6. GATUTKÅCÅ MÊTHÚKAKÊN DIPATI KARNÅ, TIWAS.
|
Énjíngipún têtêngêríng pêrang mungêl. Koråwå ambrubul andalidir, saking íng pasanggrahanipún piyambak piyambak, kadós banjiríng sagantên. Sang Prabu Yudistirå sampún mêdalakên bålå, gêlar taksíh kadós íngkang wau. Sarêng majêng, kadós têmpukíng sagantên. Sarêng gulêt pêrang tanpå pétangan. Sami bujêng binujêng, dèdèl dinèdèl arêbút ngangkah pêjah, kuwêl kang prajurít. Raméníng swårå bótên kantênan, bålå asilíh ukíh. Íngkang dhatêng sangsåyå kathah. Wrêkodårå, Dananjåyå pangamúkipún angorak arík. Nglêpasakên jêmparíng, wêdalipún amradini. Wrêkodårå nglêpasakên Bargåwastrå, Prabu Yudístirå angrikatakên gajahipún. Kalantur sakíng raméníng pêrang, ngantós sêrapíng srêngéngé dèrèng wóntên bibar. Ngantós kadós ampuhan amór dadós satunggíl. Riwút gulêt wóntên íngkang ngundang ngundang : ”Aku réwangmu.‘‘ Sawènèh íngkang wêwartós namanipún : ”Aku wóng íng Cêmpala.’‘ Wóntên íngkang angakèn tiyang íng Wiråtå, tiyang íng Dwåråwati, wênèh tiyang Ngastinå utawi tiyang íng Sabrang, ambantu tiyang Ngastinå, punåpå déné tiyang íng Mandaråkå tuwín íng Ngawånggåpati, kathah íngkang mastani nagarinipún piyambak piyambak. Anuntên pårå satriyå utawi pårå mantri kang pêpilihan, pårå ratu tuwín bupati íngkang anitíh råtå utawi gajah, óbóripún sami dathêng, abrå kadós jawah latu, amêwahi ambranang satêngahíng paprangan. Ubêkan kapal gajah, sartå íngkang nitíh råtå wangsúl dathêng panggénanipún. Bålå kadós dipún pilihi, wangsúl dhatêng panggénanipún piyambak piyambak. Amiwiti pêrang malíh, taksíh pêpak íngkang pårå ratu, punåpå déné sawarniníng pårå ratu sêsuruhan. Majêng sakíng panggénanipún piyambak piyambak. Panêmpuhíng pêrang, surak sakalangkúng ramé, Wrêkodårå pangamukipún anêngah, amúng milíh íngkang pårå dipati, íngkang sami nitíh gajah utawi råtå, punika íngkang dipún trajang. Dipún gådå kathah pêjah patíng sulayah. Punåpå déné radén Dananjåyå, anglêpasakên jêmparíng dibyå. Punggawanipún Prabu Karnå íngkang sinakti, anåmå Druwåjåyå, majêng anitíh råtå, pilíh kang kuwawi nadhahi pêrangipún. Punikå angundå gådå, kathah prajurít íngkang pêjah dipún amúk Druwåjåyå wau. Lajêng dipún trajang dhumatêng Wrêkodårå. Punika Druwåjåyå pêjahipún. Anuntên dhatêngé pangamuké anêngah radèn Sêtyaki, sangêt nêpsu pêrangipún. Kathah bupati íngkang pêjah, punåpå déné pårå råjå íngkang dhadhal sakíng pangamukipún. Sakíng riwutíng nêpsunipún Radén Sêtyaki, ngantós adamêl bingungíng mêngsah. Anuntên Partipéjå majêng amukakên pêrangipún. Lajêng mênthang langkap anglêpasakên jêmparíng, kéngíng jajanipún Sêtyaki bótên pasah nangíng kontal, katút kabêktå íng jêmparíng, dhawah kantêb. Anuntên putranipún Radèn Sêtyaki, anåmå Radèn Sångå sångå énggal majêng, amêthúkakên pangamukipún Partipéjå. Ramé jêmparíng jinêmparíng, bótên wóntên íngkang anêdhasi. Lajêng rukêt angabên karósan. Sami íng kasêktènipún. Dumugi íng sakajêng kajêng. Aramé dipún suraki, kadós tiyang angabên sawúng, rêmên íngkang sami aningali, déné sami íng prawiranipún. Anuntên Radèn Wrêkodårå dhatêng , atêtulúng dhumatêng Radén Sångå sångå. Partipéjå dipún lêpasi jêmparíng, kéngíng jajanipún dhawah kantêb. Karaós sakít, sangêt íng nêpsunipún. Sumêrêp yén radèn Wrêkodårå íngkang anjêmparíng, lajêng malês anjêmparíng. Wrêkodårå kéngíng baunipún kiwå, kagèt lajêng anyéléhakên Bargåwastrå, anyandhak gådå majêng. Radèn Partipéjå dipún gådå rêmúk sarêng kaliyan ratanipún. Íng ngriku pêjahipún Partipéjå déníng radén Wrêkodårå. *** Anuntên anakipún Partipéjå énggal badhé pêpulíh pêjahíng båpå. Radèn Wrêkodårå dipún karubút, adangu ramé pêrangipún. Wêkasan anakipún Partipéjå pêjah dipún gådå dhatêng Radèn Wrêkodårå, Punggawanipún Adipati íng Ngawånggå anåmå Drêståråtå majêng. Inggíh pêjah dipún gådå dhatêng Radén Wrêkodårå, rêmúk saratanipún. Wrêkodårå sangêt íng pangamukipún, sintên íngkang majêng dipún gådå. Akathah prajurit pêpilihan íngkang pêjah déníng pangamukipún. Anuntên adinipún Sangkuni kêkalíh majêng, anåmå Anggåjakså kalíh Såråbåsåntå, angiríd prajurít salêkså, angróyók Radén Wrêkodårå. Bótên kéwêdan dipún karubút íng pêrang. Lajêng wiwít anglêpasakakên Bargåwastrå kathah prajurít íngkang pêjah déníng jêmparíngipún sangsåyå riwút pangamukipún Radèn Wrêkodårå, pundi barís íngkang katêrak, tumpês. Anuntên Radèn Anggåjakså kalíh radèn Såråbåsåntå sami anglêpasakên jêmparíng, angrubút Radén Wrêkodårå. Sarêng dipún walês kajêmparíng, Radèn Anggåjakså pêjah. Íngkang råkå anåmå Såråbåsåntå wau apêpulíh inggíh pêjah dipún jêmparíng dhatêng Radèn Wrêkodårå. *** Sapêjahé adhinipún Sangkuni kêkalíh, Koråwå sami alít manahipún . Prabu Suyudånå angrêrêpå pangandikanipún dhatêng adipati Ngawånggå: ”Adhi pårå, papagnå pangamuké Wrêkodårå, Dananjåyå kang sartå Sêtyaki.” Adipati Ngawånggå énggal ngadêg. Aturipún : ”Sampún sêmêlang íng galíh, amêsthi íng dintên punikå pêjahipún Sénå akaliyan Dananjåyå. Kulå íngkang mêthúkakên, bótên mawikani.” Sakèndêpún adipati Ngawånggå ngandikå sagah amêjahi Bimå kaliyan Partå, lajêng Karpå awicantên : ”Hèh, Suryåputrå, kowé iku yèn calatu kåyå dudu wóng bêcík, ora patút dirungókaké para satriyå. Aku arêp wêrúh baé nyatané calatumu iku. Wrêkodårå lan Dananjåyå ora patút yèn kasóran déníng wóng kang kåyå kowé. Yèn ånå kêmrèki asungút, åpå alús. Gêlaré Karnå, oléhé angarah kasêktèn, mångså kowé ulapå.” Prabu Krêsnå angandikå alón : ”Iyå, kulúp, tadahånå uwakmu, awít såkå íng paréntahku!“ Radèn Gatutkåcå nyêmbah : ”Sinuhún, inggíh sandikå. Yèn sakíng timbalan dalêm, sanajan dumugiå íng pêjah bótên mawi kumêdhèp. Sampún íngkang ndikakakên punikå, sanajan langkunga sakíng sêkti Adipati Karnå, amêsthi kawulå bótên wigíh. Sêmbah kawulå íngkang sayêkti katurå íng panjênêngan dalêm, dadós jimat kaidên dhumatêng íng pêjah, kang sartå dadóså jimat ambilaèni mêngsah. Yèn kawulå pêjah íng pêrang, íngkang mugi panjênêngan dalêm prênahênå kamulyaníng swargan. Kawulå bótên gadhah cíptå gêsang, amargi pún uwå íng Ngawånggå anglangkúngi sêkti.” Sang Prabu Krêsnå kumêpyúr salêbêtíng galíh, íng batós langkúng kaduwúng, lêpatíng íng pangatag. Awêlas, sangêt êtuníng galíh. Radèn Dananjåyå aningali dhatêng sang Prabu Krêsnå, tingalé sangêt kaduwúng, kuwúr, sangêt wêlas ningali íngkang putrå Radèn Gatutkåcå, déné taksíh sangêt laré. Sadåyå sami angrêdatós. Radèn Gatutkåcå lajêng mêdal, mulúk íng ngawang awang, mapagakên pangamukipún adipati íng Ngawånggå. Lajêng pêrang ramé íng wanci dalu. Satêngahíng pêrang, wóntên danåwå dhatêng anarómból íng pêrang. Katahipún sakawan, anåmå Lêmbusånå, kalíh Salêmbånå, tigå Kålåsrênggi, sakawan Kålågasurå. Sami ambêktå bålå kathah, amêthúkakên pêrangipún Radèn Gatutkåcå. Danåwå sakawan wau sami pêjah, dipún untír gulunipún dhatêng Radèn Gatutkåcå. Radèn Gatutkåcå sabalanipún sangsåyå wuru pangamukipún. Balanipún Adipati íng Ngawånggå sami girís. dipún jawahi íng jêmparíng dhatêng Radén Gatutkåcå sakíng íng ngawang awang. Jêmparíngipún Radén Gatutkåcå wau mêdal sakíng tutúk, sartå sakíng astå tuwín sakíng dêlamakan. Adipati íng Ngawånggå girís aningali balanipún kathah íngkang pêjah, malês anglêpasakên jêmparíng dhatêng íng ngawang awang, nangíng sami cupêt. Sangsåyå andadósakên ajríh sartå kêkêsíng galihipún. Radèn Gatutkåcå tansah sêsumbar sakíng íng ngawang awang. Adipati íng Ngawånggå gugúp íng solahipún, mirêng swaranipún Radèn Gatutkåcå, kadós galudhúg. Énggal nyandak jêmparíng anåmå Kuntå, dipún lêpasakên manginggíl. Radèn Gatutkåcå kéngíng pusêripún, jêmparíng lajêng manjíng. Adipati íng Ngawånggå sabalanipún sami sumêrêp, yèn Radèn Gatutkåcå kêtatón, sami alók Gatutkåcå kêtatón, katawís sakíng dêrêsíng rah. Kalanipún Radèn Gatutkåcå kêtatón, anggadahi cíptå yèn badhé pêjah, lajêng anjóg sumêdyå pêjah sampyúh kaliyan íngkang uwå. Adipati íng Ngawånggå tangginas lumumpat sakíng råtå, Radên Gatutkåcå lajêng angêbrúki råtå. Råtå rêmúk sakusír kapalipún. *** Sarêng Koråwå aningali yèn Radèn Gatutkåcå pêjah, sami surak gumêrah. Pandåwå sami dhèdèp sartå anangís. Bótên dangu lajêng sami ambyuk mangsah íng pêrang. Prabu Yudhístirå sartå Radèn Dananjåyå angamúk ambudi pêjah. Radèn Wrêkodårå sarêng mirêng yèn íngkang putrå pêjah, lajêng ngamúk liwúng sarwi angusapi êlúh. Gadanipún mobat mabít, kathah pårå dipati tuwín satriyå Koråwå íngkang pêjah. Drunå angabani Koråwå makantúkakên gêlar. Aramé pêrangipún ing sadalu, wusånå kasapíh sakíng sami arípipún. Kacariyós ibunipún radèn Gatutkåcå, anåmå Dèwi Arimbi, sumêdyå óbóng ambélani íngkang putrå. Lajêng pamít dhatêng íngkang råkå sartå pårå sadhèrêkipún sadåyå. Sarêng sampún kalilan, lajêng amurugi layónipún íngkang putrå wóntên íng paprangan. Sadhatêngipún íng ngriku, lajêng dipún óbóng sarêng kaliyan layónipún íngkang putrå.
|