Ki-demang.com : Centhini

Jilid 1 - Kaca : 41

16 Maskumambang

1.
Ingkang sêpuh kakasih Dyan Jayèngrêsmi |

ramening ngayuda |

ngupadosi rayi kalih |

Jayèngsari Rancangkaptya ||

2.
Karsanira ri kalih binêkta ngungsi |

nanging jro kadhatyan |

ingubrês wus tan kapanggih |

rahadyan sangêt sungkawa ||

3.
Lolos saking Giri madosi kang rayi |

tambuh kang sinêdya |

tan ana kang ngudanèni |

lêpas lampahe rahadyan ||

4.
Kawarnaa wau Radèn Jayèngsari |

tan pisah kalawan |

rinta Nikèn Rancangkapti |

ngupadosi ingkang raka ||

5.
Tan kapanggya santri Buras atur uning |

dhuh lae bêndara |

ing Giri apês ing jurit |

tan wande dadya tatawan ||

6.
Pan binoyong maring nagari Mantawis |

rakanta Rahadyan |

Jayèngrêsmi sampun anis |

nir dasih kang atut wuntat ||

7.
Duk miyarsa ature ki Buras santri |

Radèn Jayèngsêkar |

ngandika waspa drês mijil |

yayi paran karsanira ||

8.
Nikèn Rancangkapti matur èsmu tangis |

kakang nora bêtah |

yèn pisah lawan sirèki |

saparan aku tut wuntat ||

9.
Saya ribêt tyasira Dyan Jayèngsari |

yayi karsaningwang |

anglut kangmas Jayèngrêsmi |

mati urip aywa pisah ||

10.
Buras matur kalilana ingkang abdi |

tumutur saparan |

sumangga nuntên lumaris |

sêlak têbah rakapara ||

11.
Payo yayi nuli pangkat ing saiki |

kang rayi turira |

kakang aku dandan dhisik |

karo nglumpukke dolanan ||

12.
Mêngko Buras gawanên dolanan mami |

bèsèk têmantènan |

ambèn cilik rana cilik |

bagor isi dhuwit wingka ||

Jilid 1 - Kaca : 42

13.
Cowèk wajan anglo kêrên kêndhil kwali |

irus rok-erokan |

solèt wilah susuk cilik |

bagor cilik isi bêras ||

14.
Tenong cilik isi bumbu aja cicir |

lan cuwilan bata |

kêmbang jambu ampas krambil |

kunir ênjêt angus wajan ||

15.
Buras matur lèhe (m)bêkta kadi pundi |

iya kanthongana |

mèh bae dhakone lali |

kêcik klungsu anèng kêba ||

16.
Mantènaku bêcik dak gendhong pribadi |

aja sira gawa |

mêngko mundhak kok colongi |

kateku gawanên pisan ||

17.
Ko nèk kêsêl aku (n)juk gendhong sirèki |

Buras tobat-tobat |

dhuh bêndara napa malih |

kari pêturon bênètan ||

18.
Payo Buras ewangana anjupuki |

Radèn Jayèngsêkar |

myarsa surak (ng)gêgêtêri |

kang rayi nulya cinandhak ||

19.
Gya ginendhong santri Buras anèng wuri |

kakang udhunêna |

pasaranku isih kèri |

nèk dak tinggal mundhak ilang ||

20.
Buras matur sêdaya tan ana kèri |

wus pinikul bêrah |

êndi mantènaku kêcik |

karo cukiku nèk ilang ||

21.
Sampun lêpas lampahe Dyan Jayèngsari |

umanjing mring wana |

tumurun ing jurang trêbis |

gantya ingkang winursita ||

22.
Kangjêng ratu lawan garwa sang dipati |

minggah marang Arga |

jinajaran pra prajurit |

ingurung-urung sêntana ||

23.
Kawarnaa garwanya sang maha rêsi |

miyos saking pura |

lumajêng atawan tangis |

miyat baris kang nèng ngarsa ||

24.
Praptèng ngarsa mêndhak-mêndhak mangênjali |

anungkêmi pada |

matur mlasasih wor tangis |

lae gusti pundhèn amba ||

25.
Karsa rawuh anèng padhêkahan Giri |

sèwu kanugrahan |

pindha kêdhawahan sari |

wijile nata minulya ||

Jilid 1 - Kaca : 43

17 Mijil

1.
Datan (n)dimpe musthikaning bumi |

rawuh sakarongron |

apuranên punika dasihe |

abdi dalêm pandhita ing Giri |

ywa tumêkèng lalis |

sru panuwun ulun ||

2.
Sèstunipun putranta ing Giri |

katarik wiraos |

kêni bujuk rum manis têmbunge |

anglimputi utamaning rêsi |

têmah (m)bêbayani |

tiwas ing tumuwuh ||

3.
Endrasena eblis angêjawi |

rêraton nèng dhepok |

têka badhe ngêmbari dhèwèke |

ing sang ulun kang mêngku rat Jawi |

satêmah ngêmasi |

(ng)gêgawa sang wiku ||

4.
Putra tuwan saèstune sêpi |

balela ing katong |

lah punapa kang dèn andêlake |

dhuh jêng gusti saèstu tur mami |

dèn pracayèng galih |

Gusti atur ulun ||

5.
Pangran Surawèsthi ngandika ris |

aywa walangatos |

lamun mêngko wus eling atine |

gêlêm nungkul marang ing Mantawis |

atur pati-urip |

mring Jêng Sultan Agung ||

6.
Yèn miturut nora sun patèni |

lamun mêksa wangkot |

kari aran sak bojo anake |

tumpês tapis ing Giri sun radin |

papak lawan siti |

aja na mandhukul ||

7.
Nora nyana nora ngira mami |

yèn dadi prang popor |

sadurunge kalakon mangkene |

akèh-akèh manira nuturi |

têka tan ginati |

minggu datan muwus ||

8.
Aturana lakimu dèn aglis |

yèn sandeyèng batos |

isih kêncêng kang dadi karêpe |

isin mundur nglabuhi si eblis |

nora ngeman pati |

suka tumpês lêbur ||

9.
Baya namung sagêbyaring thathit |

ing Giri wus luloh |

mênèk uwus rumangsa lupute |

gêlêm nungkul marang ing Mantawis |

nuli konên mijil |

aja nganggo dhuwung ||

10.
Nêmbah mundur sang dyah pramèswari |

jêng ratu angantos |

anèng jawi kalawan garwane |

yata wau pramèswari Giri |

nungkêmi padaning |

risang raja wiku ||

Jilid 1 - Kaca : 44

11.
Aturira dahat mamalatsih |

dhuh jawataningong |

rama tuwan kalawan garwane |

Gusti Kangjêng Ratu Pandhansari |

rawuh wus nèng jawi |

(m)bêkta prajurit gung ||

12.
Dhawuhipun dhumatêng pun patik |

gusti wantos-wantos |

ywa kadaut paduka kasupèn |

bilih karsa nungkul mring Mantawis |

tanggêl Pangran Pêkik |

ing rahayunipun ||

13.
Slira tuwan sagarwa putrabdi |

tulus angadhaton |

anèng Giri saturun-turune |

bilih datan makatên wus pasthi |

risak prajèng Giri |

tumpêsan sadarum ||

14.
Jêng paduka tinimbalan mijil |

dangu wus ingantos |

yèn taledhor bok dados dukane |

pan dinalih ngrungkêbi si eblis |

mangga sowan gusti |

sampun ngagêm dhuwung ||

15.
Sunan Giri wèntèh angèngêti |

tyasira sumêdhot |

gugup tanggap ngrasuk busanane |

datan ngagêm curiga wus mijil |

atatêkên êcis |

mangsah mundhuk-mundhuk ||

16.
Dupi prapta ngarsanya sang Pêkik |

sasalaman gupoh |

wusing salam angraup padane |

marikêlu mêpês anèng ngarsi |

lir konjêm mring siti |

ajrihe kalangkung ||

17.
Angandika Jêng Pangeran Pêkik |

pungkasaning lakon |

kadiparan karêpmu ing mangke |

kêkêtogan aywa mindho kardi |

êndi kok antêpi |

mati apa nungkul ||

18.
Lamun nungkul dak gawa saiki |

marang nagriningong |

sabojomu myang anakmu kabèh |

rajabrana saisining Giri |

sawadyanirèki |

aja na kang kantun ||

19.
Sabanjure angidêpa maring |

jêng sultan kinaot |

ingsun ingkang bakal nyebakake |

sang pandhita aturira aris |

tan lênggana gusti |

andhèrèk sakayun ||

20.
Sampun ingkang dhumatêng ing sakit |

nadyan praptèng layon |

tan gumingsir sumarah abdine |

muhung nyadhong parênging narpati |

amba angèngêti |

wawêca ing dangu ||

21.
Karsaning Hyang buwana binalik |

luhur dadya asor |

nanging datan ngicalkên lajêre |

kadi paran (ng)gèn amba sumingkir |

pangran duk miyarsi |

angrês galihipun ||

Jilid 1 - Kaca : 45

22.
Ngandika lon hya sumêlang kapti |

ingsun kang tumanggoh |

dèn pracaya marang Sang Murbèng rèh |

lah ta mara pradandana aglis |

lèngsèr Sunan Giri |

pradandosan sampun ||

23.
Wus samêkta tan ana kang cicir |

jêng pangeran bodhol |

ingkang rayi wahana joline |

Sunan Giri tinandhu nèng ngarsi |

lan garwa myang siwi |

jinagan wadya gung ||

24.
Wadya Surawèsthi abibisik |

marang sang wiranom |

prayogine Sunan Giri mangke |

yèn sambada ing karsa jêng gusti |

rèh karya papati |

anggambuh prang pupuh ||

18 Gambuh

1.
Kalakyan aprang pupuh |

dados damêl kapitunan agung |

aminihi kasangsarane tyang alit |

(ng)gorêkkên praja sawêgung |

abdidalêm kathah layon ||

2.
Têtela sampun kosus |

sinangsaya tumêkèng ing lampus |

tinumpêsa sampun botên milalati |

imane sampun têkiyur |

ical sumungkêm ing Manon ||

3.
Mumpuni kajêngipun |

jawi lêbêt sêdyanya rinangkut |

tan rumaos kungkulan dhampar narpati |

wikuning antigan èstu |

pathaknya jawi kemawon ||

4.
Ing mangkya mupung ngumpul |

wontên ngajêng kadrèl sangking pungkur |

Pangran Pêkik gumujêng ngandika aris |

bênêr kabèh ing aturmu |

wus kosus tinumpês mangko ||

5.
Ananging saka dhawuh |

dalêm Gusti Kangjêng Sultan Agung |

ingsun nora winênang lamun matèni |

pan dudu bubuhaningsun |

luwih karsane sang katong ||

6.
Wirayate pra luhung |

yèn samêngko durung waktunipun |

besuk ana kang ngrêmêg kadhaton Giri |

darahe Jêng Sultan Agung |

campur lawan darahingong ||

7.
Sadaya para wadu |

samya (n)dhêku langkung cuwèng kalbu |

marêming tyas têmbe kalakon sêdyèki |

yata lajêng lampahipun |

wus prapta ing Surèngkewoh ||

Jilid 1 - Kaca : 46

8.
Pinêrnah pondhokipun |

Sunan Giri sawadya kinumpul |

myang jinagan ing prajurit Surèngwèsthi |

kangjêng ratu karsanipun |

benjang enjang dènnya bodhol ||

9.
Cinacahakên sampun |

baboyongan jarahan brana gung |

Sunan Giri matur mring Jêng Pangran Pêkik |

kauningana pukulun |

kirang tiga anak ingong ||

10.
Jayèngrêsmi kang sêpuh |

miwah Jayèngsari arinipun |

wuragile wasta Nikèn Rancangkapti |

ramening prang sami mirut |

lolos sangking ing kadhaton ||

11.
Tan wontên sanjang ulun |

duka dalêm mênggah purugipun |

tunggil biyang tiga pisan sangking wingking |

jêng pangran nulya dhadhawuh |

marang wadya Surèngkewoh ||

12.
Hèh bocah dèn agupuh |

upayanên atmaja sang wiku |

Jayèngrêsmi Jayèngsari Rancangkapti |

kalamun uwus kapangguh |

rihrihên dèn nganti klakon ||

13.
Sebakna mring Mantarum |

yèn ambandakalani tan purun |

aywa wangwang (ng)gonira anyantosani |

yèn abota sangganipun |

matura ing jênêngingong ||

14.
Ki Sapanjang wus ngutus |

wadya Surèngkewuh ingkang ngruruh |

pan sinêbar ing paran datan anunggil |

sigêgên dènnya angruruh |

enjinge dènnya yun bodhol ||

15.
Sowan maring Mantarum |

wus samêkta punggawa nung-anung |

myang boyongan jarahan sampun miranti |

tinêngêran bêndhe ngungkung |

gumuruh kanang kêndhang gong ||

16.
Enjang budhal gumuruh |

giyak-giyak tandha jayèng pupuh |

kangjêng ratu nèng ngarsa anitih joli |

jêng pangeran tansèng pungkur |

nitih turangga binarong ||

17.
Ingayap wadyanipun |

jinajaran myang dèn urung-urung |

kang sumambung ing wuri jêng Sunan Giri |

sagarwa putra tinandhu |

brana jarahan tan adoh ||

18.
Jinagan pra mantri nung |

jinajaran myang dèn urung-urung |

ginarubyuk prajurit ing Surabanggi |

samya prayitna ing kewuh |

samarga-marga tinonton ||

Jilid 1 - Kaca : 47

19.
Ing ngênu tan winuwus |

wus angancik nagari Mantarum |

orêg ingkang samya ayun aningali |

kondurira kangjêng ratu |

ungguling prang ambaboyong ||

20.
Sunan Giri pinikut |

sagarwa putra santananipun |

jajarahan gusis rajabrana Giri |

wong nonton jêjêl supênuh |

samya ngucap ting calêmong ||

21.
Sing êndi warnanipun |

Sunan Giri kang mbalèlèng ratu |

rowangira nauri atuding-tuding |

kae lo lo anèng tandhu |

kang wus pikun kêmpong perot ||

22.
Lo dene uwus thuyuk |

apa ingkang dèn andêlkên iku |

ah wong wiku manawa dongane mandi |

lan duwe saraya jadhug |

Cina mualap sabagor ||

23.
Ing mêngko wus kinrucuk |

ing jêng ratu kagêm sambêl wandu |

pinakakkên maring sakèhe wong Giri |

satêmahe padha mupus |

rajane kêna binoyong ||

24.
Wau ta lampahipun |

kangjêng ratu prapta ngalun-alun |

Pangran Pêkik sawadya myang Sunan Giri |

kèndêl nèng taratag agung |

jêng ratu (n)dhandhang kadhaton ||

19 Dhandhanggula

1.
Kawarnaa jêng sultan Mantawis |

apan sampun ingaturan wikan |

Jêng Ratu Pandhan rawuhe |

saha ungguling pupuh |

Sunan Giri sampun jinodhi |

binêkta mring Mantaram |

mangkana sang prabu |

miyos madyaning pandhapa |

ginarêbêg sagunging pawongan cèthi |

sampêt pacarèng nata ||

2.
Tan pantara kang rayi kaèksi |

kangjêng sultan gupuh dènnya mapak |

tundhuk pinêngkul janggane |

kinanthi lampahipun |

wusing lênggah cakêt sang aji |

arum wijiling sabda |

adhuh ariningsun |

lakumu myang garwanira |

ingsun utus ngêndhakkên pandhita Giri |

apa padha raharja ||

Jilid 1 - Kaca : 48

3.
Lakinira mêngko ana ngêndi |

kangjêng ratu matur saha nêmbah |

kakang prabu pangèstune |

mundhi dhawuh pukulun |

amba miwah kangmas dipati |

myang wadya Surabaya |

sadaya rahayu | ingutus wus antuk karya |

Sunan Giri ing aprang sampun kapilis |

ing mangkya kula bêkta ||

4.
Laki ulun ngêntosi nèng jawi |

cumadhong ing dhawuh sri narendra |

jêng sultan utusan age |

nimbali ipe prabu |

Pangran Pêkik sampun akerit |

prapta ing palataran |

(n)dhadhab mundhuk-mundhuk |

lênggah konjêm ing pratala |

gya ingawe jêng pangran majêng wotsari |

mangraup pada nata ||

5.
Padha bêcik satêkamu yayi |

dene lagi sawatara dina |

apa baya antuk gawe |

jêng pangran nêmbah matur |

dhuh gustiku kalipah Widdhi |

musthikaning bawana |

kinasih Hyang Agung |

pangèstu dalêm narendra |

kawula myang abdi dalêm Surawèsthi |

sadaya karaharjan ||

6.
Nuwun sampun kawula tinuding |

(n)dhawuhakên timbalan narendra |

dhatêng Sunan Giri Prapèn |

supadi ywa kadaut |

kajêngipun ingkang nalisip |

tan ayun sumuyuta |

ing pada pukulun |

sakawit patik piyambak |

tanpa kanthi pinanggih Susunan Giri |

pinuju pakêmpalan ||

7.
Para kaum andhèr ngarsèng rêsi |

lawan wontên tyang Cina mualap |

kalih atus prajurite |

sampun Islam sadarum |

lurahipun pinêndhêt siwi |

ingaran Endrasena |

saèstu pinunjul |

punika ingkang amawa |

kadauting tyasira sang maha rêsi |

sinantosan tyang Cina ||

8.
Ulun paripih sangkaning aris |

mèh sadalu mêksa botên mêmbat |

gèbès tan wontên ature |

pêgêling tyas kalangkung |

ulun mantuk datanpa pamit |

enjinge mapak yuda |

mèh sadintên muput |

wadya dalêm Surabaya |

pan kasêsêr giris pangamukirèki |

Endrasena prawira ||

9.
Ing sasagêd amba ambolèhi |

mêksa mopo miris ananggulang |

wadya Giri pangamuke |

tyas amba ngrês kalangkung |

sumpêg pêpêt kewran ing pikir |

rayi dalêm duk priksa |

bilih amba minggu |

tan wontên wênganing manah |

ngandika rum dhatêng amba ngasih-asih |
mundhut lilah ngrarêpa ||

Jilid 1 - Kaca : 49

10.
Karsa mulihakên tyasing abdi |

sarêng rayi dalêm angandika |

inggaring tyas amba mangke |

nyumanggakkên sakayun |

mung sadarmi (n)dhèrèk kang abdi |

anulya mundhut reyal |

cacah wolungatus |

busana maneka warna |

pinaringkên dhatêng ing punggawa mantri |

pipikul Surabaya ||

11.
Samya enggar manahipun sami |

prêmbik-prêmbik thukul kasuranya |

jêng sultan asru gujênge |

bacutna ariningsun |

nuwun rayi dalêm jêng gusti |

kathah kang pangandika |

nyênyês manis arum |

kados mêjang ngèlmi nyata |

agêndhagan abdi dalêm botên apil |

panjang angandhar-andhar ||

12.
Abdi dalêm tyang sa-Surawèsthi |

sarêng mirêng ingkang pangandika |

samya madêg kasurane |

matur asênggruk-sênggruk |

aprasêtya mawanti-wanti |

sadaya ambêg pêjah |

nadyan lêbur luluh |

tan gumingsir ing ngayahan |

saya suka sang aji ngandika aris |

mara yayi banjurna ||

13.
Enjing lajêng têngara tinitir |

rayidalêm madêg senapatya |

nèng joli mangku pistule |

kawula anèng pungkur |

numpak kapal datan cumuwit |

gêlaripun ngayuda |

garudha maniyup |

kuli binusanan abra |

dadya cucuk rayidalêm dadya têlih |

prajurit Surapringga ||

14.
Kang minangka gêlar nganan-ngering |

alimunan datan katingalan |

amung cucuk mèdhèng-mèdhèng |

surak mawantu-wantu |

wadya Giri lajêng miyosi |

nir baya nir wikara |

gupuh amanêmpuh |

senapati Endrasena |

sawadyanya tyang Cina wira ing jurit |

rame campuhing yuda ||

15.
Pan kapilis wadya Surawèsthi |

ngungsi (ng)gyaning risang senapatya |

rayidalêm timbalane |

lho kathik padha mlayu |

aturipun botên lumaris |

angêncêngi dandosan |

Endrasena anglut |

tandangnya lir Radyan Seta |

rayidalêm mistul tangan têngên kêni |

pêdhangipun wus gagal ||

Jilid 1 - Kaca : 50

16.
Maksih ngamuk dhuwung tangan kering |

gya pinistul tanganipun kiwa |

kabranan tangan kalihe |

kantun suku myang gundhul |

(n)jêjêg (m)bijig lir mênda baring |

gêr ginuyu wong kathah |

ping tri ing pamistul |

sukunipun kang kataman |

lajêng dhawah sarêng kêrbêting suwiwi |

wadya ing Surabaya ||

17.
Angêbyuki sangking kanan kering |

waringutên wadya Surabaya |

kadugèn ing punagine |

angidak ambêg purun |

datan odhil wadya ing Giri |

pêpêjah tan petungan |

lèsèh sungsun timbun |

kantun kêdhik ingkang gêsang |

mawut-mawut samya ngungsi jurang trêbis |

wênèh minggah prawata ||

18.
Endrasena luluh awor siti |

wadya Cina tumpêsan sadaya |

rayidalêm minggah age |

dhumatêng ing kadhatun |

praptèng jawi garwa sang yogi |

umarêg ngraup pada |

asru tangisipun |

nyuwunakên pangaksama |

gêsangipun lakinya pandhita Giri |

sampun pasrah bongkokan ||

19.
Tan suwala sakarsa sang aji |

rajabrana saisining pura |

sadaya dènaturake |

myang anak rabinipun |

amung anak kang sangking sêlir |

titiga èstri juga |

Jèngrêsmi kang sêpuh |

ambêg mawiku sudibya |

nuli Jayèngsari taruna apêkik |

Rancangkapti wanudya ||

20.
Tiga pisan ramening ngajurit |

samya lolos amba wus kèngkènan |

ngupadosi katigane |

ing samangke pukulun |

Sunan Giri saha nak-rabi |

myang sagung jajarahan |

wus nèng alun-alun |

kawula nuwun sumangga |

kangjêng sultan suka amarwatasiwi |

aris wijiling sabda ||

21.
Iya bangêt ing panrima mami |

wiku Giri patut ingapura |

ing samêngko pangwasane |

ing Giri sadayèku |

sun paringkên maring sirèki |

sagunge jajarahan |

dadia darbèkmu |

jêng pangran matur manêmbah |

sakalangkung kapundhi sih paduka ji |

kang dhumatêng patikbra ||