Ki-demang.com : Centhini

Jilid 3 - Kaca : 41

183 Wirangrong

36.
Baya sawêngi tan uwis |
Nurwitri mèsêm turnya lon |
inggih kasinggihan basanipun |
angalêm manising |
madu gêndhis myang kilang |
mênggah dhawuh kang pungkasan ||

37.
Kadipundi ing panggalih |
kang iku kang dakraos |
paran rêmbugira ingsun turut |
janji nora mulih |
marang ing Sokayasa |
Nurwitri mucung turira ||

184 Pocung

1.
Punapinggih ing panggalih dèrèng tutug |
prayogi prasaja |
kula botên nêdya kari |
ngèstokakên dhawuhipun sang kawindra ||

2.
Kêncênging tyas kakang aku arêp (m)banjur |
marang tanah wetan |
manut tumindaking sikil |
mêngko yèn wus têka ing pondhok pamitan ||

3.
Marang simbok marang adhi yèn wus dhaup |
banjur bae mangkat |
prayogane laku santri |
langkung atut jangji nuntên kalaksanan ||

4.
Nêngna wau kang eca imbalan wuwus |
naban Mat Têngara |
yun mêthuk tamunirèki |
lagya dandan kasaru ana dhatêngan ||

5.
Abdidalêm ajar asramèng Kapurun |
anama Sutiksna |
(n)darojog lumêbèng panti |
Ki Têngara gurawalan dènnya mapag ||

6.
Lon umatur bêgja kêmayangan èstu |
paduka tumêdhak |
Ki Ajar wacana aris |
iya jêbèng (ng)gonningsun sowan mring praja ||

7.
Tampi dhawuh sesuk ing sadurungipun |
purnamaning surya |
karsane sri narapati |
ingsun kinèn umarêg manjing jro pura ||

8.
Karsaning Hyang kinèn mampir ing wismamu |
ywa kurang aksama |
pêksa ulun angrêgêdi |
ing wismanta muhung saratri kewala ||

9.
Banjurêna (ng)gonnira amapag tamu |
kotamaning gêsang |
urmat maring ing têtami |
(ng)gonku mampir basane kapasang yogya ||

10.
Mat Têngara (ng)guguk lajêng mapag tamu |
praptèng (n)jawi dhadhah |
Mas Cêbolang wus kaèksi |
kapang-kapang tundhuk lawan Mas Cêbolang ||

Jilid 3 - Kaca : 42

11.
Adhuh kakang de kantos sadintên muput |
baya kacondhongan |
Mas Cêbolang lingira ris |
kula pamit ngantos rambah kaping tiga ||

12.
Dhawuhipun kinèn angêntosi surup |
kilap ta rahadyan |
têka kaparêng panggalih |
tanpa wangsul punapa saatur kula ||

13.
Kakang sokur kaparêng radyan tumênggung |
kula katamuan |
Ki Ajar Sutiksna sidik |
wus tinutur sadaya mring Mas Cêbolang ||

14.
Kula laju Ki Ajar ngantos nèng pintu |
tandya wus lumampah |
Ki Ajar mapag nèng kori |
tundhuk nulya pinarak anèng pandhapa ||

15.
Mat Têngara lan santri catur abikut |
nata pasunggata |
samêkta lumadyèng ngarsi |
Mas Cêbolang ngancarani Kyai Ajar ||

16.
Lah sumangga rinahaban sêgahulun |
Kyai Ajar tanggap |
wusing nadhah dyan cinarik |
kinantunkên wedang kalawan nyamikan ||

17.
Sarwi êmpuk-êmpuk raos manis arum |
Kyai Ajar tanya |
kenthol ulun nilakrami |
sinambating wawangi miwah pinangka ||

18.
Mas Cêbolang matur purwa wusanèku |
Kyai Ajar latah |
kalingane wong ngasigit |
atmajane risang wus slira-bathara ||

19.
Yèn kandhêga anèng ing praja Matarum |
babo kambing wana |
narendra Cintakapuri |
pangudange sudarma nir pangrèhpraja ||

20.
Damar mancung samantên kewala cukup |
nahan Mas Cêbolang |
nglocitèng tyas duk miyarsi |
cocog têmên lan dhawuhe sang kawindra ||

21.
Têka jumbuh baya iki wus sakuwu |
alon aturira |
yèn sang wiku nayogyani |
benjing-enjing ingsun nilar Ngèksiganda ||

22.
Manthuk-manthuk Sutiksna wacana arum |
tabiyating praja |
sabarang nganggo winilis |
mrih pakantuk ing lampah mrih tan sangsaya ||

23.
Etung pati-dina puniku pakantuk |
kalamun lêlungan |
ngupaya kasil sakalir |
patine kang dina yèku ywa katrajang ||

24.
Watonnipun nêptuning dina ingetung |
kalawan pasaran |
kinumpulkên dadi siji |
awit wetan winilis etung sajuga ||

Jilid 3 - Kaca : 43

25.
Loro ngidul katêlu mangulon laju |
mangalor kaping pat |
balik awit wetan malih |
ngêndi dhoke iku kang ran pati-dina ||

26.
Akad lima Isnène papat kang nêptu |
Salasa titiga |
Rêbo pitu wolu Kêmis |
Jumwah nênêm Saptune nêptu sasanga ||

27.
Pasaranne Kaliwon nêptune wolu |
Lêgi nêptu lima |
Paing sanga nêptunèki |
Pon pipitu Wagene nêptu sakawan ||

28.
Pati-dina nuju nèng wetan cinatur |
yèn kapanggih nawa |
myang têlulas lawan malih |
pan kapanggih pitulas ingetangira ||

29.
Akad Wage Sênèn Lêgi nawa jumbuh |
Akad Kaliwon lan |
Sênèn Paing Kêmis Lêgi |
Jumngah Pon Saptu Wage ênêmbêlas ||

30.
Kêmis Paing kapanggih pitulas iku |
Sêtu Kliwon uga |
pitulas etangannèki |
pati-dina nèng wetan apan sasanga ||

31.
Pati dina ana kidul kang tinutur |
kalamun kapanggya |
sadasa kalawan malih |
yèn petange ingkang panggih kawanwêlas ||

32.
Akat Lêgi kalawan Slasa Ponnipun |
Junungah Wage pan |
nêptunipun apan sami |
anyadasa punika ing petangira ||

33.
Akat Paing lawan Rêbo Êponnipun |
Jumungah Kliwonnya |
Sêtu Lêgi iku sami |
ngawanwêlas pati-dina kidul sapta ||

34.
Pati-dina nuju nèng kulon ginalur |
yèn kapanggih sapta |
sawêlas kalawan malih |
pan pinanggih limalas ing petangira ||

35.
Slasa Wage kapanggih sapta ingetung |
Sênèn Pon kalawan |
Slasa Kliwon Rêbo Wage |
Jumwah Lêgi sami kêpanggih nyawêlas ||

36.
Rêbo Kliwon Kêmis Êpon malihipun |
Jumungah Paingnya |
nglimalas petangirèki |
pati-dina nèng kulon etange astha ||

37.
Pati-dina ana êlor kang winuwus |
yèn katêmu astha |
kalawan rolas lan malih |
yèn pinanggih nêmbêlas ing petangira ||

38.
Sênèn Wage Slasa Lêgi padha wolu |
Akad Pon kalawan |
Sênèn Kliwon Slasa Paing |
Rêbo Lêgi Kêmis Wage padha ngrolas ||

Jilid 3 - Kaca : 44

39.
Rêbo Paing lan Kêmis Kaliwonnipun |
miwah Saptu Ponnya |
samya nêmbêlas winilis |
pati-dina nèng lor sapuluh kathahnya ||

40.
Pati-dina nèng têngah sawiji amung |
katêmu wolulas |
nuju dina Saptu Paing |
tamat ingkang etangan patining dina ||

41.
Lamun maksih umbèr singkirana kulup |
etang kang tan arja |
mung yèn kaslêpêg ywa gigrig |
tyas kang kandêl kumandêl Suksma Kawêkas ||

42.
Mas Cêbolang matur kapundhi kaêmbun |
dadosa jijimat |
timbalane sang ayogi |
bilih wontên malih kang kêdah winekan ||

43.
Kêparênga mêdharkên sawontênipun |
kinarya darsana |
kalawan ing têmbe wingking |
bilih wontên anak putu kang tatanya ||

44.
Ana maning petungane kanca gunung |
ingaranan Rakam |
kaanggo salaki-rabi |
myang ngadêgkên omah sapapadhanira ||

45.
Sawusipun pakantuk dinane Wuku |
tinumpangan Rakam |
tumbuk kang wis ran prayogi |
lan manggonning wulan tumrap ing pakaryan ||

46.
Panjukuke uga saka nêptunipun |
ingaran pasaran |
kinumpulkên dadi siji |
Jurudêmung nênêm-nênêm pambuwangnya ||

185 Jurudêmung

1.
Nêptuning ari pasaran |
beda lan kang kasbut ngayun |
Jumuwah siji ingetung |
Saptu loro Akad tiga |
Sênènne sakawan nêptu |
Slasa lima Rêbone sad |
Kêmise nêptu pipitu ||

2.
Dene nêptune pasaran |
Kaliwon siji puniku |
Lêgi loro Paing têlu |
Êpon nêptune sakawan |
Wage lima ingkang nêptu |
wusing kumpul kajupukan |
aranne mangkya winuwus ||

3.
Kalamun kari anjuga |
ingaranan nuju padu |
awon dene watakipun |
sabarang kudu sulaya |
apadudon tansah ngêdur |
yèn kanggo (n)dhaupkên apan |
pangantèn sulayèng kayun ||

4.
Kari kalih ingaranan |
Dêmang-kandhuruwan iku |
mungguh watêke liripun |
kakurangan sandhang pangan |
kêrêp nandhang lara tuhu |
lamun kanggo palakrama |
pangantèn nandhang kadyèku ||

Jilid 3 - Kaca : 45

5.
Kari têlu ingaranan |
Sanggar-waringin pakantuk |
bêcik asrêp watakipun |
anêmu suka raharja |
rêjêkinira sêmpulur |
kaanggowa palakrama |
uga mangkono pinangguh ||

6.
Kari papat ingaranan |
Mantri-sinaroja bagus |
kadugèn sakarsanipun |
winantu suka raharja |
sênêng tan kuciwèng sêmu |
kanggo (n)dhaupkên pangantyan |
puniku luwih pakantuk ||

7.
Kari lima apan aran |
Macan-kêtawang liripun |
tinêbihan kinèringan mung |
sring ana kang sêdya ala |
lan asring kelangan iku |
kaanggowa palakrama |
uga mangkono tinêmu ||

8.
Pungkasan kari nêm aran |
Nuju-pati watakipun |
mati pêt rêjêkinipun |
sandhang panganne rêkasa |
lamun ana mantèn dhaup |
nora lawas dadi pêgat |
tur nandhang susah mawantu ||

9.
Dina kang petungannira |
Anuju-padu winuwus |
ana lima iku kulup |
Akad Pon Sênèn Paingnya |
Slasa Lêgi puniku |
Rêbo Kaliwon kalawan |
Saptu Wage mung puniku ||

10.
Nuju Dêmang-kandhuwuran |
ri Akad Wage puniku |
Sênèn Êpon kalihipun |
Salasa Paing titiga |
Rêbo Lêgi kang kacatur |
Kêmis Kaliwon kalima |
Jumuwah Kliwon nêmmipun ||

11.
Sanggar-waringin manggonnya |
ri Sênèn Wage puniku |
Slasa Êpon kalihipun |
Rêbo Paing katiganya |
Kêmis Lêgi kaping catur |
Jumuwah Lêgi kalima |
Saptu Kliwon kanêmmipun ||

12.
Nuju Mantri-sinaroja |
Akad Kaliwon puniku |
Slasa Wage kalihipun |
Rêbo Êpon katiganya |
Kêmis Paing kaping catur |
Jumuwah Paing kalima |
Sêptu Lêgi nênêmmipun ||

13.
Anuju Macan-kêtawang |
ri Akad Lêgi puniku |
Sênèn Kliwon kalihipun |
Rêbo Wage katiganya |
Kêmis Êpon kaping catur |
Jumungah Êpon limanya |
Saptu Paing nênêmmipun ||

14.
Nuju-pati pungkasannya |
ri Akad Paing puniku |
Sênèn Lêgi kalihipun |
Slasa Kaliwon katiga |
Kêmis Wage caturipun |
Jumuwah Wage kalimanya |
Saptu Pon pungkasanipun ||

15.
Tamat petunge kang Rakam |
sirik yèn maido kulup |
yèn ngandêlkên dadi luput |
anggon-anggon ana sira |
wus samene bae cukup |
nahan kang samya miyarsa |
sukèng tyas tan ana ngantuk ||

Jilid 3 - Kaca : 46

16.
Ki Ajar malih ngandika |
nalika nom-nommaningsun |
kang dadya sêngsêming kalbu |
tan lyan namung ngabotohan |
kêplèk kècèk posing-dhadhu |
saya lama mundhak (n)dadra |
nganti wêgah sudarmèngsun ||

17.
Barang darbèking wong tuwa |
êntèk dak (ng)go main dhadhu |
basa wis blindhis katèngsun |
isin marang ing sasama |
kalawan bangêt wêdiku |
marang yayah miwah rena |
kalakon lunga ngalangut ||

18.
Ana sawiji juragan |
saka Ngatasangin iku |
wêlas trisna mring awakku |
tinari kinèn miluwa |
mulih marang prajanipun |
bangêt bungahing tyas-ingwang |
banjur ginawa mring prau ||

19.
Sajrone nèng prau layar |
Ki Juragan sabên dalu |
kasukan lan rowangipun |
para juragan hartawan |
sarananing rupa kêrtu |
rèhingsun karêm kasukan |
sabên nonton muput-muput ||

20.
Ana gêlane tyasingwang |
bayarane têka kantun |
sajrone nyêkêl mung etung |
Ki Juragan anggraita |
wasana alon lingipun |
luwih sênêng sira baya |
marang ing kasukan kêrtu ||

21.
Aturku dahat karênan |
tuwan gya angsung pitutur |
sadurunge sira pêcus |
ingkang dhingin ngawruhana |
rèhning iki langênnipun |
pra luhur Ngatasmaruta |
tabiyat kudu tiniru ||

22.
Ing nalikane kasukan |
tan kêna murang-rèh iku |
ing kaluhuran saèstu |
wit wus kabudi dening kang |
para marsudi budyanung |
tinêmuning ing pambudya |
nitik saka prantinipun ||

23.
Èdi panggonan pinarnah |
tan ana kuciwèng sêmu |
sarta kèh gumêlaripun |
tan katon wujuding arta |
ingkang minangka tohipun |
muhung sêtyane wacana |
ingkang inganggêp ginugu ||

24.
Dadine iki kasukan |
tetela têmên yèn dudu |
bobotohan golèk untung |
dudunung ran kalangênan |
para satriya pra luhur |
ingkang nganggo papantêsan |
sanadyan lêlangên iku ||

Jilid 3 - Kaca : 47

25.
Sasuwene kalangênan |
ngati-ati tan kalimput |
kaprabonira ngaluhur |
jatmikane solahbawa |
awit kang mangkono mau |
makuthaning kaluhuran |
lamun dianggo wis tamtu ||

26.
Sumorot prabaning wirya |
sarta mawa prabawa gung |
kawuryan lajêring punjul |
sasamanirèng tumitah |
kulup aku basa krungu |
dak rasa nadyan botohan |
nanging nora tinggal ngèlmu ||

27.
Tatakrama wiryèng praja |
tuwan (m)banjurke pitutur |
mulane sasuwenipun |
kasukan lamun pinuju |
ngêdum tan anyêkêl kêrtu |
datan kêna tumingala |
mring kêrtu cêkêlanipun ||

28.
Mêngsah sakiwa têngênnya |
myang babarpisan tan antuk |
muruki pamainnipun |
ênggonne tumingal ngantya |
ngawonakên jêjêging lungguh |
rongèh rècèh pamicara |
ingkang mangkono puniku ||

29.
Winawas kurang jatmika |
nyudakkên ujwalanipun |
wingiting ngawirya suwung |
de muruki iku apan |
amung ala kang pinangguh |
sabab lamum kabênêran |
ênggonne muruki mau ||

30.
Nora wurung iku dadya |
muring-muring mungsuhipun |
yèn tan kabênêran èstu |
jalma ingkang winurukan |
panutuhe wantu-wantu |
malah asring ingaranan |
angloropakên mring mungsuh ||

31.
Yèn (ng)gonne muruki apan |
awit paron êtohipun |
têmbung barandonan rukun |
iku saya ora kêna |
saru luput nistha muput |
sabab dudu panggaotan |
kang muhung ngupaya untung ||

32.
Iki lalangên kawiryan |
pêpantêsaning ngaluhur |
uwong kang mangkono mau |
èstu kêna ingaranan |
ngrêgêdi lêlangênipun |
wong agung ngawiryèng praja |
lan manèh kajaba iku ||

33.
Mangka sajroning kasukan |
solahbawa kurang patut |
murang tatakramanipun |
myang ngêcakkên tyas dursila |
iku aprasasat uwus |
rucat kasatriyanira |
tan pantês kumpul ngaluhur ||

34.
Gumêlaring solahbawa |
ingkang uwus kasêbut ngayun |
para amarsudi kawruh |
banjur anggubah wasita |
patraping lêlangên kartu |
kinarya kakalih warna |
nunggil-misah rasanipun ||

Jilid 3 - Kaca : 48

35.
Kang sapisan winasitan |
nênêm ukara puniku |
tarampil ingkang rumuhun |
tarêtip tata tumulya |
tajêm tumeja nêmmipun |
sawijine kapralambang |
sastra pandhawa wandèku ||

36.
Kalima sastra suwara |
aksara O[...] kang rumuhun |
aksara I[...] kalihipun |
aksara U[...] kaping tiga |
aksara A[...] kaping catur |
aksara E[...] kalimanya |
wasita jinarwan Gambuh ||

186 Gambuh

1.
Tarampil têgêsipun |
aparigêl pangasuting kêrtu |
tumindake nora cêpêt ngati-ati |
ingkang katon alus turut |
datan gumluwèh garoboh ||

2.
Tarêtip têgêsipun |
aparimpên myang rêmit satuhu |
kayata yèn angasut myang ngêdumnèki |
miwah panyêkêling kêrtu |
tulising jro gyan tan anon ||

3.
Yèn cêkêlanirèku |
nganti katon kiwa têngênipun |
kêna yêkti panggrayang kirang prayogi |
dinakwa lamun sakuthu |
kalêbu ati dur awon ||

4.
Yèn nganti katon mungsuh |
nir pikantuk tumrap badannipun |
ing panyêkêl haywa-pêgat ngati-ati |
lawan tan miturut wuruk |
nora arus têmah awon ||

5.
Tata mangke winuwus |
apan bêcik lir dêksura anduk |
ngêlungake anjupuk miwah nampani |
mêsthi tangan têngên iku |
kang katon taklim tinonton ||

6.
Tumuli têgêsipun |
rikat cêkat kayata yèn ngasut |
ngêdum (m)buwang atanapi anampèni |
ywa nganti dènatag mungsuh |
wit katon tanpa rimaos ||

7.
Tajêm mangke cinatur |
jarwanira tajêm jêjêg bakuh |
solahbawa pratingkah myang ulat liring |
tatag têtêg nora eguh |
sajrone kasukan kono ||

8.
Tumeja têgêsipun |
padhang ganthêng ing jro (n)jaba têrus |
lamun lagi kalah ywa katingal ngucir |
tuwin singkêl ingkang kalbu |
runtiking tyas kaparojol ||

Jilid 3 - Kaca : 49

9.
Iku awon dinulu |
warnanira mêsthi bêsêm bêsum |
dene lamun mênang ywa nganti kaèksi |
gambira girang gumuyu |
gawe pangrasa kang awon ||

10.
Gantya ingkang winuwus |
pralambange Sastra-lima iku |
ingkang dingin aksara O karêpnèki |
muni Olah têgêsipun |
sajroning kasukan katon ||

11.
Apan wus tinartamtu |
ing bêcike solah tingkahipun |
obah-osik trapsilane badannèki |
ywa ngandika katon tanpa tut |
gêdhene sinaru ing wong ||

12.
I yèku karêpipun |
muni Ilat têgêse kang catur |
ing sajroning kasukan apan pinasthi |
bawa pangucape turut |
tan akarya rênguning wong ||

13.
U yèku karêpipun |
muni Ulat karêpe puniku |
ing sajroning kasukan kawuryan wêning |
dumilah pasêmonipun |
ing netra mancur mancorong ||

14.
A yèku karêpipun |
muni Ati apan têgêsipun |
ing sajroning kasukan iku pinasthi |
budi (m)bêg raharjèng kalbu |
sumingkir kang aran awon ||

15.
E mangkya karêpipun |
Èngêt-etung dene têgêsipun |
jro kasukan èngêta sakalir kalir |
kabèh kang winahya wau |
sarta etung nora keron ||

16.
Wasita sadayèku |
kang wus kasêbut ing ngarêp wau |
ing pambudi bisane kalakon kaki |
guna satata satuhu |
gambuh janjine kalakon ||

17.
Karêpe iku kulup |
ing sabisa-bisa kudu-kudu |
kulinakna solahbawa kang prayogi |
lamun wus kulina patuh |
manawa wus bisa matoh ||

18.
Mupangati satuhu |
mring sarira sapiturutipun |
yèn kacakup tandha tabiyat miwiti |
kluhuran sakadaripun |
wiwinih kawiyak kaot ||

19.
Sanadyan têdhakipun |
wiryèng praja lamun tan kadyèku |
agung rakêt pakarti dur dhusthêng budi |
yêkti nut tabiyatipun |
wong kompra bajingan kopyok ||

Jilid 3 - Kaca : 50

20.
Upama ron kêtrilung |
nora jênak nèng sasananipun |
dilalahe kudu rontog aparithil |
singsal saking kawiryan nung |
ngalarah saênggon-ênggon ||

21.
Tan tuwuh wijilipun |
ing utama rêmbêsing kang madu |
yèn tan ngene bêcik aja anglakoni |
kasukan sukaning kalbu |
tuwas cinirènan awon ||

22.
Titi têtêsing tutur |
dyan winulang lakuning kang kêrtu |
wusing bangkit pra hartawan Ngatasangin |
angarsakkên raganingsun |
(ng)ganêpi kasukan kêrtos ||

23.
Padha sih trêsna tuhu |
ana ingkang kabrojol calathu |
tamtu dudu sabarangan wong puniki |
katara ing tindak tanduk |
trah daniswara karaton ||

24.
Piwulang saya lulut |
palaling Hyang bangêt (ng)gonku (ng)gilut |
wong saprau kabèh padha ngaji-aji |
wusananing ingsun sinung |
èngêt dening Sang Hyang Manon ||

25.
Anèng Cirêbon labuh |
aku matur marang ing tuwanku |
nyuwun kari ana ing Cirêbon nagri |
nangkoda tan walangkalbu |
malah asung marang ingwang ||

26.
Arta myang barang agung |
rèhning ulun dagang nora maju |
arta barang nora lawas banjur ênting |
graitaning tyas tan lyan mung |
mahas ngasêpi lunga (n)don ||

27.
Cêkake nèng Kapurun |
sinaruwe Kangjêng Sultan Agung |
têkan mangke tulus sihirèng narpati |
wong apatrap luwih atut |
kanggo ing sak ênggon-ênggon ||

28.
Iki wus lingsir dalu |
ulun arsa cumawis malêbu |
anak putu padha kariya basuki |
kang liningan samya ngujung |
Ajar Sutiksna wus miyos ||

29.
Sigêg Sutiksna wiku |
Mas Cêbolang alon wuwusipun |
adhi Amat kula kalangkung kepengin |
sowan maring ing Kaparun |
bêkti mring sang ajar kaot ||

30.
Kakang kula tumuntur |
inggih yayi kalangkung pakantuk |
benjing enjing kewala pinikir malih |
rehning sampun wanci dalu |
lothung wawi sami aso ||