Ki-demang.com : Centhini

Jilid 9 - Kaca : 125

548 Pangkur

31.
Wukir iku kang katingal |
gunung apa aranne dene bêcik |
pucake mêngkêluk manglung |
matur Ki Pakuwirya |
inggih ardi Banyankaki wastanipun |
sanadyan alit botêna |
pan ragi wingit pribadi ||

32.
Tanah ing Sawo punika |
Ki Nuripin ngling gumuyu nudingi |
inggih mathêngkuk lir puthut |
ngangge kêthu patutnya |
Banyakkaki kaya kaki wungkuk |
Ki Pakuwirya tan rêna |
èh sampun sêmbrana adhi ||

33.
Ki Wirya gumuyu suka |
ngling ya bênêr lir ujarmu Nuripin |
wis plêg kaki-kaki watuk |
mathêngkuk kêmul sinjang |
Ki Nuripin kêpingkêl-pingkêl gumuyu |
tumingal mring ardi Bayang |
wus rêrêm dènnya so sami ||

34.
Nulya samyarsa umangkat |
Ripin matur mring Ki Kulawiryèki |
puniki datan pinundhut |
uncit lawan nyamikan |
punapa tan kinêrsan kantênanipun |
Ki Wirya ngling kêtanggungan |
mêngkowasisan yèn prapti ||

35.
Anulya mangkat saksana |
kang sinêdya mring ardi Banyakkaki |
tan karsa kampir ing dhusun |
apan laju kewala |
sing lèr-kilèn ing Mêlaran inggil inggahipun |
praptèng kêndhiting Marantyan |
laju umanjat mênginggil ||

36.
Sêdya mring pucaking arga |
tan antara panca-baya (n)dhatêngi |
marêpêt sakala mêndhung |
ngêrak mangsa kêtiga |
ambathêthêt tirêp tidhêm angêndhanu |
kang carat-taun giyungan |
tan kondur ingkang nganjati ||

549 Durma

1.
Pêtêng dhêdhêt limutan kang gara-gara |
ing giri Banyakkaki |
tan kêna cinamah |
-camah cinampah-campah |
bêdhat pêrbawaning ardi |
mêngkana sigra |
udan drês tanpa grimis ||

2.
Sru têlthoke tumulup gêng saklêmaka |
kumêplok amêdhêsi |
barat maputêran |
sumiyut asêt-sêtan |
ngasut lir mêsat kang laris |
kêras manuras |
saking puncaking ardi ||

Jilid 9 - Kaca : 126

3.
Syuh manampêg prahara mring kang mahanjat |
tan bisa angajoni |
maju mundur ngundhar |
-undhar tar bisa mawan |
saya drês jawah wor angin |
giri gag-gêgan |
dhêg dhèr gêdhor mawêrdi ||

4.
Balêdhagan balêdhèg bungkah kumupak |
lir cêpol poking wukir |
sru angkrak-angkrikan |
lêbak kêbêk lêlaban |
kumêlap angilat thathit |
gumlêdhêg gora |
godha kadya ing wukir ||

5.
Tan kêwawa ingkang mahanjat ing ngarga |
Jèngrêsmi Jayèngragi |
tri Ki Kulawirya |
Nuripin Pakujiwa |
samya andhoko ing siti |
kêkah gèndholan |
rumput mrakan pinidih ||

6.
bayu braja lesus mêsês asêsêran |
anêntor ngungkih-ungkih |
ngungkil kol ngrêrantan |
kongkal kawiwal kuntal |
jêbol sukêt dèn-gondhèli |
samya lorodan |
Jèngrêsmi Jayèngragi ||

7.
Kêtampêk ing prahara tru aru-ara |
kêwangsul mring sor malih |
pinarag ampuhan |
sira Ki Kulawirya |
pan tansah dhawuh ing siti |
myang santrinira |
Nuripin kajumpalik ||

8.
Bag-bêg tiba rumangkang ngagir lumumah |
kaglundhung niba tangi |
nangis bêraokan |
sambate Allah Allah |
ya Allah dhuh-biyung Gusti |
nêdha apura |
nêdha luwar ing sarik ||

9.
Praptèng dhusun ing Prantèn dènnya kêlaran |
Jèngrêsmi Jayèngragi |
tri Ki Kulawirya |
kêpagolan ing wrêksa |
samya nèng tambining bilis |
Ki Pakuwirya |
amping-ampingan tambi ||

10.
Ki Nuripin sumêlap nèng ing pêdhadhah |
kêjêpit ing kayu-rip |
rumbuting papringan |
langkung dènnya sangsaya |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
sumpêg ing driya |
têwakub ing Hyang Widi ||

11.
Sanalika kêkalihnya panaul pana |
ngikis jaman pribadi |
beda lawan saban |
liyêping pêlayapan |
kadya panunggaking pati |
Ki Kulawirya |
pucat tan duwe kapti ||

12.
Wus mêngkana kang gra-godha pancabaya |
prêbawèng Banyakkaki |
antara ruhara |
pracandha bayu-bajra |
rèrèh riris sampun aris |
têrang sruh sirna |
tan ana ingkang kari ||

Jilid 9 - Kaca : 127

13.
Sira Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga |
luwar dènnira mupid |
angungun tumingal |
asruning gora-godha |
surya pênthêr Ngasar akir |
samya sungkawa |
busana tan ana king ||

14.
Apan susah musakat dènnira salat |
Jèngrêsmi ngandika ris |
mring Ki Pakujiwa |
lah priye mêngkeneya |
mêlarat kêpati-pati |
nandhang bêbaya |
Nuripin anèng ngêndi ||

15.
Mêsakake payo padha ginolèkan |
anulya tan Asari |
samya kêwatir tyas |
lamun kêbanjur sirna |
Pakujiwa ngling ririntih |
pan wau mila |
kula sru anggêrêngi ||

16.
Dènnya angguguyu marang wukir Bayang |
-kaki têmah kadyèki |
kenging panca-baya |
wau ta pra ngawirya |
sangsaya wêwah akingkin |
kêgagas wêlas |
marang santri Nuripin ||

17.
Kêrsa wangsul manawa kantun nèng arga |
Nuripin gya kaèksi |
muntêl anèng dhadhah |
ngaringkêl tan bisa bah |
sêdaya samya sru angling |
dene kêpanggya |
Ki Wirya gumunywa-ngling ||

18.
Si Di-cêprot nèng kono lir wêrangutan |
Nuripin matur nangis |
dospundi bêndara |
kawula tan bisa bah |
kêjêpit dhadhah puniki |
gya tinulungan |
samya ngambil Nuripin ||

19.
Nèng kayu-rip pagêr suruh ing papringan |
Ki Paku ambabadi |
kang mipit pinokah |
wit suru pinêcokan |
tangane Ripin tinarik |
wus bisa mêntas |
mêksih prêmbèh anangis ||

20.
Kulawirya ngling ih si Di-pothol edan |
dadi gawene si Baring |
ngangèlkên wong kathah |
(n)dadak nganggo didhudhah |
kang pilênggah ing kayu-rip |
lir wêrgul modar |
prandene si Kêpadhil ||

21.
Adol bagus enak-enak nèng papringan |
lumaku dèn-paranni |
hèh agawe susah |
nora nguwisi dhawak |
Ripin (ng)guyu-(ng)guyu nangis |
agêrundêlan |
kobêr têmên (n)dukani ||

Jilid 9 - Kaca : 128

22.
Sampeyan kang botên nglampahi kadye ka |
kawula kang bilai |
kang dados wêwadal |
tujune tan bêndara |
ngêmungkên kula pribadi |
ingkang kêblabak |
nèng ardi Banyakkaki ||

550 Balabak

1.
Pra ngawirya samya (ng)guguyu Nuripin |
tingkahe |
Jayèngraga ngling sun tan nyana sirèku |
yèn ijèh ||

2.
Ngong aranni sira mati tan karuwan |
bangkene |
kuwatir yèn sira kajablog ing lesus |
sirnane ||

3.
Jayèngrêsmi alon dènnira ngandika |
wuwuse |
sokur-sokur sirèku bisa katêmu |
nèng kene ||

4.
Lah payo mring soring bibis kang rêsik |
papanne |
nulya samya umiring sami wiwisuh |
mring kalèn ||

5.
Wus barêsih wangsul mring sandhaping wrêksa |
arèrèh |
dènnya lênggah nèng tambi oyoding bibis |
kabèhe ||

6.
Sungkawèng tyas rikuh dènnya saha salat |
Ngasare |
sarwa têlês panggenan tan ana dhahas |
papanne ||

7.
Jayèngrêsmi arum wijiling wêcana |
ngungune |
amênuhi pancabaya udan angin |
dangune ||

8.
Sadurunge wêktu Ngasar kongsi akir |
wayahe |
ingkang rayi umatur inggih kêlangkung |
sangête ||

9.
Ki Kulawirya muwus marang Nuripin |
sojare |
e ya ta lah manira wêlas andulu |
mring kowe ||

10.
Gendhonganmu mêksih ora ucul-ucul |
suwene |
pilang-pilang têgêl (ng)gêgawa sirèku |
têmêne ||

11.
Ki Nuripin umatur dene prêtohin |
dingarèn |
angandika wêlas marang kawulane |
kenthole ||

12.
(ng)Gih saking jrih mring kagungane bêndara |
yêktose |
Kulawirya nauri aris ih iyan |
yanane ||

Jilid 9 - Kaca : 129

13.
Paran mêksih sangumu lah ungkabana |
yèn ijèh |
Ki Nuripin sigra nguculi gendhongan |
ge-age ||

14.
Wus binuka kang sêkul ulam tan ana |
kabèhe |
namung gêdhang kang maksih sami pêrèthèl |
malèthèt ||

15.
Matur o lah tiwas wus têlas sêdaya |
sêkule |
dalah ulam nyamikan juwadah jênang |
tunggile ||

16.
Jinèrèngan jarite gubras gêluprat |
turuhe |
wor balêthok lir binèlèt kèh kang bêdhah |
jarite ||

17.
Kang kinarya anggendhong pating saluwir |
suwèke |
ngling o o lah baya ta iki kang mawa |
mrojole ||

18.
Kadospundi punika thol warninipun |
sinjange |
Ki Wirya ngling lho êmbuh aku tan wêruh |
surupe ||

19.
Kêjaba-a duwèkmu dhewe kang bêdhah |
kêprèknèn |
yèn duwèkku kang rusak ya têmpuhana |
kabèhe ||

20.
Sarèhne nèng kene ya ngong-maklumi |
sakiye |
besuk yèn wus tutug ing wisma kewala |
têmpuhe ||

21.
Dadya kêbo sapimu ya manira-rêp |
lirune |
aran sira dhewe kang agawe pokal |
rusake ||

22.
Jarit kêling bêsêm tan kêna inganggo |
lungsête |
sunat (n)jaluk liru kêbo sapi bae |
bêcike ||

23.
Ki Nuripin ngêcêmut apêlongokan |
ature |
andang pira ngalêm wong thithik nulyarsa |
mèt gudèl ||

24.
Lah (m)bok mundhut têmpuh ardi Banyakkaki |
lêrêse |
saking ngriku kang gadhah pokal punika |
jalare ||

25.
Mapan sami tiwasipun kadipundi |
marmane |
pra ngawirya kadya mas timbul ing warih |
kingkine ||

551 Maskumambang

1.
Yata wontên janma sawiji kang prapti |
pan kapara tuwa |
kêmul bêbêd lungsêd putih |
udhêng kulu-kulu sogan ||

Jilid 9 - Kaca : 130

2.
Têkên kayu wani tan sêmbur lus apti |
sinopal sêlaka |
tinunjung wêlingèn wêsi |
mêthukan sinrasah giwang ||

3.
Angêthuyuk gumapula jènggodnèki |
sêmune amarma |
alon dènnira mor linggih |
aris dènnya uluk-salam ||

4.
Jayèngrêsmi agupuh dènnya nauri |
ngalèkummusalam |
samya têkêman astèki |
gya Jèngraga Kulawirya ||

5.
Wusnya salam kang mara prapti tanya ris |
anak bagus ingkang |
sami musakat nèng ngriki |
punapi darunanira ||

6.
Jayèngrêsmi sêndhêt dènnira nauri |
kawula punika |
kêparag ing udan angin |
kabrêkan ing panca-baya ||

7.
Rumahing tyas ing wêktu Ngasar wus akir |
mêlarat ing papan |
tanpantuk bêktiyèng Widi |
kang mara prapta lingira ||

8.
Yèn kadyèka sumangga nak bagus sami |
mring pawisman-kula |
panggenan-panggenan rêsik |
tan watir lalurat papan ||

9.
Dhêkah ing Prantèn gumuk alit puniku |
ingkang ingancaran |
tut-pungkur mring kang sêdyapti |
tan antara dangu prapta ||

10.
Ing wismanya gupuh mêrnahkên (ng)gènnèki |
lênggah nèng paningrat |
samya sinungan pisalin |
bathik myang lurik prayoga ||

11.
Wus warata dalah santrinira sami |
sinjang ginirahan |
mring sabat samya ingisis |
langkung pênarimanira ||

12.
Suka sukur gya samya mring masjid alit |
ngambil toya kadas |
nulya laju salat Ngasri |
sak bakdanira asalat ||

13.
Wangsul mring paningrat tata dènnya linggih |
gantya sasalaman |
sigra pasugata mijil |
ulam rampadan mawarna ||

14.
Ingancaran sêdaya samya wêwanting |
Ki Dhatuk tan arsa |
mung nginum wedang sêruni |
pra ngawirya samya nadhah ||

15.
Kadho-kadho kang bukti tan dèn-kêmbuli |
tur ta kasêrakat |
prandene tanpantuk bukti |
antara samya luwaran ||

16.
Ambêngira laju sinungkên Nuripin |
tan ana linongan |
anêmên pamangannèki |
wong ro lan Ki Pakujiwa ||

17.
Samya tuwuk tan têlas dènnira bukti |
wusira luwaran |
nyamikan lumadyèng ngarsi |
cinaran nadhah dhêdharan ||

Jilid 9 - Kaca : 131

18.
Anak bagus puniku mangsêganèki |
sêmbèn sawontênnya |
kang liningan anor-ragi |
sarwi angalap nyamikan ||

19.
Alon nabda Ki Dhatuk marang ing tami |
nak bagus sun tanya |
ing kêrsa kadi punêndi |
punapi minggah ing arga ||

20.
Punapinggih kewala têntrêm nèng ngriki |
ngong nyarah kewala |
pundi kang dipun kêrsani |
sumangga prayogèng kêrsa ||

21.
Jayèngrêsmi aris dènnira nauri |
pan inggih punika |
yèn parêng kawula apti |
minggah pucak ardi Bayang ||

22.
Kang kawula sampun kasêdya ing kapti |
pucaking ancala |
puniku ing Banyakkaki |
Kae Dhatuk lon ngandika ||

23.
Inggih sukur ing kêrsa langkung prayogi |
reyang nguntap lampah |
reyang riki tan ngêboti |
marang anak bagus samya ||

24.
Jèngrêsmyangling sukur pitulung kiyai |
ing kawêlasarsa |
sung paedah ing ngalangip |
kawula kumambèng kêrsa ||

25.
Kae Dhatuk aris dènnira ngaturi |
sumangga anyêngka |
mumpung kang surya umêsih |
yèn sompok wêktuning salat ||

26.
(n)Dan umangkat kang samya sêdya mawukir |
nut ing padhadhahan |
laju umanjat mênginggil |
saking Pêrantèn anjatnya ||

27.
Dan andêdêr praptèng Sela-dhêku nginggil |
Nuripin ris mojar |
mring Pakujiwa aririh |
lah niki nggènning kang baya ||

28.
Èh andika niku tan marèn-marèni |
wong wontên sing jrihan |
êmpun sok mawa bilai |
Ki Ragil sêndhu liringnya ||

29.
Wus ngliwati ing Sela-dhêku mênginggil |
apan kang minangka |
paragoling Banyakkaki |
mendra mêngetan luk-lukan ||

30.
Kawit Sela-dhêku malinthas tan kitri |
sela blêg sadaya |
sukêt lang-alang tan mawi |
namung lumut lan katèpan ||

31.
Kang lumampah kèndêl trêmbukuning wukir |
nèng guwa Sangsangan |
guwa lit (ng)gyan tiyang nêpi |
anèng ngriku ing Sangsangan ||

Jilid 9 - Kaca : 132

32.
Wontên trêbangira gumandhul sasiki |
lambunging paguwan |
patukan toya ngrêmbêsi |
tandho nèng clowok bêlikan ||

33.
Kae Dhatuk ngling samya mèt toyastuti |
wusnya samya kadas |
mênginggil mêrginya rumpil |
ngêrakal cucuri rangah ||

34.
Praptèng ing panglungan mêlatar arêsik |
kadya sinaponan |
godhaging platar arêsik |
kadya na pêcak rong-dasa ||

35.
Pêpangolan tumiyung pupucak wukir |
antara inggilnya |
saking pêlatar arêsik |
ingandhanan sangang dhêpa ||

36.
Andha bambu ori muput sapênginggil |
marang guwa-guwa |
wus prantine dèn-andhani |
guwa tuwa pucak arga ||

37.
Nulya samya mahawèng andha mênginggil |
Ki Dhatuk nèng ngarsa |
sêdaya minggah tut-wuri |
wus prapta ing guwa-guwa ||

38.
Samya masuk amapan dènnira linggih |
Ki Dhatuk lingira |
sumangga wêktu Mahribi |
kang liningan langkung dhangan ||

39.
Sigra mapan ing sela wungkal lus putih |
Ki Nuripin adan |
sunat sêdaya pupuji |
laju kinèn kamat sigra ||

40.
Jayèngrêsmi cinaran majêng ngimami |
agupuh mangarsa |
usali praptaning takbir |
pasekat Patekahira ||

41.
Surat Kulya-yu wusing Patekahnèki |
surat Idaja-a |
wêwacan rêkangat akir |
patitis mikrat (n)jing sastra ||

42.
Kae Dhatuk anggunggung sajroning ngati |
tan ana kuciwa |
antara wus ayat akir |
bakda Mahrib laju Ngisa ||

43.
Sangsaya pik wêwacan surat patitis |
pan Surat Jumungah |
Surat Munapèk kang akir |
bakda pragad wêktu Ngisa ||

44.
Wusnya sêsalaman tata dènnya linggih |
Ki Dhatuk lingira |
bagus (m)bok angagar gêni |
Kulawirya nambung mojar ||

45.
Lah ya mara Nuripin gaweya gêni |
kang liningan turnya |
anithik mêkotên gampil |
tan mêndhêt kajêng uruban ||

46.
Ya mudhuna sadhela ngambil kaywa king |
Nuripin turira |
kawula botên kadugi |
yèn kêprucut wontên ngandha ||

47.
(ng)Gèn kawula minggah wau tan ningali |
amêrêm kewala |
yèn mêlèk têntu bilai |
jorongên sêmaput gigal ||

Jilid 9 - Kaca : 133

48.
Kulawirya gumuyu sarwi nauri |
ya manèh mêrêma |
umatur o nuwun ajrih |
mudhun dalu-dalu samar ||

49.
Tan antara wontên sabatira prapti |
wong tiga ambêkta |
obor dhulang tinup saji |
aisi wedang dhêdharan ||

50.
Samya mènèk ing andha prapta ing nginggil |
tinata ing ngarsa |
pandam calupak miranti |
kêlangkung tustha ning guwa ||

51.
Pra ngawirya katri suka rênèng galih |
myat ing guwa-guwa |
ki tuwa ngandika aris |
sumangga sambèn dhaharan ||

52.
Samya matur inggih kêlangkung nuwun sih |
bêrkah kang mapangat |
Ki Dhatuk malih glis aris |
anak bagus sayêktinya ||

53.
Pan ing pundi sêsananipun ing wingking |
kang kasêdyèng ngarsa |
kang walèh pêsajanèki |
aywa ningit samudana ||

54.
Sapa sintên ingkang punuja ing krami |
bagus sêdayanya |
alon nambung wijiling ngling |
kae tanya sêsanamba ||

55.
Inggih saking kêrajan Wanamartèki |
ing lampah kawula |
pinutus marang sudarmi |
angupaya kadang tuwa ||

56.
Ki Sèh Amongraga kang (n)don lêlana nis |
tar pantuk tuduhan |
tan pêcak wêcana mêksih |
dene pêparab inaran ||

57.
Ingkang sudi mastani pun Jayèngrêsmi |
punika riningwang |
winastan pun Jayèngragi |
lawan paman Kulawirya ||

58.
Sudarmamba (n)jêng Kiyai Panurtèki |
wangsul palakrama |
maklum sinambat ing wangi |
saking kêtambêtan amba ||

59.
Sru gumuyu ingkang winangsulan angling |
e kalinganeya |
anak putranirèki |
ki guru ing Wanamarta ||

60.
Kang kuncara tanah jaman ing pasisir |
manca ing ngadesa |
anêbut Ki guru Bayi |
Panurta ing Wanamarta ||

61.
Pangungsène para ngulama ing ngèlmi |
Jèngrêsmi nor-raga |
pan inggih saèstu ugi |
ngling aris Alkamdulilah ||

62.
Lah suwawi dhêdharan dipun-sêsambi |
kang lining nor-raga |
ki tuwa ngandika malih |
lah mangke reyang pepajar ||

63.
Ngong puniki mitrane ramanirèki |
duk mêksih jêjaka |
seka kapti samya ngaji |
tirakat guwa wanarga ||

Jilid 9 - Kaca : 134

64.
Ing sapurug wong sêsanga satu budi |
rewang baya-pêjah |
ramanira duk ing nguni |
wastane Mas Arundaya ||

65.
Sêdayanya Carik-sutra Arsèng-budi |
lawan Malarsipta |
Carik-mudha Eka-wardi |
sapta Kidang Wiracapa ||

66.
Wargasastra kasanganipun wak-mami |
mangran Danumaya |
tan pati wontên ngaranni |
karan Ki Dhatuk kewala ||

67.
Palaling Hyang tan jêjêg nèng dhukuh lami |
lamun wus amangsa |
kêmudhèh tilar (ng)gyan malih |
ngong nèng ngriki mèh samangsa ||

68.
Manawi wus lêbar wah ngupaya malih |
dene asli reyang |
saking panêgari Bangil |
tinilar ing yayah-rena ||

69.
Dadya ngulandara nut têkdining Widi |
rêna kêkayalan |
mêlancong dêlasan mangkin |
lir pêksi pêksa ngêlawat ||

552 Dhandhanggula

1.
Jayèngrêsmi miwah ingkang rayi |
Jayèngraga lan Ki Kulawirya |
samya kumênyut driyane |
myarsa pamuwusipun |
Kae Dhatuk Danumayèki |
pra ngawirya tyasira |
tan anyana pangguh |
lan kêkaruhe kang rama |
(n)Jêng Kiyai Bayi pangidinirèki |
raharjaning alampah ||

2.
Sadèrènge mêdhar saliring ngling |
wus kacêsan sêraosing driya |
samya kêlangkung sukure |
Jèngrêsmi lon umatur |
kadi mina amanggih warih |
srêping manah tumingal |
mring paduka nêngguh |
Ki Dhatuk gumuyu nabda |
ênggèh anak bagus tan wontên bedaning |
ramanta lawan reyang ||

3.
Reyang iki tinuwa pribadi |
samya ngakang kramane maring wang |
wong sêmanga kalulute |
mring ramanta sumuyut |
ngêtub sarèrèhanirèki |
sêdaya winêtara |
santri kawan-atus |
apan wus rumiyin mila |
ramandika kinalulutan ing santri |
antèr bisa mong janma ||

4.
Wawi ngriku dhêdharanirèki |
awon kèndêl sami nyênyamikan |
mêksih apanjang dalune |
ingkang liningan gupuh |
asêsambèn sasênêngnèki |
tyas samyènggar tan wangwang |
marang Kae Dhatuk |
Jèngrêsmi anor turira |
inggih uwa Dhatuk sampun tanggêl ugi |
mumulang ing kawula ||