Kétóké gampang túr prasåjå. Níng såpå síng biså nglakóni såkå wiwitan têkan pungkasan kanthi santoså, ajêg, tansah mbudi dåyå, sêtyå anggóné nanggulangi tumindak ålå. Nêtêpi wêdharané Mangku Nagårå IV: “ngèlmu iku, kalakóné kanthi laku, lêkasé lawan kas, têgêsé kas nyantósani, sêtyå budyå, pangêkêsé dúr angkårå”. Têmbúng laku kêsampar kêsandhúng ing båså lésan sartå tulís. Têbané jêro, åmbå lan murakabi (vèrtikal, horizontal lan intêgral). Tuladhané:
1. Lagi nglakóni, aja dibédå; 2. Åjå laku jinå, laku sèdhèng, laku cidrå; 3. Modhèl kåyå kuwi ora laku ing dhaérahku; 4. Têmbang gêdhé Kusumastuti kuwi laku 13 ; 5. Prayogå pådhå ngrêti laku-lakuné wóng amóng dagang; 6. Jumurúng pandóngå jêmbarå kuburé lêpaså parané kanggo kang lagi lêlaku; 7. Pagawéané nglakókaké dhokar; 8. Dhuwít sêthithík dilakókaké kalayan gêmi nastiti ngati-ati banjúr dadi akèh; 9. Ora prayogå tumindak sumúr lumaku tinimbå.
Cêkak aósé, têmbúng laku kuwi mratah, gumléthak, cêdhak gampang dicandhak, gumléthak mlètrèk gampang diêmèk-êmèk. Kamångkå sêjatiné têmbúng kuwi dadi punjêr lajêr tumrap wigatining uríp kanggo bêbrayan Jåwå. Paku Buwånå IV mrêtèlakaké : “Dadiå lakunirèku, cêgah dhahar lawan gulíng, lan åjå asukå-sukå, ålå wataké wóng sukå, nyudå prayitnaning batín”. Prayitnå ing batín iku minångkå lambaraníng pangudi. Nganggo sawêtårå, ora kêbablasên. Ngurangi mangan lan turu. Élíng yèn isíh akèh síng durúng biså mangan, ora bisa turu. Malah kêpårå akèh síng mati amargå kêwarêgên tinimbang síng mati amargå kêluwèn. Cobå, nyuwunå prikså marang kang pådhå sugêng saras panjang yúswå kaé, åpå pådhå kêrêp kêwarêgên? Ora kurang-kurang R Ng Rånggåwarsitå paríng bundhêlan marang såpå waé: “mangkéné patrapipún, wiwít anèm amandêngå laku, ngêngurangi mangan turu sawêtawís, amêmêkak håwå nêpsu, dhasarånå andhap asór”, åpå bisa ? Lha månggå. Pancèn nyåtå síng andhap asór síng diunggúlaké, déné síng ngunggúlaké dhiri síng diasóraké. Sabên wóng Jåwå, ngurangi mangan sasêndhók, banjúr ånå bêras pirang tón kang biså didanakaké. Sabên wóng Jåwå, sabên dinå anggóné turu dikurangi sêprapat jam, banjúr sasasi, sêtaún pirang jam, biså kanggo sinau, kanggo gladhèn ningkataké sumbêr dayané. Wiwít bocah nganti wóng tuwå ora masalah. Pancèn ånå bocah síng nuwani lan iyå akèh wóng tuwå síng mbocahi. Lha yèn anggóné sadhar wís kêbacút tuwå, wís tuwå nêdyå nindakaké laku kasêbút. Kuwi jênêngé kasèp. Lha yèn kasèp kêpriyé ? Yèn kasèp résiko tanggúng pênumpang. Amargå laku iku bhåwå (Sanskêrta), håwå iku process, process kuwi prolog nalog épilog, púrwå madyå wasånå. Tan kênå ora “the man behind the process, senior yunior medior”. This is a must: mudhå, madyå, wrédhå.
Déníng : Sudi Yatmånå.. |