Ki-demang.com : Centhini

Ngundhuh Serat Centhini PDF

ngundhuh-serat-centhini

Kaca Ngajeng

kaca-ngajeng

Ringkasan Serat Centhini

ringkasan-serat-centhini

Resensi / Ulasan Serat Centhini

resensi-serat-centhini

Pupuh Surat Centhini

pupuh-surat-centhini-01
pupuh-surat-centhini-02
pupuh-surat-centhini-03
pupuh-surat-centhini-04
pupuh-surat-centhini-05
pupuh-surat-centhini-06
pupuh-surat-centhini-07
pupuh-surat-centhini-08
pupuh-surat-centhini-09
pupuh-surat-centhini-10
pupuh-surat-centhini-11
pupuh-surat-centhini-12

    Jumlah Pengunjung

0434692
Hari ini     :Hari ini :92
Kemarin     :Kemarin :69
Minggu ini   :Minggu ini :158
Bulan ini   :Bulan ini :3321
s/d hari ini   :s/d hari ini :434692
Kunjungan Tertinggi
01-10-2023 : 1327
Pengunjung Online : 12

Kontak Admin.

email-kidemang

 (10) Kaca 59 – 61

 

( Dumugi Candhi Barabudhur sarta Mendut )

10. Lampahipun mangidul dumugi candhi Barabudhur. Sasanpunipun ningali candhi Barabudhur sarta Mêndut, sami nglajêngakên lampah dhatêng mataram, jaman Kangjêng Sultan Agung.


Kaca 59 - 61.


Jilid 1 - Kaca : 5

6. Kulup wus padhang tyasingsun |

datan sumêlang ing ati |

sira kariya raharja |

têtêpa (ng)gonmu mêngkoni |

batihmu para sudagar | isining asramèng Giri ||

7. Têmbe ing sapungkuringsun |

sakèhe dunyarta mami |

sidhêkahna kang warata |

pêkir miskin anak yatin |

lawan tukokna amanat | kaji mring Mêkah nagari ||

8. Poma kulup wêkasingsun |

Ni Samboja nulya lalis |

sawusira binêrsiyan |

layon kinubur tinunggil |

lan raka Kyai Samboja |

ing mangkya titiyang Giri ||

9. Lastantun pamundhinipun |

ing gusti Jêng Sunan Giri |

samya kapanjingan iman |

nglampahi sarengat Nabi |

ngibadah andarus Kur'an | kathah kang iyasa masjid ||

10. Gêmah arjane kalangkung |

tan ana kang laku juti |

samya cêkap nyandhang mangan |

adoh ingkang dadya miskin |

têntrêm ciptane raharja |

wong ngamanca kathah prapti ||

11. Kabanjur tan arsa mantuk |

kalajêng wisma ing Giri |

raja pandhita Sètmata |

jujuluk Susunan Giri |

Gajah Kadhaton minulya |

kawêntar ing liya nagri ||

12. Miwah wus pinundhut mantu |

ing Suhunan Ngampèlgadhing |

dhinaupkên lan putrinya |

Nyai Agêng Ratu nami |

atut dènnya palakrama |

lêstantun ngantya sisiwi ||

13. Wowolu èstri myang jalu |

Nyi Agêng angrumiyini |

kondur maring rahmatolah |

layon sumare anunggil |

marasêpuh èstri priya |

garwa putra gung prihatin ||

14. Sigêg gantya kang winuwus |

Brawijaya Narapati |

mirêng pawartos sanyata |

ing mangkya Susunan Giri |

linulutan sakèh janma |

nungkul tan kalawan jurit ||

15. Sang prabu utusan gupuh |

Gajahmada kyana patih |

kinèn lumampah priyangga |

mukul prang Giri Garêsik |

tan cinatur lampahira |

wus prapta jajahan Giri ||

16. Gègère kadya pinusus |

kang katrajang samya ngili |

minggah kadhaton Prawata |

Jêng Sunan Giri marêngi |

anyêrat manêdhak Kur'an |

kagyat mirêng suwaraning ||

Jilid 1 - Kaca : 6

17. Tiyang alok mungsuh rawuh |

sumêdya ngrisak ing Giri |

kalam ingkang kagêm nyêrat |

anulya binucal aglis |

andodonga ing Pangeran |

sinêmbadan ing sakapti ||

18. Kalam lajêng dadya dhuwung |

cumlorot ngamuk pribadi |

pra wadya ing Majalêngka |

kathah ingkang angêmasi |

sakantune kang palastra |

pra samya lumayu (ng)gêndring ||

19. Mantuk marang Majalangu |

sawusira mêngsah gusis |

dhuwung wus wangsul pribadya |

sumèlèh ing ngarsanèki |

panyêratan sang pandhita |

sarta akukuthah gêtih ||

20. Kagyat risang amanêngkung |

miyat dhuwung kuthah gêtih |

dahat panalangsanira |

dyan dodonga mring Hyang Widdhi |

mugi Allah ngapuntêna |

solah amba ingkang sisip ||

21. Sang pandhita ngandika rum |

marang ing wadyanirèki |

kabèh padha piyarsakna |

myang anêksènana sami |

katgèki sun wèhi aran |

si Kalammunyêng prayogi ||

22. Sakèh wadya saur manuk |

wus samya kalilan mulih |

mring wismane sowang-sowang |

lêstantun asramèng Giri |

jumênêngnya Jêng Susunan |

Prabu Sètmata linuwih ||

23. Gêmah arjane kalangkung |

saya wêwah wadyanèki |

tan ana kang kasangsaya |

nahan wus antara lami |

Sunan Giri nandhang gêrah |

kaparêng praptaning takdir ||

24. Kundur mring rahmatolahu |

gumêr tangis ing jro puri |

wandu wandawa sungkawa |

layon sawusing barêsih |

sinarèkkên nora têbah |

sangking padalêmanèki ||

25. Sedanira tilar sunu |

sadasa kakung lan putri |

kang kalih sang king ampeyan |

Pangran Pasirbata nênggih |

kalawan Siti Rohbayat |

wowolu sangking padêmi ||

26. Kasêbut Nyai Gêng Ratu |

putra sêpuh sinung nami |

Ratu Gêdhe ing Kukusan |

nulya Sunan Dalêm nênggih |

katrinira apanêngran |

Susuhunan Têgalwangi ||

27. Catur Nyi Gêng Saluluhur |

panca Sunan Kidul nênggih |

Ratu Gêdhe Saworasa |

Sunan Kulon kang sumêndhi |

Sunan Waruju ragilnya |

wau ta ingkang winardi ||

Kacara 1 : 7

28. Sasampunira pangubur |

kumpul para wadya Giri |

angrêmbag ingkang gumantya |

mandhirèng Susunan Giri |

pra wadya wus golong rêmbag |

Sunan Dalêm kang gumanti ||

29. Gya ingangkat ajujuluk |

Sunan Giri kaping kalih |

Susunan Giri Kadhatyan |

garwa kakalih padêmi |

tan mashur ing panjênêngan |

Jêng Sunan wus praptèng jangji ||

30. Kundur mring rahmatolahu |

ugi sumare ing Giri |

atilar putra sadasa |

(m)bajêng Sunan Sedamargi |

panênggaknya apêparab |

Sunan Giri Prapèn Adi ||

31. Tri Nyi Gêng Kuruganngurun |

Nyi Gêng Ngulakan kang sukci |

Pangran Lor Pangran Dhêkêt sad |

Pangran Bongkok nulya Nyai |

Agêng Waru arinira |

Pangeran Bulu sumêndhi ||

32. Wragil Pangran Sedalaut |

paripurna kang wus swargi |

rêmbag kang yoga gumantya |

kêmpal sakèhe kang dasih |

Sunan Parapèn ingangkat |

linuwih lir eyang swargi ||

33. Mandhirèng Giri Kadhatun |

jujuluk maksih lêstari |

Sunan Giri Prapèn dibya |

suyut kang wadya gung alit |

kawêntar ing liyan praja | tan pêgat kadya ing nguni ||

 

3. Mêgatruh

1. Ya ta wau sang prabu ing Majalangu |

sampun amiyarsa warti |

lamun Sunan Giri Prabu |

Sètmata wus angêmasi |

mangkya wayahe gumantos ||

2. Ajujuluk Sunan Prapèn Giri luhung |

lalajone kadya nguni |

sang wiku tan arsa nungkul |

marang nagri Majapait |

dadya sru bêndu sang katong ||

3. Dhawuh maring Ki Gajahmada nindya nung |

miwah kinanthèn pra siwi |

angirid wadyabala gung |

kinèn ngrabasèng ing Giri |

wus samapta nulya bodhol ||

Jilid 1 - Kaca : 8

4. Sunan Prapèn wus mirêng badhe ginêmpur |

mring sang prabu Majapait |

wus budhal carakèng prabu |

kya patih myang rajasiwi |

balane lir samodra rob ||

5. Sunan Prapèn sampun sanega ing pupuh |

karsanira nanggulangi |

mring carakèng Majalangu |

tan dangu mêngsah kaèksi |

nulya pinapak prang popor ||

6. Wadya Giri kasoran ing yudanipun |

kathah ingkang nandhang kanin |

tanapi tumêkèng lampus |

Sunan Prapèn angoncati |

sagarwa putra wus lolos ||

7. Lajêng ngungsi maring sapinggiring laut |

binasmènan kitha Giri |

sadaya wus dadya awu |

rajabrana dènjarahi |

rajaputra tindak alon ||

8. Dhumatêng ing astananira sang wiku |

Sunan Giri kang wus swargi |

ingkang rumêksa ing kubur |

tyang kakalih samya dhêngkling |

rawuhe sang prawira nom ||

9. Para wadya dhinawuhan kinèn (n)dhudhuk |

gya tumandang sagung dasih |

halate sang maha wiku |

cihnaning wali linuwih |

singa cêlak anggaloso ||

10. Kalesedan sambat ngadhuh-adhuh lampus |

kang kantun kalangkung giris |

bramantya sang rajasunu |

tumandang pribadi ajrih |

merang lamun tan kalakon ||

11. Dadya dhawuh marang tyang kalih kang tunggu |

kinèn andhudhuk dèn aglis |

binilaèn yèn tan purun |

pasthi tumêkèng ing lalis |

kinarya coban kris waos ||

12. Tyang kakalih tan suwala nulya (n)dhudhuk |

dupi prapta blabak jati |

tutuping tabêlanipun |

binuka saking sakêdhik |

nulya ana ingkang miyos ||

13. Warni kombang tan petungan kathahipun |

mabur ngèbêki wiyati |

maniyub lir langit rubuh |

nêmpuh wadya Majapait |

dènnya nanggulang pakewoh ||

14. Pinarjaya tan keguh ngêntub pikantuk |

bingung wadya Majapait |

ting bilulung rêbut dhucung |

dènnira angungsi urip |

sèlèh gagamaning pupoh ||

Jilid 1 - Kaca : 9

15. Samya kudhung gêdabikan kênèng êntub |

sirah rapêt ngroyok sikil |

ngaruara sambat bingung |

prapta nagri Majapait |

kombang anglut datan kegoh ||

16. Sang aprabu Brawijaya langkung gugup |

tan kawawa nanggulangi |

dadya tilar prajanipun |

sawadya balanirèki |

gusis praja tan ana wong ||

17. Ngungsi têbih dupi kombang wruh wus suwung |

wangsul mring nagrinya malih |

siji tan ana kang kantun |

sang aprabu Majapait |

sawadya wangsul ngadhaton ||

18. Aprasêtya sang aprabu Majalangu |

datan nêdya malih-malih |

nyikara dhatêng sang wiku |

ngamungêna ingkang uwis |

ing tyas datan walangatos ||

19. Kacariyos tyang kalih kang ngrêksa kubur |

kanugrahan mantun dhêngkling |

gagancangan lampahipun |

anusul Jêng Sunan Giri |

ingkang lagya amakuwon ||

20. Kawlasarsa anèng satêpining laut |

tyang kalih marêk tur uning |

ing mangkya mêngsah wus larut |

jalaran tinêmpuh dening |

kombang ingkang mapak pupoh ||

21. Madhul-madhul palayune numbuk bêntus |

tilar gagamaning jurit |

samya ngungsi gêsang (n)jrunthul |

tan ana ingkang tinolih |

swarane pating galêmbor ||

22. Sampun katur ing purwa wasananipun |

dalah waluyaning dhêngkling |

sang wiku kalangkung sukur |

(n)dêdonga marang Hyang Widdhi |

rahayu ywa na pakewoh ||

23. Nulya kundur tan cinatur laminipun |

wus paripurna ing nguni |

eca tyase para wadu |

satêngah ana kang kibir |

sajêg tan na mungsuh rawoh ||

24. Sunan Giri datan samar jangkanipun |

lamun kraton Majapait |

wus andungkap sirnanipun |

jalarane sangking siwi |

dyan Patah mijil karaos ||

Jilid 2 - Kaca : 59

105 Sinom

1.
Marmaning Hyang Maha Nasa |
supe kang kantun nèng wukir |
tan andimpe lampahira |
kalamun prapta ing candhi |
agêng tinon rêspati |
anama ing Barabudhur |
inggih candhi pra Buda |
kathah rêca agêng alit |
sumewa lir angganing kang para Buda ||

2.
Anjêngêr Ki Mas Cêbolang |
myang rencang sakawan santri |
miyat candhi agêng pelag |
kang kinarya sela langking |
lir banon rimbaganing |
wit ngandhap tumèkèng pucuk |
ingukir gêgambaran |
tundha pitu tuhu adi |
ngandhap candhi kinubêngan rêca-rêca ||

3.
Agêng alit warna-warna |
wontên ingkang sirah paksi |
sirah macan sirah liman |
sirah buron amêpêki |
ana kang sirah jalmi |
ngadêg atanapi lungguh |
jèngkèng myang sila-tumpang |
ana kang kadi sêmèdi |
ana ingkang ngêmbat langkap mandhi gada ||

4.
Salêsih miyat ing rêca |
candhi nulya dèninggahi |
wus prapta ing palataran |
anon gambar kang nèng ringgit |
têpung-gêlang ngubêngi |
linajêngkên inggahipun |
antuk kalih tataran |
ingubêngan têpung tapis |
linajêngkên minggah mring tataran tiga ||

5.
Ingubêngan têpung-gêlang |
tapis lajêng minggah malih |
praptèng tataran sakawan |
sawusira angubêngi |
aso sadaya sami |
Mas Cêbolang lingira rum |
rèh wus sêrap Hyang Surya |
prayoga aso kariyin |
mêngko bêngi nginêp ing kene kewala ||

6.
Ing ratri datan winarna |
sawusnya Hyang Arka mijil |
winangsulan dènnya miyat |
saubêngan punang candhi |
kathah rêca gêng alit |
sadaya samya kinurung |
ing sela têrancangan |
tapis dènnira ningali |
minggah malih margi mrapat praptèng pucak ||

7.
Ngancik ing tataran gangsal |
isèn-isènira sami |
lan tatar tundha sakawan |
kaot andhap sawatawis |
myang wijar datan sami |
saya minggah mindhak ciyut |
wus mubêng têpung-gêlang |
lajêng minggah malih prapti |
tatar nênêm lajêng minggah tatar sapta ||

8.
Umiyat kurungan sela |
tinarancang alus rêmit |
nglêbête kurungan sela |
isi rêca gêng satunggil |
nanging panggarapnèki |
kintên-kintên dèrèng rampung |
saranduning sarira |
kathah kang dèrèng cinawi |
kang samya myat langkung eram ing wardaya ||

Jilid 2 - Kaca : 60

9.
Mas Cêbolang angandika |
paran darunane iki |
rêca agung tur nèng pucak |
têka tan langkêp ing warni |
yèn pancèn durung dadi |
iku bangêt mokalipun |
baya pancèn jinarag |
êmbuh karêpe kang kardi |
mara padha udakaranên ing driya ||

10.
Santri catur aturira |
kawula sami tan bangkit |
(ng)gayuh karsane kang yasa |
Nurwtri turira aris |
kakang tan uwis-uwis |
(ng)gonku dhêlêg-dhêlêg gumun |
miyat kang gambar-gambar |
kang anèng sela raringgit |
garap rêmit tuhu bangkit kang ayasa ||

11.
Cikar tinarik ing gajah |
kang nunggangi baya aji |
apêse kae kapala |
awit nganggo dènpayungi |
kalawan ana maning |
prau layar konthing jungkung |
ana kang nunggang gajah |
ana kang anunggang wajik |
pinayungan ingiring prajurit dharat ||

12.
Ana janma nganggo êlar |
ana wadon dhapur ngêmis |
wurine rare kumêrap |
ana nunggang tandhu joli |
gambar kewan mêpêgi |
iwèn lawan manuk-manuk |
iwak loh warna-warna |
kayon kêmbang wisma wukir |
dak ucapna sadina mangsa rampunga ||

13.
Wangune iku sadaya |
pancèn ana critanèki |
êmbuh jamane dhèk Buda |
kang pinirid-pirid warni |
anaa kang ngandhani |
iba sukane tyasingsun |
Mas Cêbolang ngandika |
cocog lir gagasan mami |
kuciwane tan ana kang tinakonan ||

14.
Dangu kèndêl anèng pucak |
ngalela ing Tidhar wukir |
kawuryan sênêning arga |
kukuwunge anêlahi |
èngêt kusumèng ardi |
satêmah agandrung gandrung |
sinamar sabil ing tyas |
wusana lingira aris |
payo padha tumurun ywa tunggal marga ||

15.
Marga kang wetan Saloka |
margi kidul Palakarti |
marga kulon Kartipala |
kang lor aku lan Nurwitri |
saenake lumaris |
praptane ing tundha catur |
ing kono pakumpulan |
êndi kang prapta rumiyin |
ngantènana dadi barêng udhunira ||

16.
Wus linggar saka ing pucak |
tan angêmpal ingkang margi |
sarêng prapta catur tundha |
kumpul aso sawatawis |
[---] |
[---] |
[---] |
linajêngkên lampahnèki |
dupi antuk rong onjotan samya rarywan ||

Jilid 2 - Kaca : 61

17.
Sarêngan janma sajuga |
Saloka tatanya aris |
ki sanak kang nêmbe panggya |
jêngandika saking pundi |
kang tinanya mangsuli |
kula saking candhi Mêndut |
kang katingal punika |
prêlu amung aningali |
lah kantuna kula (n)dumugèkkên lampah ||

18.
Mas Cêbolang angandika |
payo padha aningali |
tandya lampahira prapta |
anèng sangandhaping candhi |
nginggil ing pucak lancip |
pasagi kêplêng kang wangun |
lir masigit sinawang |
sela krêsna kang kinardi |
pan ingukir pinatra gambar sêkaran ||

19.
Gêgambaran warna-warna |
tan pae lawan ing candhi |
Barabudhur kang wus kocap |
ponang candhi dèn-ubêngi |
Cêbolang umiyat ing |
sajuga wiwara agung |
lir wiwaraning guwa |
rêsik gasik krisik limit |
linêbêtan santri sakawan tan pisah ||

20.
Pra samya kagyat umiyat |
rêca gêng inggil nglangkungi |
lungguh ngajêngkên wiwara |
sela wêtah kang kinardi |
ing kanan miwah kering |
mèpèt pagêr manggènipun |
rêca lit anyatunggal |
trimurti wastanirèki |
wusing miyat linajêngkên lêbêtira ||

21.
Kadi nèng sajroning wisma |
jarambah sela waradin |
payon sela tanpa saka |
sumêblak sarwa gumrining |
maring tyas narambahi |
ênêng madhêp ing Hyang Agung |
tan ana kang karasa |
amung nikmat kang pinanggih |
kaya-kaya lumuh lamun yèn mêdala ||

22.
Sêpi paningal pamyarsa |
mung maruta silir-silir |
mawèh têntrêming sarira |
ratri sipêng nèng jro candhi |
mijiling Sang Hyang Rawi |
wus mêdal sadayanipun |
lajêng ing lampahira |
ing ênu datan winarni |
ngancik tlatah têlênging karaton Jawa ||

23.
Nagri agung ing Mataram |
gêmah ripah pasir wukir |
wingit tata tur raharja |
kang jumênêng narapati |
wali-yolah mumpuni |
kyating rat (n)Jêng Sultan Agung |
Prabu Nyakrakusuma |
kang minangka patih (n)jawi |
mantrimuka Adipati Mandaraka ||

24.
Pangulu Amat Katègan |
jaksa nama Jurukithing |
tumênggung Sujanapura |
pujangganira nagari |
patih lêbêt (m)bawani |
ran tumênggung Singaranu |
wau Ki Mas Cêbolang |
kalawan sakawan santri |
(n)jujug anèng pamodinan pakauman ||


 kds penutup
wangsul-manginggil

  • < (09) Kaca 41 – 58
  • (11) Kaca 62 – 63 >