Babad Tanah Jawi - 

Pérangan Kang Kathelu
Babad Jawa Wiwit Ambruké VOC. Tumeka Saprené
(tahun 1800 - 1924)


 

 21 Pérangan Kang Kathelu
Bab 1
Tanah Indhiya Wiwit Adegé Bataafsche Republiek
Tumekané Jaman Daendels
Jumenengé GG. Overstarten (1796)
1800 - 1801, Siberg, Wiese lan
Daendels (tahun 1808 - 1811)


 

ng saambruké VOC., tanah Indhiya kacekel ing Paréntah Praja Walanda (Bataafsche Republiek), nanging mungguh pranatané pepréntahan wiwitané ora owah, sakèhing punggawa dilestarèkaké pangkaté lawas, mung baé salin bendarané, yaiku Paréntah Praja Walanda.

Ing jaman iku Paréntah Walanda duwè karep mbeciki pangrehing tanah Indhiya; mung baé mungguh ing rékané isih rekasa, awit ing Bataafsche Republiek panémune para pinter padha gèsèh.
Ana Sarjana loro mauné padha panggedhéning Compagnie, nanging karepe nglestarèkaké monopolie lan parokané VOC. liyané, punggawaning negara uga ngiras dadi sudagar.
Sijiné aran Van Hogendorp kang mauné dadi Gezaghebber ing Tanah Jawa Wétan, duwè karep misahaké paprentahan lan dagang, apa déné duwè karep nyuwak monopolie .
Sesanggan peksan lan gugur gunung arep dimarèni.

Van Hogendorp uga banget nyuwun marang Paréntah Walanda, supaya pepréntahaning tanah Indhiya bisa becik, pangadilan bisaa sabeneré, apa déné supaya wong Pribumi diparingana lemah dhéwé dhéwé (individueel groundbezit).
Paréntah Walanda banjur nganakaké Commisie, kang dipatah gawé rancangan mungguh ing paprentahan tanah Indhiya.
Wasana ing tahun 1805 panémuné Van Hogendorp dianggep ing Paréntah Walanda.
Mung baé wong kang diutus supaya anindakaké pepréntahan mau, ora bisa tekan ing tanah Indhiya, nuli didhawuhi mulih, awit bab owahing pepréntahan ing tanah Walanda.

Kacarita ing tanah Walanda wiwit tahun 1806 Bataafsche Republiek salin dadi karajan, kang jumeneng rate Lodewijk Napoleon, sadhèrèké Keizer Napoleon ing Frankrijk.
Mangka Sang Keizer banget sumelangé yèn tanah Indhiya bakal direbut ing karajan Inggris, mulané Lodewijk Napoleon kepeksa netepaké Gouverneur General kang awatak Sénapati, miturut dhawuhé Keizer Napoleon, Kang dipilih Mr. H. Daendels.
Mungguh kaanané tanah Indhiya ing nalika iku kalebu raharja.
GG. Van Over Straten njaga banget marang Tanah Jawa, Betawi disentosani.
Kalakon wong Inggris nempuh Betawi nganging kena dibalèkaké.
Lakuning tetanèn ing Tanah Jawa kalebu sempulur, kang akèh pametu kopi lan tebu.
Sarèhné isih nengah nengah jaman perang dadi wulu wetuné Tanah Jawa, yaiku: kopi, gula, kapas, lsp. ora kena dikirimaké menyang nagara Walanda, nanging malah kebeneran, awit dagangan Tanah Jawa banjur dikulak bangsa liya (Denemarken, Amerika) ana ing tanah Indhiya kéné, dadi sing padha bathi para sudagar ing tanah Indhiya dhéwé, dudu sudagar ing nagara Walanda.
Tanggal 1 Januari 1808, Daendels rawuh ing Tanah Jawa.
Miturut unining kakancingané Daendels mau kabawah marang Minister van Kolonien, nanging sarèhné lagi nengah nengahi perang, lan Tanah Jawa tansah dinganglangi wong Inggris, dadi Daendels prasasat madeg dhéwé.
Sanadyan Gouverneur Generaal iku mesthiné kudu nganggo rembugé Raad van Indie, nanging yèn prakara perang, Daendels ora gelem tarèn marang Raad van Indie, kang digugu mung karepe dhéwé, malah dalasan prakara paprentahan angger sing wis dikarepaké iya kudu klakon.
Dadi panguwasané Daendels prasasat tanpa wangenan.
Saking kencenging kekarepan lan kawicaksanané, sajroné dadi Gouverneur Generaal ing dalem 3 tahun, wis akèh lelabuhané, mung kuciwané sok kurang welasan.
Ing sajumenengé Daendels enggal merlokaké pananggulanging mungsuh ana ing Tanah Jawa.

Kèhing prajurit diundhaki sarta diajari temenan.
Sarèhné ora bisa oleh kiriman prajurit bangsa Walanda, banjur golèk wong pribumi kang gelem angkil, sakèhing batur tukon kang sakira kuwat, angger gelem dadi saradadhu, banjur dimerdikakaké.
Daendels kenceng banget panyekelé papréntahan miltair, nanging uga nyembadani panyuwuné saradadhu, dadi ora kaya jaman VOC.
Sarèhné ora bisa oleh pitulungan saka tanah Walanda, apa kabutuhaning prajurit ing Tanah Jawa dianakaké dhéwé, kayata: pabrik gegaman ing Surabaya, pabrik meriyem ing Semarang, rumah sakit sapraboté, sekolahan kadèt (magang opsir).
Kajaba iku ing Surabaya didegi bètèng lan ing Betawi disentosani banget.

Sarèhné Paréntah ing tanah Indhiya ora duwè èskader, kersané Daendels arep yasa dhéwé ing sakuwasané.
Ora antara lawas tanah Indhiya wis duwè prau 45, senadyan cilik nanging kukuh kukuh lan rikat lakuné.
Déné prau prau mau gunané kang gedhé digawé merangi bajag.
Sarèhné wis ana èskader, kersané Daendels arep gawé pelabuhan perang kang sentosa, kang dipilih: sunglon Meeuwenbasi (Cimajang).

Bareng wis suwé panggarapé lan toh pati akèh, mangka ora maju pagawéyané, banjur ngalih sunglon Merak, kang arep didadèkaké pelabuhan, nanging meksa ora kedadéyan, marga saka kangèlaning panggarapé.
Déné pelabuhan kang sida dadi, yaiku pelabuhan ing Surabaya.
Mungguh panggarapé sakèhing pelabuhan mau iya srana nindakaké gugur gunung, pagawéyan tanpa bayaran.

Dalan gedhé saka Anyer tekan Panarukan, kang tumekané saiki isih aran Daendels, iku perluné pancèn kanggo anggampangaké enggoné ngukuhi Tanah Jawa, apa déné uga anggampangaké bab lelakuning dagangan.

Dalan gedhé mau kena kanggo tandha seksi kekencenganing karsa lan kakerasaning GG. Daendels, ing atasé dalan 600 pal (+/- 1.000 km) rampung ing dalem setahun, kang mauné lakon 40 dina banjur kena dilakoni ing dalem 6,5 dina.
Panggawéné dalan mau uga srana nindakaké gugur gunung.
Sarèhné dalan iku lakuné urut pasisir, nrajang rawa rawa lan ana kang urut papèrènging gunung, dadi panggawéné rekasa banget, wong kang mati tanpa wilangan, éwa déné Tuwan Daendels ora kéguh, dalan meksa dirampungaké.
Marga saka anané dalan Daendels, kutha kutha akèh kang dadi reja, awit gampang bisané lelawanan dagang lan papan liyané.
Wulu wetuning padésan gampang panggawané menyang kutha kutha.
Ing sauruting dalan iku saben let sapos didegi papan palèrènan, ngiras endheg endhegan kréta post, perlu salin jaran.
Dadi sanadyan dalan Daendels iku ngrekasa panggarapé lan toh jiwa akèh, nanging kurup lan paédahé.

Para Gouverneur Generaal sadurungé Daendels ora bisa nyirnakaké tindak kaculikaning para punggawa, nanging saking kenceng lan kerasé Daendels kang mangkono mau bisa sirna.
Daendels ngerti yèn culikané para punggawa, marga kurang cukuping blanja.
Para punggawa padha diundhaki blanjané, nanging iya mung banjur mligi nampani blanja thok, ora bisa oleh bledug kaya mauné.
Supaya gampang enggoné mriksa lebu wetuning dhuwit Daendels nganakaké Algemeene Rekenkamer (kantor pangétungan lebu wetuning dhuwit).
Ing sakawit para punggawa bangsa Walanda utawa bangsa Pribumi padha bisa nindakaké gugur gunung, kanggo kabutuhané dhéwé, nanging wiwit jamané Daendels kang mangkono mau babar pisan ora kena.
Bayaran saka Paréntah menyang wong cilik kang sakawit nganggo lumantar marang punggawa bangsa Pribumi; iku ndadèkaké banget kapitunaning wong cilik.
Bareng Daendels ngerti, pranatan lantaran iku disowak, tampané dhuwit wong cilik terusan saka Gupermèn.
Yèn ana punggawa kang meksa isih culika, abot banget ukumané, apesé didhendha akèh, munggahè manèh marang dicopot, malah terkadhang bisa ukum kisis.
Wiwit kawitan mula tanah tanah kang kacekel ing Walanda padha diwajibaké ngladèkaké wulu wetu kanthi pepulih murah murahan (Contingenten stelsel).
Pranatan kang kaya mangkono iku ngrekasa banget ing atasé wong Pribumi, éwa déné nalika jaman Daendels isih diabotaké manèh.

Jembaring kebon kopi kang ditikeli lan pepulihing dhuwit minangka pituwasing penandur diudhunaké.
Manut pranatan lawas kopi sadhacin diregani 4,5 ringgit, manut pranataning Daendels diudhunaké dadi 4 ringgit.
Kajaba iku Daendels uga gawé pranatan bab panggarapé alas pejatèn.
Murih becike koffie culture lan boschwezen banjur dianani Inspecteur Generaal.
Bangsaning blandhong, oleh kemayaran uripé; kasangsarané dimayaraké srana dicadhongi beras lan uyah, kejaba iku ora kena dikerigaké gugur gunung, mangkono uga wong kang anggarap kebon kopi.

Tumekané jaman Daendels para punggawa bangsa Europa lan Pribumi isih gedhé banget panguwasané, dadi Paréntah agung ora pati Dhamang sumurupé marang ruwet rentenging negara, wasana para panggedhé akèh kang sawenang wenang tindaké; ndadèkaké kasangsaraning kawula cilik.
Akalé Daendels arep nyuda panguwasaning para gedhé lan punggawa mau.

Gupermèn ing Tanah Jawa pasisir lor disowak, awit Gupermèn iku kegedhén banget panguwasané nganti kena gawé ada dhéwé, dadi pangrehing nagara iya sakarepé dhéwé.
Jajahan Gouverneur nuli dipérang dadi 9 Landdrostambt (paresidhènan), kapanggedhéné ing Landdrost (résidhèn).
Panyekelé papréntahan para résidhèn mau mung manut dhawuh saka Paréntah luhur.
Déné kang nglantaraké dhawuhing Paréntah marang kawula lestari para Bupati dadi rumangsané wong cilik isih kaerèh ing panggedhéné dhéwé.
Kaanané owah owahan kang kaya mangkono iku para Bupati lan para panggedhé bangsa Europa wis ora wenang netepaké punggawa andhahané manèh; sanadyan punggawa cilik kang netepaké iya Gouverneur Generaal.
Para résidhèn ing Ngayogyakarta lan Surakarta ing mauné kabawah Gouverneur pasisir lor, sawusing rombakan banjur macung kaparéntah marang Paréntah ing Betawi dhéwé.
Dadi wiwit ing wektu iku sakèhing punggawa nglumpuk menyang Betawi kabèh dicekel ing Paréntah Agung piyambak.
Ada ada mau banjur diarani Centralisatie van Bestuur.

Nalika jaman Compagnie ora ana pradata bangsa bumi kang prayoga manut adat lan tata carané bangsa bumi dhéwé.
Daendels banjur nganakaké pradatan pradatan vredegericht, Landraad.

Kang dadi Lid Vredegericht para pangulu lan para punggawa bangsa Pribumi, nanging mung kena ngadili prakara rèmèh rèmèhan.
Kajaba iku sing siji sijining Landrostambt dianani Landgericht, kang dadi lide para punggawa bangsa Pribumi, nanging dipanggedhéni Landdrost akanthi Secretaris bangsa Europa.
Aliya saka iku ing Semarang lan Surabaya dianani Landraad; yaiku pradatan kang wenang mutusi prakara sing gedhé gedhé, kayata: rajapati.
Wong kang ora nrimakaké putusaning pradata cilik cilik iya kena munggah njaluk adil marang Landraad.
Pradatané bangsa Europa lan bangsa manca liyané, ing wektu iku uga dibecikaké, déné kang mutusi prakarané bangsa militair (prajurit) kang perlu perlu yaiku Hooge Milataire Vierschaar ing Betawi.
Nalika jamané VOC., ora ana kamardikaning agama, kang diwenangaké mardika mung agama Protestant.
Sanadyan wong Katholiek kena dadi punggawané VOC., nanging agama Kristen Katholiek ing Indhiya ora oleh kamardikan; bareng sajumenengé GG. Daendels, sakèhing agama dimardikakaké kabèh.
Nalika jaman GG. Daendels, hawa ing Betawi ala banget, jalaran muarané kali Ciliwung waled dadi cethèk, kapepetan wedhi; ing sakiwa tengening kutha banjur akèh rawané, wasana kutha Betawi kerep katrajang ing pageblug.
Daendels banjur dhawuh ngurugi jagang jagang lan yasa kalèn kalèn kanggo ngesat kutha anjugrugi baluwarti, supaya sajroning kutha bisa oleh angin saka sagara, malah sakèhing bangsa Europa padha didhawuhi ngedohi pasisir.

dalan_daendels
GG. Daendels Yasa Dalan Gedhé (1)


dalan_daendels2
GG. Daendels Yasa Dalan Gedhé (2)

 kds penutup
wangsul-manginggil

mfx brokerсайт заказатьалександр лобановский супермаркет класс

Kaca Ngajeng

IKON KIDEMANG 2016 A

 
ikon-penanggalan
ikon-piwulang-kautaman
ikon-puspawarna
 ikon-pasinaon
 ikon-referensi
 ikon-naskah-kuno
 ikon-cerkak
 ikon-kesenian
 ikon-galeria
 ikon-kendhang
 ikon-lelagon
 ikon-resep-masakan
 ikon-download

Link Sutresna Jawa

kongres-bahasa-jawa
candi-diy-jateng
sejarah-medang

    Jumlah Pengunjung

9897098
  Hari ini     :  Hari ini :582
  Kemarin     :  Kemarin :1497
  Minggu ini   :  Minggu ini :6181
  Bulan ini   :  Bulan ini :41879
Kunjungan Tertinggi
04-17-2020 : 6517
Online : 8

Kontak Admin.

email-kidemang