Ki-demang.com : Centhini

Jilid 2 - Kaca : 227

146 Kinanthi

1.
Mangkana sira ki Bagus |
Kasanah sinungan panti |
tur pinanci pangannira |
mring (n)Jêng Sultan Malebari |
Kasanah lêrêm ing driya |
tutug dènnya olah bêkti ||

2.
Wus tatane nagarèku |
padha ulah pangabêkti |
punapa dene sang nata |
ngibadahe angluwihi |
sagung wadya balanira |
tur asih ing pêkir miskin ||

3.
Yèn ri Jumuwah sang prabu |
akutbah kadhang ngimami |
sang nata sampun uninga |
yèn Kasanah luwih ngabid |
tur lintir budi wicara |
barang prakara pratitis ||

4.
Myang budinira rahayu |
milane mangke kinardi |
carik kapala bicara |
lawas-lawas munggah patih |
saking salamêting manah |
bênêr adile martasih ||

5.
Sring dadya wakiling prabu |
sawusira munggah patih |
amaca kutbah Jumuwah |
tatkala myarsa sang aji |
bêcik mikraj jarwa wacan |
myang kir'ate gya tinitik ||

6.
Agêdhe ngibadahipun |
takwa ing Hyang Mahasuci |
barang pakewuhing praja |
alang ujuring prakawis |
tan lyan papatih Kasanah |
kang tinari sri bupati ||

7.
Sang nata dhasar wus sêpuh |
mangkana ing lami-lami |
sangêt dènnya nandhang gêrah |
para wajiring nagari |
sadaya marêg sang nata |
ngatas karsaning sang aji ||

8.
Angandika sang aprabu |
tan na ingsun pitayani |
kabèh para putraningwang |
ingsun wêdi ing Hyang Widdhi |
yèn miliha putraningwang |
yèn kiranira tan adil ||

9.
Kang dadi pitayaningsun |
angrèh nagri Malebari |
(m)besuk ing sapungkuringwang |
amung si Kasanah Patih |
iku ta ingsun pitaya |
gumantiya jênêngmami ||

Jilid 2 - Kaca : 228

10.
Karana iku wus putus |
barang babing dalil kadis |
ngabid dhasar bèr budiman |
wiweka ingêring nagri |
cakêp sabarang dènucap |
atas ing tata atiti ||

11.
Iku kang mangka panuntun |
marang anak-putumami |
ing panggawe kang utama |
angluluri Ratu Bangil |
ingsun pracaya ing Suksma |
jumênênge anakmami ||

12.
Sêdhêng iku sarwa putus |
barang rèh wong dadi aji |
sawuse Raja Kasanah |
anakingsun ingkang dadi |
ya ratu-ratu kang mulya |
tulat Kasanah narpati ||

13.
Karana aja na masgul |
iya ing sapungkurmami |
payo sira timbalana |
si Patih Kasanah aglis |
sapraptanirèng ngajêngan |
sang nata ngandika aris ||

14.
Èh Kasanah jênêngingsun |
kaya mèh prapta ing janji |
sapa wruha kukumolah |
sira sunpasrahi nagri |
dadiya gêgêntiningwang |
angrèh para wajir-wajir ||

15.
Patih Kasanah umatur |
ya tuwan sri narapati |
pundi parentah kang mulya |
sukur alkamdulillahi |
punika saèstu tuwan |
apan kamulyan ing wingking ||

16.
Anulya bubaran mêtu |
para wajir-wajir ngiring |
marang Kya Patih Kasanah |
praptèng wismanira sami |
apatih manggung munajat |
ing Widdhi datan alali ||

17.
Antara sang nata surut |
mulih mring rakhmatullahi |
para wajir samya marak |
mring Patih Kasanah aglis |
ingiring masuk mring pura |
wus jumênêng narapati ||

18.
Ing Malebari jujuluk |
Ngapiyah Sultan Salikin |
mustajab pandonganira |
ing Suksma sabên miyosi |
salat Jumuwah atarab |
pêkir miskin nèng surambi ||

19.
Ngadhang wiyose sang prabu |
myang kang samya nandhang sakit |
aglar anèng palataran |
yèn sampun bakda sang aji |
nêmoni wadya kang lara |
miwah ingkang para miskin ||

Jilid 2 - Kaca : 229

20.
Sadaya sami anuwun |
sawab bêrkate sang aji |
nuli (n)dêdonga mring Suksma |
waluyaning sagung dasih |
mustajab sadaya waras |
barang ingkang nandhang sakit ||

21.
Miwah ingkang sakit kalbu |
luwar saking singkêl sêdhih |
kang mêlarat kacukupan |
saking murahe sang aji |
tan ana wong duka cipta |
gêng alit suka ing ati ||

22.
Sabên Jumuwah sang prabu |
miyos salat maring masjid |
anggaganjar wong kasiyan |
pêkir miskin para langip |
mangkana ing lama-lama |
mashur ing liyan nagari ||

23.
Mangkana ingkang winuwus |
prapta adiling Hyang Widdhi |
kang padha gawe kiyanat |
marang (m)bok Kasanah dhingin |
sadaya anandhang lara |
nora jamak-jamak jalmi ||

24.
Ana dene lakinipun |
Ki Suhul pan lagi prapti |
dènnira lunga adagang |
wus lawas onênging ati |
kusung-kusung (n)jujug wisma |
wismane kapanggih sêpi ||

25.
Mung sadulure alungguh |
dhewe tur anandhang sakit |
banjur mring paturonira |
rabine nora kapanggih |
atakon mring arinira |
kakangira ana ngêndi ||

26.
Lan kêna ngapa sirèku |
mêrêm netranira kalih |
cikêr karo tanganira |
kêna ngapa iku yayi |
saure asmu karuna |
wus takdire awakmami ||

27.
Dhuh kakang saduluringsun |
aja atakon ing rabi |
si kakang uga wong ala |
wus mati kukuming adil |
ajina marang wong lanang |
Ki Suhul (n)jêngêr tan angling ||

28.
Tan wruh tibane kang êluh |
asêrêt dènnira angling |
ing êndi (ng)gonne amêtak |
jisime kakangirèki |
Ki Kasut sumaur sugal |
sampun pinangan ing anjing ||

29.
Kalangkung bunêking kalbu |
Ki Suhul mèh tanpa budi |
tinilar ing rabinira |
arine anandhang sakit |
tan jamak-jamak manungsa |
Ki Suhul amuwus aris ||

30.
Yayi tambakna laramu |
ingsun ingkang ambeyani |
nadyan têka pira-pira |
artaku yèn sira mari |
arewang sun rêrêmbugan |
aja wèt nandhang prihatin ||

Jilid 2 - Kaca : 230

31.
Nulya angundang dhêdhukun |
têtamba awarni-warni |
tan ana kang marasêna |
yata na dhukun sawiji |
mring Ki Suhul awawarta |
sadulur (n)dika pribadi ||

32.
Olèha satus dhudhukun |
nora waras ing jajampi |
luwung (n)dika gawa seba |
mring sultan ing Malebari |
dongane langkung mustajab |
sultan anyar Malebari ||

33.
Duk arsa kesah Ki Suhul |
marêk ing sri narapati |
wong papat padha miyarsa |
dhingin padha dadi saksi |
anandhang lara cintraka |
tan waras dening jajampi ||

34.
Kapat pisan samya nunut |
seba marang Malebari |
sarêng mangkat anèng marga |
mondhok wismaning Baduwi |
kang mupu wadon Kasanah |
duk mêntas karanjam dhingin ||

35.
Sawusnya padha sinuguh |
Ki Badwi tatakon aris |
kisanak sanak sadaya |
sami arsa dhatêng pundi |
ambêkta titiyang lara |
Ki Suhul aris nauri ||

36.
Badhe marêk ing sang Prabu |
Salikin ing Malebari |
anunuwun sawab donga |
wontêna apurèng Widdhi |
mring sanak-kula punika |
kang sami anandhang sakit ||

37.
Badwi mojar kula nunut |
(m)bêkta bocah kula sakit |
tan saras dening jajampya |
nulya sarêng mangkat saking |
wismaning Badwi nèng marga |
arèrèn ana wong prapti ||

38.
Ginendhong larane lumpuh |
wong ingkang sinulah dhingin |
tinêbus ing (m)bok Kasanah |
dumadak mangke kapanggih |
lan kaipe (m)bok Kasanah |
bêbarêngan anèng margi ||

39.
Wau ta rencangnya lungguh |
kang samya myarsa critaning |
ngulama Nyai Atikah |
langkung lêga sukèng ngati |
ngucap sukur padha tampa |
babêndunira Hyang Widdhi ||

40.
Sakirane yèn kapangguh |
lawan (n)Jêng Sultan Salikin |
têmtu kawêlèh sadaya |
bok aja karsa nambani |
dimèn padha modar pisan |
Nyi Atikah crita aglis ||

41.
Tunggal karêpe kadyèku |
marêg ing Sultan Salikin |
sapraptanira ing praja |
samya (n)jujug ing surambi |
anuju dina Jumuwah |
nut tataning kang wus uning ||

Jilid 2 - Kaca : 231

42.
Bakda Jumuwah sang prabu |
miyos pinarak surambi |
nêmoni umating Suksma |
kang padha anandhang sakit |
pan sabên-sabên mangkana |
anggêganjar wadya alit ||

43.
Sang nata awas andulu |
mring lakine nora pangling |
lan wong kang gawe kiyanat |
kabèh prapta padha sakit |
matur juragan manêmbah |
ya tuwanku sri bupati ||

44.
Kang asih wêlas mring wadu |
amba anuwun mring Gusti |
tuwan suwunna apura |
ing Suksma Kang Mahasukci |
inggih sadulur kawula |
punika kang nandhang sakit ||

45.
Angsala apuranipun |
sirnaa ingkang sasakit |
ngandika Sultan Ngapiyah |
insya Allah yèn marêngi |
iya karsane Hyang Suksma |
besuk ing Jumuwah maning ||

46.
Sira padha marêk wangsul |
pêpêka anèng ing ngriki |
ingsun dongakakên ing Hyang |
lah nêdha bubaran dhingin |
pêndhak Jumuwah wus prapta |
samya saos nèng sarambi ||

47.
Ngadhang miyose sang Prabu |
Sultan Ngapiyah wus mijil |
miyose salat Jumuwah |
wus bakda lunggwèng surambi |
sakèhe kang duwe kajat |
samya majêng awotsari ||

48.
Miwah ingkang nyuwun tulung |
sudagar Suhul gya aglis |
matur tuwan Sah-ing Alam |
mugi suwunna tumuli |
mulyane sadulur amba |
antuke apurèng Widdhi ||

49.
Aris ngandika sang prabu |
èh punapa (n)dika asih |
kiraka mring kadang (n)dika |
ki juragan matur aris |
kalangkung asih kawula |
mila marêk paduka ji ||

50.
Saking wêlas mring sadulur |
sang nata ngandika wadi |
(ng)gih (n)dikasasih mring kadang |
nging kadang (n)dika tan asih |
kiraka marang andika |
agawe srêkarèng ngati ||

Jilid 2 - Kaca : 232

147 Dhandhanggula

1.
Angandika malih mring kang sakit |
sadulure juragan Kasanah |
wruhanira satuhune |
Hyang Suksma ingkang Agung |
iya nora anêmbadani |
marang pandonganingwang |
yèn sira tan tutur |
purwanira kêna lara |
yèn sira wus tutur kang bênêr mring mami |
ingsun matur mring Suksma ||

2.
Sunsuwunkên apurèng Hyang Widdhi |
marang sira supaya olèha |
aja pijêr mênêng bae |
ki sudagar amuwus |
lah matura ing sri bupati |
adhi ingkang balaka |
kang lara umatur |
kula tan sagêt matura |
mring sang nata sangêt gumêtêring ati |
maring (n)dika kewala ||

3.
Ngandika sang nata iya bêcik |
sira tutur marang kadangira |
iya tan ana bedane |
kang lara nulya matur |
satuhune Suksma aparing |
musibat ing kawula |
punika witipun |
(ng)gih saking rayi andika |
(m)bok Kasanah kala (n)dika tilar anis |
kula angrêksèng wuntat ||

4.
Inggih kula rêksa saking (n)jawi |
nuju kula cêluk saking lawang |
dangu tan ana saure |
marase manahingsun |
(m)bok ginawa ing wong anilip |
ingsun anjog buritan |
si kakang katêmu |
adus pan sarwi wuwuda |
wus dilalah ing manah kagodhèng eblis |
sangêt kula kasmaran ||

5.
Nora kêna kulamujadahi |
manahkula nanging (m)bok Kasanah |
kaliwat-liwat lumuhe |
sunwiyoga tan keguh |
sangêt sakit rasaning ati |
saking awonkawula |
sun prih pêjahipun |
mila tumêka ing ranjam |
saking kula matur kukum tuhu saksi |
jangkêp saksi sakawan ||

6.
Puniku kakang purwane nguni |
agung dosa kawula ing Suksma |
sinung cilaka mangkene |
duk amirsa sang prabu |
saujare krêntêging galih |
sokur alkamdulillah |
ki sudagar matur |
lah punika sri narendra |
dosanipun sadulurkula ing Widdhi |
wus kawuningan tuwan ||

7.
Nuntên suwunna apurèng Widdhi |
supaya waras pandonga tuwan |
angsala sawab barkate |
nulya ngadêg sang prabu |
andodonga [ing Maha Sukci |
kaya sabêne adat |
dongane jinurung |
dening Hyang ingkang alara |
pan waluya sakala sudagar uning |
yèn arine waluya ||

Jilid 2 - Kaca : 233

8.
Saking pandongane sri bupati |
ki sudagar ngaturakên arta |
ing sang nata kèh bêktine |
angandika sang prabu |
ingsun nora krana artèki |
amung karana Allah |
sadaya pan wangsul |
artanira ki sudagar |
lan dèn jaluk apuranira mring ari |
sawusira mangkana ||

9.
Nulya wong papat matur ngabêkti |
ya tuwanku mugi ta wontêna |
pitulung anêdhakake |
apuranira Hyang Agung |
mring kawula mariya sakit |
saking pandonga tuwan |
ngandika sang prabu |
kayapa pratingkahira |
nulya matur wong papat saha wotsari |
ya tuwan Sah ing Alam ||

10.
Pratingkah kang kawulalampahi |
inggih awon-awonning pratingkah |
sang nata pangandikane |
lah ya ucapna gupuh |
sakèh halatira ing Widdhi |
supaya sun bisaa |
matur ing Hyang Agung |
anuwunakên apura |
marang sira olèha apurèng Widdhi |
wong papat sarêng ngucap ||

11.
Dhingin kawula keruting eblis |
inggih dening melik arta kathah |
ginawe saksi pêjahe |
(m)bok Kasanah rumuhun |
kang rinanjam sayêktos sami |
ujar dora sadaya |
malah kula dipun |
kèn ambalang (n)dhinginana |
mring Ki Kali lawan ingkang buwang maring |
pakuburan kawula ||

12.
Jisimipun (m)bok Kasanah dhingin |
sadhatêng kula saking kuburan |
lajêng karaos sakite |
tuhu sakit bêbêndu |
saking Widdhi tan jamak janmi |
ya tuwan Sah ing Alam |
kang kawula suwun |
pandonga tuwan ing Suksma |
kang supaya wontêna apurèng Widdhi |
dhatêng badan kawula ||

13.
Nulya ngadêg Sultan Ngapiyahi |
luhuring mimbar ngadhêp ing keblat |
sarta anjunjung astane |
pandongane jinurung |
wong sakawan wus padha mari |
waluya lir ing kuna |
Kyai Badwi matur |
ya tuwanku Sah ing Alam |
amba nuwun pandonga kang ambarkahi |
mring laskar nandhang papa ||

14.
Nuwun laskar kawula puniki |
darbe lara tan jamak manungsa |
angsala pangapurane |
ing Hyang Kang Maha luhur |
angandika Sultan Salikin |
oh laskar atutura |
sapolah tingkahmu |
ingkang dursila ing sarak |
dènbalaka ala bêcik aja kumbi |
ki laskar atur nêmbah ||

Jilid 2 - Kaca : 234

15.
Inggih kawula kala rumiyin |
maranggul èstri ayu awasta |
(m)bok Kasanah sru lumuhe |
kula prih pêjahipun |
momongane kula patèni |
anake tuwan kula |
punika kang lampus |
kula sambêlèh ing gobang |
nèng paturon pamurih kula ing ngati |
Kasanah dènukuma ||

16.
dhatêng adil lawan ukum pati |
maring tuwan kawula wêkasan |
têka dipuntundhung bae |
nuntên sakesahipun |
(m)bok Kasanah kawula sakit |
kenging bênduning Allah |
ngandika sang prabu |
èh Ki Badwi lêskarira |
apuranên dosane aja kok-pikir |
nyêmbêlèh anakira ||

17.
Matur nêmbah sira Ki Baduwi |
inggih gusti kawula apura |
pun lêskar ing sadosane |
tan antara sang prabu |
ngadêg (n)donga Laratullahi |
ki lêskar wus waluya |
gya Badwi tur atur |
arta mring sri Maharaja |
tan tinampan nulya wong sinulah dhingin |
kang adol (m)Bok Kasanah ||

18.
lajêng matur nêmbah ing sang aji |
kawula nuwun pandonga tuwan |
kang mustajab pitulunge |
angandika sang prabu |
apa salahira kang dadi |
witira kêna lara |
wong punika matur |
ya tuwanku Sah ing Alam |
dhingin amba sinulah mèh praptèng pati |
dosa kula kanggenan ||

19.
Kagunganipun kang darbe nagri |
arta kawan atus dinar têlas |
kula têdha sadangune |
anurut ngugung nêpsu |
duk kasulah kawula gusti |
wontên kang wlas anama |
(m)bok Kasanah nêbus |
inggih kawanatus dinar |
nuntên luwar kawula arsa malês sih |
nututi (m)bok Kasanah ||

20.
Nêdya malês kapênêdan saking |
gawok mulat ayune kang warna |
pan lajêng kasmaran bae |
manah wuyung kalulun |
(m)bok Kasanah dahat tan apti |
dhatêng badankawula |
praptèng pinggir laut |
kawula damêl karenah |
kawula dol ing juragan dipun bêli |
(ng)gih kawanatus dinar ||

21.
(n)Gih punika dosèngong mring Widdhi |
angandika (n)Jêng Sultan Apiyah |
mring ki juragan lakine |
ya (m)bok Kasanah iku |
kang dènêdol marang wong iki |
jawane rabinira |
ki juragan matur |
ya tuwanku Sah ing Alam |
inggih rabi kawula tur ingkang dadi |
dhadhangkèling wardaya ||

Jilid 2 - Kaca : 235

22.
Sultan Ngapiyah mèsêm ing galih |
angandika lah (n)dika ngapura |
wong puniki kang asade |
rabi (n)dika kang lampus |
matur nêmbah inggih sang aji |
kabul kang pangandika |
ing sadosanipun |
inggih kawula apura |
tuwan dongakakên ing kalarad inggih |
angsala barkat tuwan ||

23.
Pintên-pintên ngamal paduka ji |
sampun tanggêl tulung tyas kiyamat |
mangka tuwan inggahake |
ing manah kang rahayu |
nulya donga Sultan Salikin |
kaya kang wus kalakyan |
waluya kang lumpuh |
sawusira padha mulya |
ki juragan Kasanah matur ngabêkti |
ya Gusti Sah ing Alam ||

24.
Sampun tanggêl tutulung kaswasih |
tuwan têdhakakên dening Suksma |
rabikawula panggiye |
lawan rarainipun |
rabi kula (m)bok Kasanahi |
saking suhuling manah |
mèsêm sang aprabu |
aris dènnira ngandika |
èh kiraka napa pakênira asih |
mring rabinta Kasanah ||

25.
Têka tumungkul atutup rai |
ki juragan Kasanah sru merang |
katon tibane êluhe |
nèng ngarsane sang prabu |
pangrasane dipun èsêmi |
nulya sami pamitan |
sawusira sujud |
ing ngarsa nata ngandika |
ya bismilah ki raka kariya dhingin |
wontên kajatmanira ||

26.
Manawa ingsun bisa muwuhi |
awèh lêga manahpakênira |
nulya padha mulih kabèh |
mung ki juragan kantun |
nganti karsanira sang aji |
sawusira (ng)gêganjar |
mring pêkir gya kundur |
mring pura lan ki juragan |
Kasanah binêkta manjing jroning puri |
panaripurnèng wastra ||

27.
Ingupasuba kang angladèni |
para èstri yu ayu sadaya |
wusing ngajak jajar linggèh |
juragan lan sang prabu |
ki juragan tansah amikir |
kaya karsa nata |
tan kaduga ingsun |
ingajak mring prabayasa |
ki juragan saya ajrih pinaksa mring |
sri nata angandika ||

Jilid 2 - Kaca : 236

28.
Èh kiraka napa (n)dika uning |
maring rabi (n)dika (m)bok Kasanah |
ki juragan lon ature |
ya tuwanku sang prabu |
rabiamba pan sampun mati |
karanjam sampun lama |
inggih pêjahipun |
ature banjur karuna |
ki juragan saya kagagas ing ati |
sang nata angandika ||

29.
E ya sakathah-kathahing puji |
kagunganira Kang Maha mulya |
kang paring laki dasihe |
mangka pinisahingsun |
lawan laki satuhunèki |
ingsun kagunganing Hyang |
abali wakingsun |
ya maring Pangeraningwang |
tan antara Sultan Apiyah (m)buwangi |
busananing karajan ||

30.
Nulya nganggo busananing putri |
katon mancur ngunguwung cahyanya |
kalangkung ayu warnane |
Ki Juragan andulu |
ing warnane sri narapati |
myang kaelokanira |
lan kadadènipun |
ki juragan datan samar |
lamun iya sang nata rabine nguni |
kang aran (m)bok Kasanah ||

31.
Nulya sujud ing Hyang Maha Sukci |
sanalika sujud nulya ngucap |
èh sang nata satuhune |
paduka rabiulun |
mangka saurira kang rayi |
inggih yakin Hyang Suksma |
nêmbadani kayun |
andika lan angsung mirah |
manggihakên andika kalawan mami |
dènagung apuranta ||

32.
Ki Juragan age arsa nyandhing |
marang rabine aris turira |
dhuh kiyai mangke-mangke |
dèn asabar ing kayun |
kula arsa salat rumiyin |
inggih kalih rêkangat |
nulya toya wulu |
asalat kalih rêkangat |
sarta ulun eklase ing dalêm ngati |
sawusira asalat ||

33.
Nulya sujud matur ing Hyang Widdhi |
ya Pangeran tuwan mundhut uga |
nyawa kawula samangke |
andhinginana mantuk |
ing karahmattulah Ilahi |
mangkana sinêmbadan |
sedanya sang prabu |
ing sajroning sujudira |
ki juragan tan wruh yèn rabine mati |
dupi praptèng antara ||