kadyèku ||

20.
Yèn manungsa pan datan kadyèki |
inganakkên wong ro |
dinulang ing krama sêprandene |
yèn wus tuwa tinggal solah-bawi |
awiji pribadi |
arang ingkang tiru ||

21.
Anaking durjana kadhang dadi |
pêndhita kinaot |
kadhang anaking pêndhita gêdhe |
dadya durjana julig ajuti |
dene ta tan kadi |
wong atuwanipun ||

22.
Kang pêndhita aywa sah sêmadi |
lawan dèn-akukoh |
tapa-brangtanira kang pakolèh |
mulyakkên ing nêgara sèstuning |
tuhu pêndhita di |
manuh ing sastra gung ||

23.
Sawêlinging sastra dèn-kukuhi |
budi karahayon |
mungguh wong agung kautamane |
ri kang arta busana lan rukmi |
pèni-pèni tuwin |
sêkul ulamipun ||

24.
Yogya dinanakna maring dasih |
palanya pyuh kèpon |
angandhêmi ing saparentahe |
rumêksèng praja kukuh ngabêkti |
têkèng têpis-iring |
mashur dana luhung ||

25.
Mungguh wanodya kêlamun laki |
palanyah antuk ndon |
anak lanang kang kêndêl wruh ing rèh |
aywa kadya singa asisiwi |
namung nyêpisani |
mungguh busana nung ||

26.
Kang linuwihakên ing janma di |
apan amung dodod |
lamun pangan kang linuwihake |
ing brêmana pan puhaning sapi |
tan amangan daging |
alit milanipun ||

27.
Sapi kang pinangan puhanèki |
pan ingakên êmbok |
mungguh sujana ingkang pinilèh |
saringaning sabda kang linuwih |
-akên mungguh èstri |
gêmuhing pêmbayun ||

28.
Yèn ing sastra kang minangka titih |
tan lyan kang kinaot |
wrêdining sang pêndhita wulange |
krana sang pêndhita pakartèki |
ingkang dèn-guyoni |
anggulang sastra gung ||

Jilid 9 - Kaca : 111

29.
Pituduhing sastra kang ginati |
pan mênggal linakon |
yèn mungguhing arta utamine |
arta saking kaskaya pribadi |
dadyaning artèki |
saking yayahipun ||

30.
Nisthaning arta yèn saking bibi |
nistha-nisthaning sor |
arta saking anak myang rabine |
gêgawaning maratuwanèki |
tamaning utami |
yèn angsal arta gung ||

31.
Jêjarahan saking mênang jurit |
mrêp ripu amboyong |
kasêbut digdaya mêsuwure |
yèn mangun-prang ngangge pat prakawis |
kang upaya sandi |
maring madyanipun ||

32.
Dhêndha pariksa apura tuwin |
dana utamèng don |
pangadêging prang lawan danane |
yèn wus kêna ing upaya-sandi |
kèngsêr mungsuhnèki |
suraning balambyuk ||

33.
Tingkahing prang ngatingalkên dening |
wêwêdining mungsoh |
tan kenging katon jrihira dhewe |
kawruhan ing mungsuh myang wadyèki |
têmah angêkêsi |
mring rowang kang purun ||

34.
Acawisa sabarang kang dadi |
nangèkkên rowang wong |
mamrih galak mring mungsuh pamrêpe |
ywa nênantang amêmanas jurit |
kang prayitnèng wèsthi |
amawas ing mungsuh ||

35.
Anganggeya mamedaning agni |
sing kêparag gosong |
mangguh pawong sanak mimitrane |
kang linêwihakên ujar manis |
andhèh rumakêt sih |
tan sêlayèng kahyun ||

36.
Yèn ing satru tan ana ngluwihi |
rêgêding tyasing wong |
ingkang dadya satruning uripe |
yèn ing sêktining sêjagad iki |
datan angluwihi |
pra jawata luhung ||

37.
Yèn ing pêksi kang linuwih bêcik |
namung pêksi beyo |
bisa ngucap tur bagus rupane |
munggyèstri kang linuwihkên sami |
kang bêcik warnèki |
kêpati-brata yu ||

38.
Yèn lakine mati milu mati |
pan asuduk laboh |
myang kukuwu anèng pasetrane |
praptèng pati datan arsèng laki |
sasat mèlu mati |
sumungku tyas tuhu ||

39.
Punika kang ingaranan èstri |
kêpati brata-ndhon |
sêdya anut praptèng dêlahane |
wus têrtamtu kang para prayogi |
ngukuhi sojaring |
sastra tyas kang luhur ||

Jilid 9 - Kaca : 112

40.
Angungkuli sêkathahing janmi |
kang tanpa sastra wong |
marmane ta mêngkono sakèhe |
sèsining rat kawistara dening |
sastra amalêri |
gurisaning tuwuh ||

547 Girisa

1.
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
kêpapaèsan tyasira |
tan ana nginang samêndhang |
wuwuse Ki Wargasastra |
Jèngrêsmi ngling mring rinira |
wus tan kêna ingundhakan |
murading Paniti-sastra |
matur inggih kasinggihan ||

2.
Ki Kulawirya lon mojar |
turira mring Wargasastra |
kadi-pundi wau kakang |
kang mawi dunya punika |
nistha madya lan utama |
nistha saking anak garwa |
madya pawèhing sudarma |
mênggah donya saking randha ||

3.
Punapinggih kalêbêta |
dènnya mênang prang jarahan |
Ki Warsgasastra ris nabda |
kadi-pundi awitira |
Ki Kulawirya asojar |
inggih duk anèng ing marga |
kula kabegal ing randha |
rong dalu nèng pasipêngan ||

4.
Randha pradhah sugih donya |
kêlangkung kula ingêma |
-êma ing randha punika |
akathah pawèwèhira |
pêrabot kêlawan arta |
wawratipun dede kadang |
awèwèh tan eman-eman |
yèn ta lamun tinêksira ||

5.
Pan pêngaos satus malah |
malah kapara langkunga |
mèsêm ngling Ki Wargasastra |
wus uning lêlèjêmira |
punika kang (n)dika pajar |
tan pati mungguh dinawa |
sumangga rinaos ing tyas |
namung ta sakêdhik wênang ||

6.
Tulak kalurating paran |
dede pangkating utama |
kang putra mèsêm kalihnya |
Nuripin watuk kinarya |
anolih Ki Kulawirya |
ngling mèsêm mulêlêng mojar |
iki bawaning wong apa |
jêg watuk anyar-anyaran ||

7.
Nuripin watir tyasira |
kumrèngkang mêdal ing jaba |
gumuyu sêdayanira |
samya manggut paliringan |
Ki Wuragil malih nabda |
dhuh kakang Ki Wargasastra |
dos-pundi lajênge kakang |
wirayat Paniti-sastra ||

Jilid 9 - Kaca : 113

8.
Kang tinanya ris ngandika |
mawanti wêlinge sastra |
angeman jaman taruna |
kang bagus-bagus rupanya |
owêl yèn tan wruh ing sastra |
lire tan bisa mêmaca |
nadyan bagus warnanira |
kathah-a garwa artanya ||

9.
Saroja-a kulawangsa |
nadyan wasis ing gamêlan |
janma kang mêngkana ika |
surêm tan ana cahyanya |
akucêm nèng pasamuwan |
lir kêmbang têpus mêrbabang |
nanging sêpi tanpa ganda |
kadi ta kang janma tama ||

10.
Kang dadya panêngranira |
ing sêmu lantaping basa |
alêping pasêmonira |
sayêkti pênêd punika |
kadya ta janma micara |
ngaku krêp mangan sadina |
tandha yèn lêmu badannya |
yèn kuru sayêkti dora ||

11.
Panêngraning sang pandhita |
tandha nèng pangabêktinya |
panggah ing sêmbah maring Hyang |
lamun yèn mungguh kêlabang |
wisane nèng sirahira |
pan kenging lamun tinawa |
kalajêngking wisanira |
nèng buntut kening ngulapan ||

12.
Wisaning sarpa siyungnya |
ilang kêlawan tinawa |
kang sami mandi-mandi ka |
karuhan prênahing wisa |
pan amung tiyang durjana |
tan karuhan (ng)gyanning wisa |
kêbêg sranduning badannya |
tur datan kêna tinawa ||

13.
Pan uwus pêngawak wisa |
mungguh kasêktin winarna |
sêktine rara yèn pêpak |
yayah-rena kulawarga |
raryanggung ngadi-adinya |
nangis tinulung ngarihan |
rinêksa ingêma-êma |
sinungan sapênjaluknya ||

14.
Sêktining ulam loh yèn ta |
ajêmbar jro toyanira |
sêktining pêksi yèn pêpak |
êlare kuwat (ng)gêlawat |
sêktining ratu kêlawan |
pêpak wadyabalanira |
anjênêngkên mantri-muka |
sèstuning narendra dibya ||

15.
Sang sujana aja mangan |
wolung prakara lirira |
têkèk bunglon kodhok ula |
ulêr lalêr wraha sona |
dadya nglarani sarira |
ywa maido mring pandhita |
dumadakan nêmu papa |
aywa maido mring sastra ||

Jilid 9 - Kaca : 114

16.
Dumadak manggih cintraka |
ywa maido mring gurunta |
dumadak cêpak patinya |
lir panjang-putra tumiba |
ring sela rêngkulu ambyar |
datan kenging pinulihna |
mêkatên mungguh pêndhita |
tinggal rahayuning dina ||

17.
Pot bêktinira ing Suksma |
yêkti pêcat daulatnya |
têmahan cêla cilaka |
sang ratu yèn tan pariksa |
myang lir palamartanira |
yêkti katilar ing bala |
lir têgal tan na sukêtnya |
tan kambah ing sato kewan ||

18.
Bêngawan kalamun asat |
tan sinabèng pêksi rawa |
wong kang sugih arta garwa |
lamun mati tan ginawa |
kantun nèng wisma udrasa |
atiti waha têgêsnya |
lir mèlu mati sêkala |
dene datan prihatinnya ||

19.
Wus mêngkana arta garwa |
akathah ing parannira |
kalingane ing ngagêsang |
ywa tungkul ulah susila |
aniti-krama ing titah |
arta mrih dadya sarana |
wêragading karaharjan |
sêlamêt donya dêlahan ||

20.
Ing anom wêkasan tuwa |
urip awêkasan pêjah |
kang tuwuh mungguhing janma |
kang abagus warnanira |
sarta prayogi kulanya |
pinilih marang narendra |
utami ingkang susastra |
ing pasêmon tan katiwang ||

21.
Lawan kang para sujana |
limpad sawêrdining sastra |
ngrêsêpi tyas kang siniwa |
bisa mung kêrsa mrayoga |
pariksaning ratu tama |
marang wadya tantranira |
patang prakara lirira |
dhihin trap susilanira ||

22.
Ping ro ing kagunanira |
kaping tri pakaryanira |
kaping catur kêwanènnya |
yèn mungguhing rukmi mangka |
tri pariksa pan dinadar |
ping ro ingobong dahana |
ping tri tinugêl pinacal |
sandining ratu yèn arsa ||

23.
Ngêdohkên mêpakkên dadya |
catur prakawis lirira |
artèstri sura kabisan |
cinobèstri anguciwa |
cinoba kêwanènnira |
tyas barèsèt angucira |
cinobèng karya tan dadya |
cinobarta anggigisan ||

Jilid 9 - Kaca : 115

24.
Yèn sampun catur pariksa |
tan sayoga winor lawan |
pra janma kang pinitayan |
yèn trahing sujana sêtya |
tan mungguh mènggal binuwang |
inganti catur pariksa |
kang dhihin dhinêndha wada |
kaping ro dhinêndha arta ||

25.
Kaping trinira linaran |
ping pat katrap patinira |
pamariksaning wêkasan |
de kang lirnya suka-duka |
wong kang utang kapiutang |
akakan-kakan yayènan |
rikalanira autang |
têmbe tinagih sêmaya ||

26.
Têmahe abêngbangkèlan |
crah dènnya apawong-sanak |
kadya ta wong sih-sinihan |
tan inang sêdina-dina |
sru rêmên asuka-suka |
tan wun nêmu duka-cipta |
tan lana awèt sukanta |
kadya èstri sinanggama ||

27.
Suka pari-sukanira |
(ng)garbini mangsa lèkira |
duka larane kaliwat |
tan kawus prandene rambah |
mêngkana sapêpadhaneka |
kadya ta marta lirira |
kang mangkenakakên badan |
yèn marta awor lan wisa ||

28.
Sarat binuwang wisanya |
kewala ngambil mêrtanya |
upami rukmi mor tinja |
ingambil mase kinumbah |
tan beda lan buditama |
nadyan nèng wong ina papa |
yèn darbe kawruh prayoga |
yogya pantên pinilala ||

29.
Pinèt sabdanira karya |
kadyèstri ayu warnanya |
prayogi kinarya graha |
nadyan anaking wong sudra |
yèn yu warna budi tama |
tan ana labêting nistha |
dening wrat-wrating sêjagad |
datan wontên kadya arta ||

30.
Kêrantên wontên utama |
sêpêning catur prakara |
janma sabagusaneya |
tan nginang sêpi tejanya |
ping ro janma tan susuta |
jalwèstri gabug majêra |
samya sêpi tejanira |
ping tri teja tan na mukya ||

31.
Kêdhik mantri punggawanya |
sêpi tejaning nêgara |
sêsêpi kang tri prakara |
kasor dening sawiji ka |
namung janma tanpa arta |
sêpi priyangga tejanya |
sarwa kucêm anguciwa |
kathah kuthuhe angiwa ||

Jilid 9 - Kaca : 116

32.
Uripe datan kêwawa |
yèn kêlunta kongsi tuwa |
singa mulat sama ewa |
nyênyêngit lir uwa-uwa |
tan patut kinèn (ng)gêgawa |
lamun katungkul anglewa |
ambêge dêmewa-dewa |
têmahe cuwa kêdawa ||

33.
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
sarêng gumujêng asuka |
Ki Wirya alatah-latah |
kabanton sêdayanira |
Nuripin gumuyu mojar |
bilah uwa bêbarisan |
singa mêskin sugih uwa |
uwane akiwa-kiwa ||

34.
Adawa lir ula sawa |
anolih Ki Kulawirya |
angling hus hus lho wong edan |
calak tan angon duduga |
Nuripin akacêmutan |
Ki Wargasastra lingira |
lêrês puniku mêningan |
tanduk sêsambunging basa ||

35.
Ki Kulawirya ris nabda |
mring kang putra kalihira |
jawane wong tanpa arta |
tiwas kauripanira |
tan rinakêt ing sasama |
arang nimpang mring tyas tama |
tahan tuman maring ala |
mulane saya kêtula ||

36.
Kang putra nauri sabda |
inggih saèstu kadyèka |
paman wus nèng pênganggêran |
cêthaning Paniti-sastra |
tan bodho para sujana |
dènnya ngrèh wêrdining kata |
Ki Wargasastra lingira |
punika Ki Kulawirya ||

37.
Pangikête ngèlmi Jawa |
anjarwakkên wirya papa |
kang amrih utamèng budya |
pinêsu lawan pênrima |
kang dadya panulak nistha |
sumungku ring tyas raharja |
tan pèpèka ing kahardan |
nistha têmah dadya tama ||

38.
Jayèngraga nambung sabda |
marang Ki Sèh Wargasastra |
mugi paman sung wêrdinya |
mênggah kang srat Sandi-sutra |
kêlawan Sandi-kirana |
kadi punêndi lampahnya |
Ki Wargasastra lingira |
puniku wêrdining sastra ||

39.
Jalma kang ahli nunurat |
tuwin ngikêt karya gita |
yogya sami ngawruhana |
janma kang pratamèng sastra |
sandinya koningakêna |
sutrane sajuga-juga |
yèka sapanunggalannya |
wêrdi gêrba wargaksara ||

Jilid 9 - Kaca : 117

40.
Ywa cawuh prênahing sastra |
ngalungguhkên ing aksara |
wruhakêna ing ywanjana |
mwang-swara yeka yêktinya |
têgêsing sastra ywanjana |
jèjèring sastra dwidasa |
kang dèrèng tinrap sandhangan |
suku wulu layar sagnyan ||

41.
Cakra talingan tarungan |
punika warninya swara |
sastra guru sapta swara |
kang dinèngêtkên yêktinya |
rê le o u e i lan a |
yèn sastra tan sasandhangan |
yeka têtalènnya mung a |
tan kenging linggih ing wuntat ||

42.
Tanapi linunggwèng têngah |
de kang sastra sapta swara |
yèn nèng wurining ywanjana |
pan dadya maha sandhangan |
yêktinya wa i nar u ywan |
ing têgêsipun winuryan |
ha u ya i ka e lirnya |
osike yèku têgêsnya ||

43.
Yeka ran Sandi-kirana |
ananging ywan karyaksara |
sandi ingangge sandhangan |
dyanyaktingnya dadya basa |
ma e wa lèh na ing ga o |
sta i pan mewêhning gusthi |
samanya akathah lirnya |
tan sapta swara punika ||

44.
Maranya sajuga-juga |
yeka akara ekara |
ikara lawan ukara |
ukara miwah lêkara |
rêkara yeka mangaran |
pakriya Sandi-kirana |
sutranya warga swaranwa |
dyan lirnya tang maka wênang ||

45.
E-kara dadya ikara |
o-kara dadya u-kara |
yèku saking sutra awan |
ekara tuwin lêkara |
yeka wênang yèn dadya ya |
okara mewah ukara |
yeka wênang yèn dadya wa |
lêkara wênang dadya la ||

46.
Rêkara wênang dadya ra |
yyan mahan swara lwirnira |
kadya ta basa a i dan |
dan yaka ing têgêsira |
a i-dan edan têgêsnya |
a i -am ayam artinya |
ma-u-ab muyab lirira |
a-i -al kiyal têgêsnya ||

47.
Pam-ba-un pan pambayun |
ba u an buyan lirira |
samanya akathah lwirna |
yeka kadya tata-basa |
ka-e-u kayu têgêsnya |
ba-re-ong barong artinya |
ka-re-ung karung lirira |
ka-rê-lêng kêrêng punika ||

Jilid 9 - Kaca : 118

48.
Kunang panunggaling sastra |
yeka warnanya yêktinya |
dan lwir nyastamya myang da |
kadya ta basa sadpada |
kêlawan yêka sat padha |
ngadpada lawan ngatpada |
nyaktinya dha samya myang tha |
kadya kang basa kumêndhêng ||

49.
Lan kumênthêng yeka samya |
adhuh adhuh yêka padha |
apan akathah lirira |
yêktinya ja samya myang ca |
kadya ta basa kajarjan |
kêlawan kascarjan samya |
kacuman kajurnan padha |
kacirèn kajirèn samya ||

50.
Kaciryan kajiryan tunggal |
yêktinya pa samya myang ba |
kadya basa sipta sibta |
pêkik bêkik yeka samya |
yêktinya wa samya myang ba |
kadya wuaya buwaya |
prawata prabata tunggal |
tuwin kawuhan kabuhan ||

51.
Kathah lirnya yeka samya |
yêktinya ca samya myang ta |
kadya soca lawan sotya |
sêcabrata sêtyabrata |
yeka samya kathah lirnya |
yêktinya ta samya myang ja |
kadya sajjana satjana |
sêtjati sêjati samya ||

52.
Nyaktinya dha samya myang ja |
kadya sumêdya sumêja |
jatmika dyatmika samya |
yêktinya dha samya myang ra |
kadya dhuhur ruhur samya |
yêktinya ta samya myang tha |
kang prijata lan prijatha |
suryakantha suryakanta ||

53.
Tustha thusta yeka samya |
kapusta kapustha samya |
kunang ingkang wargaksara |
aywa tar kèngêtakêna |
kyèhnya sêlawe tang warga |
nyaktinya ka Ka ga Ga nga |
kêlawan ca cac ja jaj nya |
mèwêh tang tat ta dad da na ||

54.
Kêlawan that tha dhadh dha na |
mèwèh tang pa PA ba BA ma |
yêkastra sêlawe warga |
kang pinanca wali muka |
nihan kang ran Anta-swara |
dyanyaktinya ya ra la wa |
sa Sa sa myang rê ha |
yeka Anta-swara rannya ||

Jilid 9 - Kaca : 119

55.
Kunang angkên ingaranan |
dyanyaktinya kang nung swara |
mangrahe kang sastra dirga |
dirga mêndud suku (ng)gyannya |
dirga mêlik ulu (ng)gyannya |
dirga mure ring talingan |
dirga mutêk ring ywanjana |
sastrawan dening nung swara ||

56.
Kang aksara mawi cêcak |
dyanyatinya kadya basa |
tumênggung ganggêng gung gawe |
cangèh pangguh tangkul tangkil |
akèh lwirnya tang nung swara |
sêpadhanya kang acêcak |
yèn ngajêngkên aksara ka |
utawa kang aksara ga ||

57.
Mêngkana kramanya juga |
nihan kang ingaran rêpa |
ywa wontên sastra alayar |
ngajêng sastra susun rupa |
nyaktinya yeka warnanya |
ati arti kanni karni |
syagga swarga matta marta |
mucca murca mudda murda ||

58.
Muti murti akwèh lirnya |
nihan angèstu rakêna |
samate kang wignyaksara |
de sang para juru citra |
ywan ta ma-ulah siriran |
myang mangulah tang rakêtan |
yogya anggêngakên kirtya |
lan sawêrdining kirana ||

59.
Yèn trus wêrdining purunggu |
dadya cawuh sastra-neka |
tur samun lêngkaning sastra |
wuryan de sang parotama |
tang wignyaksa dyanyaktinya |
ingaranan ka marta |
èh èh ih ir or ur ungang |
sastra kang tan kengang sandhang ||

60.
Yeka rupanya amung A |
tan kengang wuri myang têngah |
yeka ingaran rasya di |
kunang yèn amajjya sastra |
yèn wus kamêng sastra pêjah |
yeka warnanya tan pgat |
tgoran wrang gdhogan |
tdhas mnur bcik ptak ||

61.
Sêsamanya kathah lirnya |
kunang yèn ing wontên sastra |
na mati kagêntyan ing dha |
[---] |
yeka yêktinya na prana |
kadya ta basa pandhita |
tandha pandhu dhêndha mandha |
dyanyaktinya gêntyaning da ||

62.
Kadya basa mandra-mandra |
mindhaka windu kwèh lirnya |
kunang yyaning wontên sastra |
nya mati kagêntyan ing ja |
miwah kang kagêntèn ing ca |
yeka nyaktinya ywanjana |
panjara pandya sanjata |
yèkyaktinya gêntyaning ca ||

Jilid 9 - Kaca : 120

63.
Kadya ta basa pancaka |
rêncana manca-ancala |
pêncar mancur akyèh limya |
kunang yaning wontên astra |
wêkasanirèng wasita |
yèn ngalêrêsi sastra pa |
atawa na tanapi ga |
yeka nyaktinya karaNA ||

64.
SaraNA guNA satdaNA |
kunang swarga myang kandhaGA |
talaGA mêrNA ginaGA |
kunang mêrluPA kalaPA |
kadarPA mewah samePA |
kunang inaran siriran |
kadyangganing basa kawi |
ning lulungid kang mardawa ||

65.
Murcitèng don andulwêng ra- |
bka dinggo pura sandhinge |
sang hyang si langêning raga |
mrik pudhak sumimpêning ga |
-nda age asmara yeka |
akathah lwirnya siriyan |
kunang inaran nrakêtan |
kadya linging kawi lungid ||

66.
Mamintaksamandulwendah |
lindhinikang lilidhanduk |
mandhanismara kawêha |
nrumêngêta rumangde murt |
catma morèng langê yeka |
akathah lwirnya rakêtan |
kunang inaran Dwi-mantra |
dyanyêktinya kadya ta tyas ||

67.
Pyuh pyur byok byur akèh lwirnya |
kunang inaran tri-mantra |
yèkyaktinya kadya ta kyan |
yrangkat yeka akèh lwirnya |
kunang kang inaran denda |
mèwah tekang ka ga prana |
dyan teka panunggalannya |
aksara mêdal ing untu ||

68.
Yeka dênta mangarannya |
aksara mêdal ing lambe |
murda tala wa ngarannya |
aksara mêdal ing srira |
yeka mudapa ngarannya |
aksara mêdal jiwangga |
yaka kang ga prana rannya |
aksara mêdal ing jaja ||

69.
Yeka Mahaprana rannya |
yèkyaktinya kadya mahyun |
sang hyang tang wrin krèh mahyakkên |
hyang pahyas kahyun matêmhyun |
dyan nyaktinya tang nung swara |
nèng dirga mutêg umure |
myang nèng dirga mêlik mêndud |
awèng swara amardawa ||

Jilid 9 - Kaca : 121

70.
Nihan lwih saking nung swara |
yeka ngaran Titi-pala |
nèng sastra tênggêg nung syara |
yogya andhawahakêna |
patyaning kang Sandi-sutra |
kang samya paramèng sastra |
atêmbung têmbang ginantya |
pra jana winuri wuryan ||

548 Pangkur

1.
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Kulawirya tan ana nauri angling |
saha kagunturan wuwus |
tatas ing Nitisastra |
Ki Wuragil Kulawirya lon amuwus |
(ng)gih ta lah kang Wargasastra |
tan wontên bêrojol kêdhik ||

2.
Ing solah sêbarang tingkah |
sêdayanya cukupan kacupan dening |
nèng srat Paniti-sastrèku |
mêngku tan ana ninang |
anauri sira Ki Sèh Sidalaku |
pan inggih botên prabeda |
lan kitab samya mrih bêcik ||

3.
Nuduhkên mêrga raharja |
tutur nalar pratingkah ala bêcik |
cêgah pakon kang winuwus |
musanip kang alim kas |
mèngêti supaya ywa kêdalwèng dudu |
nuta dalan Dalil-olah |
rahayu ing donya akir ||

4.
Jayèngrêsmi nambung sabda |
kêlangkung kasinggihanipun ugi |
kang sastra pêpeling luhung |
linimbang raosing tyas |
tan asambung ing manah lawan kang ngilmu |
lir ningali palwa layar |
tan mantra sagêd nututi ||

5.
Rumaos gung lêpat kita |
tan ngandhêmi sapêpelinging ngilmi |
yèn sagêda amituhu |
sawirasning sastra |
mèsêm ngungun muwus Ki Sèh Sidalaku |
botên kadosa anakmas |
puniku tandhaning dadi ||

6.
Lan tandhaning kauwukan |
anèng ngriku pelinging Dalil Kadis |
nanging ta dhêdhasar ngèlmu |
yèn tan sinung idayat |
tan kêduga andungkap raosing ngèlmu |
malah-malah pêndalihnya |
kitab mono dluwang mangsi ||

Jilid 9 - Kaca : 122

7.
Tri samya mèsêm nor-raga |
yata wanci ing ratri bangun enjing |
pangwuhing sawung kêluruk |
Ki Sèh alon lingira |
lah suwawi sami salat wêktu Subuh |
kang liningan samya gêpah |
tumutur mêdal mring masjid ||

8.
Sawusira samya kadas |
Ki Nuripin gya adan ngalik-alik |
wusing sunat kamat pêrlu |
Jèngrêsmi ingancaran |
angimami kang liningan gya mêngayun |
ngangkat usali parêlan |
Subêki rêkangatèni ||

9.
Ada-an imaman lila |
-hi tangala Allahu-akbar nuli |
ibtitah lan wajahipun |
imam maca Patekah |
kiratipun kêlangkung pasehatipun |
wêwacan wusing Patekah |
surat Sujada ingapil ||

10.
Parênging lapal yasjuda |
adêge kang rêkangat dèn-sujudi |
de rêkangat akiripun |
sawusirèng Patekah |
apan surat Kasan antaranya dangu |
rukuk bêge kinunutan |
asujud ro tahyat akir ||

11.
Wus mêngkana bakda salam |
pupujiyan sêlajunira dhikir |
rahab kalimah tri atus |
purna amaca donga |
atêratil rajuk rasul limang wêktu |
anumpa donga panlangsa |
pragat wêktuning ngabêkti ||

12.
Sêlawat asêsalaman |
myang tawangsul sasampunira nuli |
mantuk maring wismanipun |
rampadan wus tinata |
bucu angêt mawarna ulamanipun |
Ki Sèh Wargasastra nabda |
sumangga sami wêwanting ||

13.
Parêng dènnya wêwijikan |
dan alêkas samya kêmbulan bukti |
pikantuk nadhah anutug |
antara dangunira |
aluwaran ambêng cinarikan mundur |
sêkul ulam pêpanganan |
sinungkên marang Nuripin ||

14.
Wong papat rewangnya mangan |
tuwuk kongsi tan têlas dènnya bukti |
luwaran wus sami wisuh |
Ki Pakujiwa lingnya |
pênêdipun dhi Nuripin sangu bucu |
ulam lan pangananira |
kinroso ing janur kuning ||

Jilid 9 - Kaca : 123

15.
Lothung tinadhah nèng dalan |
lamun èstu bêndara-(n)dika laris |
apan wus pangruktinipun |
Nuripin saurira |
e lah inggih bênêr akal (n)dika niku |
kintêne ta alulungan |
duga-dugane prayogi ||

16.
Wruh bakal kêlantih pangan |
anauri (ng)gih inggihane adhi |
wus brukut buntêlanipun |
yata tamu katrinya |
Jayèngrêsmi alon têmbungipun arum |
marang Ki Sèh Wargasastra |
lamun parêng sang palinggih ||

17.
Kularsa mêdal pasilan |
mugi paman nuduh lêrêsing margi |
mêrgi mring Lêmbu-astèku |
tanah Kalangbrèt rawa |
anauri sira Ki Sèh Sidalaku |
punapa laju anakmas |
yèn sami parêng akapti ||

18.
Asarèh saking tri dina |
samya kadumugèn raosing galih |
Ki Jayèngrêsmi nor lungguh |
kumêdah laju lampah |
Ki Sèh Wargasastra alon malih muwus |
lah inggih sumanggêng karsa |
namung pangabêkti-mami ||

19.
Katur ing ramanta kaka |
mas Rundaya samya nglanggêngakên puji |
Jèngrêsmi ature nuwun |
Ki Sèh anuduh sigra |
mring sabatnya hèh Pakuwirya sirèku |
tumutura ring anakmas |
anggrêmanana ing margi ||

20.
Lah wus dandana dèn-agya |
Pakuwirya sêndika wus miranti |
Jayèngrêsmi angalap hyun |
ngabêkti sêsalaman |
Ki Sèh Wargasastra rahab salamipun |
sarya ngling inggih anakmas |
mênira nutkên basuki ||

21.
Ki Jayèngrêsmi nor-raga |
sarwi mingsêr anulya kang mangarsi |
Jèngraga Kulawiryèku |
gantya ngabêkti salam |
ngawirya tri wus samya pamit jinurung |
adan umangkat saksana |
Ki Sèh sigra angudhuni ||

22.
Anèng panataranira |
andodonga raharja tadhah amin |
sauwusira jumurung |
myang santri wus pamitan |
nahan kang mahawan tumurun ing gunung |
wanci mêksinjing Hyang Surya |
mijil nipat pucak wukir ||

Jilid 9 - Kaca : 124

23.
Lir tirahirèng pêngantyan |
mutyara bra-markata amranani |
cucundhuk panitih gêlung |
murwaning langêning rat |
kawistara citrèng patra tinut ing bun |
kadya puruntusing grana |
-ning dyah wrat katrêsaning sih ||

24.
Kang samya tumurun arga |
praptèng pèrèng palèstrèn lèpèn Dênti |
gya sinabrangan mangidul |
kèndêl ing Majapilang |
sisimpanganing mêrgi sidhatanipun |
Jèngrêsmi aris ngandika |
wus Wanalela sirèki ||

25.
Wangsulèng kene kewala |
kur-ungkuran samya adum basuki |
rika muliha ring Tajug |
matur Ki Wanalela |
apan inggih sumangga kêrsa sang bagus |
kawula-njurung raharja |
sinauran sami-sami ||

26.
Wus samya asisimpangan |
Jayèngrêsmi sing Gaga-kalang laris |
ngidul ngetan lampahipun |
ngambah wana rungkudan |
têtêbakan bêbangkan kêdhanggrang grumbul |
minggah tumurun lunguran |
lumampah tugaran têgil ||

27.
Wanci wisan-gawe rarywan |
soring kamal cêlak dhusun ing Patik |
kinèn angupaya we nyu |
marang ing padhusunan |
sigra Pakujiwa mring dhusun anêmbung |
dawêgan wus sinarasan |
katur ing ngawirya katri ||

28.
Samya nginum we dawêgan |
sawusira mucang nulya lumaris |
laju lampahira ngidul |
ngambah wana ing Kramat |
mêrga alit têtêrusan wana rungkud |
lêpas lampahnya mararyan |
nêng kali Kramat awêning ||

29.
Wanci wus bêdhug gumiwang |
rêrêb samya asalat anèng kali |
wusing bakda salat laju |
panas tumiling surya |
angrêrêpak ron-ron aking kumarusuk |
kapidak rênyak kumrasak |
kêmput wana grêng kang wêrit ||