Ki-demang.com : Centhini

Jilid 4 - Kaca : 89

278 Pangkur

3.
Ènthènge tanpa acêgah |
nanging paran wis watêke wong cilik |
kang kurang pamikiripun |
nêtêpi kêbodhowan |
arang ingkang ngandêl malah grunêngipun |
tiwas nyêngka kraya-raya |
mung mêngkono jêbulnèki ||

4.
Thênging tyas mung nyuwun barkah |
katêkanna kang dadi kajatmami |
nora arêp jaluk wuruk |
pujian mèl-êmèlan |
beda têmên lan ki Dul Lothung kang kombul |
omahe kêbak panganan |
mênyan kêmbang borèh wangi ||

5.
Kadhang nganggo mundhut arta |
sakolure kanggo slamêtan amrih |
gatine kang dadya kayun |
ingkang padha tumêka |
nora susah dipurih awèh wus tamtu |
nganak-anakake arta |
katulak eklasing ati ||

6.
Kang mangkana wus maratah |
tanpa titi mung lagi ngrungu warti |
gurawalan numbuk bêntus |
daya-daya ing karsa |
nanging nora bisa maoni katèngsun |
kasugihaning Pangeran |
kamurahing Hyang Widdhi ||

7.
Cêbolang sru sukèng nala |
lan umatur sabda ingkang kawijil |
kalangkung pamundhiulun |
ingkang datanpa timbang |
nir ing daya atur wawalês kang mungguh |
tan lyan muhung sungkêm-amba |
ing lair anrusing batin ||

8.
Tumanêm ing maknawiyah |
Kyai Kaji mènêm wacana manis |
sukur Alkamdulillahu |
nahan wus gagat-enjang |
abubaran Cêbolang sarewangipun |
wangsul maring pamondhokan |
lajêng sêmbahyang Subêki ||

9.
Kacarita Mas Cêbolang |
wus sapasar dènnya nèng Wanagiri |
Ki Kaji saya sihipun |
ratri pantara siyang |
tansèng ngarsa winêdharan sakèh kawruh |
tanapi Ki endrasmara |
lir sudara nunggil kapti ||

10.
Kalok parapating desa |
nahan wontên walanjar mêrakati |
dêdêg lênjang sarwa turut |
rema kèh sarwa krêsna |
netra (n)jait kocak (m)balerah mawèh kung |
grana runggih malicarma |
lathi dhamis sumèh manis ||

11.
Waja krêsna nglar brêmara |
kuning wênês lugune cêmêng manis |
dadya kakêmbanging kidung |
wlanjaring Paricara |
awêwangi (m)Bokmas Dêmang Puspamadu |
lêstari kadêmangannya |
suyut sakèhing wong cilik ||

Jilid 4 - Kaca : 90

12.
Tanapi parapat desa |
tuwin para babenggole wong juti |
samya rumêksa tan ayun |
ngrurusak amitênah |
labêt saking kalèban (m)bêg darma ayu |
danarta busana boga |
mintir lir ilining warih ||

13.
Lêgawa anrusing nala |
parmaning Hyang kacukupe lêstari |
krêtarja sawêngkonipun |
sêpi angkara murka |
sabên taun lèk gêblage lakinipun |
nyuruhi tangga parapat |
kaum santri kinèn tahlil ||

14.
Bakda tahlil tarêbangan |
mangkya nuju tanggal gêblaging laki |
wimbuh karohan ing tutur |
Kyai ing Girimarta |
katamuwan santri saking tanah Kêdhu |
pramèng gêndhing tarêbangan |
swara apik warna pêkik ||

15.
Kadêmangan Paricara |
jalu èstri sayuk anambut kardi |
badhe sasêgahing tamu |
maragat bèbèk ayam |
menda gibas ing pawon swara gumuruh |
èstri kang samya lah-olah |
ing pandhapi wus rinakit ||

16.
Sigêg kang anambut karya |
Nyai Dêmang parentah marang dasih |
ngaturi lir adatipun |
kang maring Girimarta |
pan winêkas Kiyai saputra-mantu |
miwah santrinya sadaya |
tinartamtu samya prapti ||

17.
Kang kinèn mentar (n)dum paran |
praptèng Girimarta matur kiyai |
sowankula dipunutus |
putranta (m)Bokmas Dêmang |
mangke dalu kiyai myang putra-mantu |
dipunaturi sadaya |
tahlilan lajêng kêndhuri ||

18.
Wah malah putra sampeyan |
nyuwun kaum kalawan santrinèki |
tarêbangipun ywa kantun |
kyai lon lingira, |
iya bêcik lawan tutura lurahmu |
kajaba santri padatan |
ulun ambêkta têtami ||

Jilid 4 - Kaca : 91

19.
Santri saking tanah manca |
kang sinung ngling manêmbah mundur aglis |
kiyai mangetan gupuh |
pinanggih endrasmara |
myang tamune binejanan sadaya wus |
endrasmara lan Cêbolang |
wus rêmbuk salire wadi ||

20.
Matur lirih maring rama |
langkung suka sakarsa anjurungi |
baskara diwasa surup |
bakdane wêktu Ngisa |
Kyai Kaji putra mantu santri tamu |
mangkat saking Girimarta |
ing Paricara wus prapti ||

21.
Èstri laju maring wisma |
jalu anèng pandhapa thirik-thirik |
ri kang pinangka panunggul |
Kiyai Nur Girindra |
Nyai Dêmang wus tundhuk lan rabinipun |
endrasmara papat pisan |
(m)bêkta pawèstri sawiji ||

22.
Ing warna kalangkung pelag |
sumèh manis Nyi Dêmang tanya aris |
puniku sintên (m)bakayu |
baya manggunge kakung |
dene dèrèng wontên kang kuciwèng sêmu |
(m)bakayu sakawan pisan |
têka sampun dènadhèni ||

23.
Nyai endrasmara latah |
adhi dêmang punika tamumami |
saking Pingit asalipun |
sarêngan santri gangsal |
Mas Cêbolang ingkang pinangka pangayun |
lan rakanta sinudara |
kadi tunggil yayah bibi ||

24.
botên ilok yèn lamisa |
kula matur prasajan dhatêng adhi |
Mas Cêbolang warninipun |
plêg kadya Samba-pradan |
sawêg nêdhêng ngèlmine sampun kacakup |
kaot èstri lawan priya |
lan punika botên kalih ||

25.
(m)Bokmas Dêmang ririh tanya |
(m)bakyu niku punapa rabinèki |
yèn saking cariyosipun |
namung sarêngan lampah |
tunggil purug wikana saèstunipun |
wawi takènna piyambak |
lah adhi mang majêng ngriki ||

26.
Kang kinèn tumungkul lingnya |
sampun ulun kewala wontên ngriki |
nulya pinaranan gupuh |
sarwi asung pambagya |
manuhake (ng)gih adhi kang nêmbe têpung |
dhuh lae sintên sinambat |
kula pun Siti Suwadi ||

27.
Saking Pingit adrênging tyas |
yun uninga ing ngèlmi kang sêjati |
saru-siku datan ketung |
ginunêm tan rinasa |
awit Allah satuhu sipat ngalimun |
sampun ingkang bangsa badan |
klêthêking tyas ngawikani ||

Jilid 4 - Kaca : 92

28.
Èstu (m)botên kasamaran |
lampah kula badhe mring Pranaragi |
sasarêngan nèng dêlanggung |
lan Kimase Cêbolang |
awit alit kêmpal ngaos wontên Kêdhu |
kulina duk alit mila |
mila sêpên walangati ||

29.
Rêsêping tyas Nyai Dêmang |
tanggap tanduk mring para tamu èstri |
mintir buja-kramanipun |
sigêg kang mong tamu dyah |
ing pandhapi wus pêpêg kang para tamu |
awit tahlil swara rampak |
Nur Girindra kang ngimami ||

30.
Paragat tahlil andonga |
Ki Nurwitri nasibi ngalik-alik |
amin gumrênggêng gumulung |
rampung pandonganira |
ramya maca Patekah sadayanipun |
tamat ing Patekah nadhah |
satirahe dènbêrkahi ||

31.
Pra tamu jênêk pinarak |
Kyai Kaji parentah mring pra santri |
padha sêntakên trêbangmu |
Nurwitri abawa-a |
gêndhing trêbang amirit gêndhing Mêntarum |
didimène padha myarsa |
para kadang-kadang wukir ||

32.
Ki Nurwitri wus ambuka |
gêndhing Kayun swara rum milêt mêthit |
tarêbang gobyog gunêmbrung |
pra santri tarung rampak |
Allah kayun mubakên maholle wal ku |
lubarani lajêngira |
johar waliyul olahi ||

33.
Kang samya mantuk winarna |
dupi mirêng tarêbang amêlingi |
bènèh lawan sabênnipun |
samya wangsul sarêngan |
lan têtangga tanapi parêpat dhusun |
èstri atanapi priya |
gumrubyug samya ningali ||

34.
Jêjêl uyêl nèng plataran |
bêntêt pêpêt minggah èmpèr pandhapi |
uyêg tarêbang binarung |
ngandhêlong iramanya |
tandya suwuk maos salawat sadarum |
angaring-aring uswasa |
sinambi nginum nyênyamik ||

35.
Nurwitri matur manêmbah |
kyai miwah (m)bokmase yèn marêngi |
tinimbang kang tinon suwung |
prayogi dhinulêngan |
iya atut nanging tan ana kang pêcus |
(m)bok manawi tan lênggana |
Siti Suwadi (n)dhulêngi ||

Jilid 4 - Kaca : 93

36.
Ah apa iya gêlêma |
endrasmara maringa wisma aglis |
tarinên dhewe tamumu |
kalamun wis kaduga |
anjaluka lilah marang ing arimu |
endrasmara wus mring wisma |
manggihi Siti Suwadi ||

37.
Dhuh yayimas lalu eman |
langkung kathah jalma kang niningali |
apa dene para tamu |
tan ana sêdya linggar |
sru karênan myarsa gêndhing têmbang kidung |
saendah dhinulêngêna |
kiraku luwih prayogi ||

38.
Yayi krana-Lah kewala |
yèn wus sagah dak matur maring nyai |
kang sinung ngling mèsêm matur |
ulun sumanggèng karsa |
namung nyuwun ngampil sinjang kangge kudhung |
endrasmara sukèng driya |
matur maring nyai panti ||

39.
Adhi nyai kadiparan |
Nyai Dêmang sukèng tyas amurugi |
Siti Suwadi rinangkul |
apa kang dakwalêsna |
dene nêmbe wanuh wus kadi sadulur |
bangun turut wèh sukèng tyas |
sakarsa tan nyulayani ||

40.
Dhuh yayi woding wardaya |
èstu lamun (m)bakyumu durung uning |
wong andhulêng tingkahipun |
apa kang dadya sarat |
wêcakêna yayi ywa nganggo pakewuh |
inggih kang-(m)bok namung sinjang |
lêlêmês sawontênnèki ||

41.
Nyai Dêmang wus sadhiya |
endrasmara mêdal katur ing Kyai |
wus dhangan sadayanipun |
kiyai latah-latah |
lah Nurwitri mangsa bodhowa sirèku |
santriku anut kewala |
sakancamu (n)jrudêmungi ||

279 Jurudêmung

1.
Siti Suwadi wus mêdal |
limar wilis ngagêm kudhung |
mung katingal suryanipun |
mancorong netra balerah |
lir wulan katawêng mêndhung |
munggèng têngahing pêndhapa |
dhèmês mêmês sila panggung ||

2.
Iyêg kang samya tumingal |
labêt durung tau wêruh |
mawarna pangiranipun |
tlèdhèk wadon iku baya |
priye mêngko(ng)gonne gambuh |
nganggo sindhèn apa ora |
wong santri wiyaganipun ||

Jilid 4 - Kaca : 94

3.
Ni Suwadi lêkas bawa |
swara lantas wilêt arum |
kang myarsa cingak sadarum |
tumanêm mring tyas kasmaran |
kapirangu gandrung-gandrung |
laras slendro pathêt sanga |
lagon Gambirsawit mungguh ||

4.
Ya ila la ilalah |
la ilaha ilalahu |
Muhkamadun Kabibuhu |
madum Muhkamad salalah |
la ilaha ilulahu |
Muhkamadun Kabibulah |
Muhkamadun Kabibuhu ||

5.
Tinampan ing santri samya |
swara rêmpêg nora umyung |
tarêbang agêng jumêngglung |
dèrèng minggah kang irama |
dhung prong prong pêg pak pong pong brung |
dhung dhah dhung dhêng tong tung tung brang |
gya dhulêng parikanipun ||

6.
Tarlèn mung ingêla-êla |
kawilêt lêlangan lagu |
lêng lêng kalingan kalalun |
kalangan langêning brata |
marang mirong rangu-rangu |
karungrungan maring riya |
riyaning tyas lir tinutus ||

7.
Puspa krêsna ing astana |
kalabang sinandhung murub |
karênan maring sihipun |
satriya andêling yuda |
surasaning tyas wulangun |
wilatung buntal sarotan |
anggung katingal wong agung ||

8.
Dalanggung loro parannya |
jangkrik gunung wong angrangkung |
kadi tan nyimpang siringsun |
kramaning pulasing wayang |
satawana akukuncung |
mêrakati warnanira |
bêndera lit sun lalayu ||

9.
Minarda ing pakêdhungan |
patinggi tilar dhudhukuh |
baya kasusahan wuyung |
walulang rineka jalma |
kukus gantung jêbug arum |
wayanganne kang sinawang |
sumapala polahipun ||

10.
Atmaraga minangkara |
tan sawala langêning hyun |
srênging karsa kêmbang banyu |
wisesa antuking nala |
wusing karsa gayung sumur |
dadi tatambaning branta |
kunir jênar yèn katêmu ||

Jilid 4 - Kaca : 95

11.
Narmada têmpur samodra |
anyungap rasaning kalbu |
gagêlang munggèng panuduh |
tan liya-liya mung sira |
sêsulung kang mêdal esuk |
dalan gêdhe jroning praja |
yèn tan lironsih kalurung ||

12.
Macan galak wulu badhak |
mangsaborong raganingsun |
burad-pada (m)bok ya wanuh |
guladrawa pinasthika |
baya laliya maringsun |
kang sela panglawêt ganda |
kapisanan ing pandulu ||

13.
Panu biru munggèng jaja |
puspita lêsah ing gêlung |
suntohi layon wong ayu |
gong alit ing pawayangan |
suntêdha bisa-a kumpul |
karanjang pangubak nila |
wus kaburan wartanipun ||

14.
Samya karênan kang mulat |
mring kang (n)dhulêng ojrat luhung |
yèn têkan sèlèhanipum |
tinampèn bawa sauran |
inginggahkên gêndhingipun |
ngalètèr akakalangan |
abêsus saingga gambyong ||

15.
Sisirig munyêt ing tingal |
liringe kadya tinutus |
maratani èstri jalêr |
ingkang kataman naratab |
kakêtêge sêntug-sêntug |
barêng angunjal ambêgan |
jalu têngah tuwuh pikun ||

16.
Lir gana kèh kang (m)bêngkayang |
mangah-mangah manggut-manggut |
pinathêt mêksa katrucut |
gumêh kakêmpunge lêga |
ngunjal napas mangap tanggung |
bêtèke kataman brangta |
kapiadrêng kalangkung ||

17.
Kèh nyuwara tan riringa |
titènana mêngko lamun |
mantuk maring pondhokipun |
dakadhang mangsa mrucuta |
sapa wani malang megung |
baya wus bosên nèng donya |
(n)dak slênthik bae (m)balêdug ||

18.
Kathah pangucaping jalma |
kang samya kataman gandrung |
wus rinantam jroning kayun |
dènnya mrih kapadhan karsa |
nahên kang dhulêng wus nutug |
ngandhêlong ingkang irama |
tan pantara dangu suwuk ||

Jilid 4 - Kaca : 96

19.
Wangsul marang jroning wisma |
(m)Bokmas Dêmang mapag gapyuk |
linukaran kudhungipun |
angga jêmêk sawatara |
mung plarapan ting parêntul |
tinutulan usap asta |
tinoyanan arum-arum ||

20.
Yayi sayahmu saiba |
kang tinanya mèsêm muwus |
pangèstunipun (m)bakayu |
badan ringas manah bingah |
adhuh yayi sukur-sukur |
wus dakadhêmake wedang |
pala cêngkèh kaduk kêcut ||

21.
Lêgine mung lamat-lamat |
nyirnakkên saliting gulu |
kalawan dhaharanipun |
wowohan myang lah-olahan |
sambinên ywa nganggo rikuh |
duwèkku ya darbèkira |
nanggapi kang tampi wuwus ||

22.
Pra tamu èstri sadaya |
sih sênêngira kalangkung |
bêjane pamintanipun |
têmbe kaparêng mampira |
dhumatêng ing dhukuhipun |
wanti-wanti pamêlingnya |
kang kinèn ngêcani kalbu ||

23.
Ing jawi mangkya winarna |
Ki Kaji ngandika aris |
hèh Nurwitri bêcik banjur |
palilah lalagon Jawa |
padha ngêrti kang anggugu |
kang sinung ngling (n)dhêku nulya |
(m)buka nuskah rowiyèku ||

24.
Swara manis arum raras |
mêrit mêthit ngrujit wuluh |
mêmbat ngayut-ayut kalbu |
salawat barung ping tiga |
la ilalaha ilolahu |
Muhkamadun Rasullolah |
Muhkamad Kabilulahu ||

25.
Tinampèn kèh saurannya |
gênturan têrêbangipun |
alêlagon Sêkar-gadhung |
Ki Nurwitri wus manêngah |
emprak datan mawa kancuh |
malêtêr anèng kalangan |
sasingire kalanipun ||

26.
Sang Wrêkudara pratistha |
nèng têlênge samodra gung |
pinanggya jawata luhung |
paparap Sang Dipaningrat |
kang kinarya bukanipun |
Dewa Ruci angandika |
marang sang sêdya linuhung ||

Jilid 4 - Kaca : 97

27.
Hèh Wrêkudara apa |
prapta ing kene karyamu |
miwah apa ta sêdyamu |
ing kene sêpi kaliwat |
nir busana buktinipun |
amungna ya ana kaleyang |
tumiba ing ngarsaningsun ||

28.
Mung iku ingkang sunpangan |
garjitèng tyas duk angrungu |
sang Wrêkudara sru ngungun |
dene bajang tanpa rowang |
agêdhe jajênthikingsun |
ucape ladak kumêthak |
Dewa Ruci malih wuwus ||

29.
Lan maning Wrêkudara |
kene kèh panca-boyèstu |
lamun nora êtoh lampus |
sayêkti tan sagêd prapta |
lan ciptamu nora urup |
têka sira paripaksa |
nora ngeman-eman lampus ||

30.
Sabda kluhuran tan ana |
kewran ri sang Bayusunu |
dènnira arsa umatur |
dene datan wruh ing gatya |
dadya alon dènnya matur |
mangsa borong Sang Ayogya |
Sang Wiku lingira arum ||

31.
Sira bèbète Hyang Siwah |
Brama witing para ratu |
iya ta bapanirèku |
turun saking Sang Hyang Brama |
Kunthi ibunira èstu |
turase Hyang Narayana |
amung patutan têtêlu ||

32.
Yudhisthira kang pangarsa |
panênggake ya sirèku |
Pêrmadi panêngahipun |
ingkang loro kadangira |
saking Dyah Madrim puniku |
jangkêp Pandhawa prastanta |
kene saking tuduhipun ||

33.
Gurupara Dhangyang Druna |
kinèn ngulatana ranu |
urip tirta bêning iku |
kang sira lakoni baya |
angèl pratingkahe idhup |
aywa lunga yèn tan wruha |
ingkang pinaran ing purug ||

34.
Lawan sira aywa nadhah |
yèn tan wruha rasanipun |
ywa nganggo-anggo sirèku |
yèn tan wruh ranning busana |
wêruhe atakon tuhu |
bisane têtiron nyata |
dadi lan tumandangipun ||

35.
Pan mangkono ing agêsang |
ana jugul saking gunung |
arsa tuku mas kang luhung |
mring kêmasan gya sinungan |
lancung kuning wus dènsêngguh |
kêncana kang luwih mulya |
mangkono ingabêktèku ||

36.
Kalamun durung waspada |
kang sinêmbah prênahipun |
sru (n)dhêku sang Bayusunu |
noraga de Sang Bathara |
sidik patitis kalangkung |
dadya malatsih manêmbah |
anuwun jinatyan èstu ||

Jilid 4 - Kaca : 98

37.
Sintên ta paparap tuwan |
têka pribadi dudunung |
sang Marbudyèngrat lingnya rum |
iya ingsun Ruci Dewa |
matur malih Bayusunu |
pukulun yèn mêkatênna |
pun patik nyuwun sih èstu ||

38.
Datan wruh pruwitèng badan |
sasat sato ing wana gung |
tan mantra waspadèng dunung |
sukcine kang jiwa-raga |
sakalangkung mudha punggung |
cinacad jagad wiryawan |
kèsi-èsi ing tumuwuh ||

39.
Angganing kanang curiga |
ulun tanpa wrangkanipun |
ngandika ri sang Linuhung |
lah ta mara Wrêkudara |
sira umanjinga gupuh |
marang guwagarbaningwang |
miyarsa kagyat gumuyu ||

40.
Angguguk aris turira |
paduka alit kalangkung |
kawula agêng aluhur |
inggih pangawak parbata |
saking pundi marganipun |
jajênthik kewala sêsak |
ngandika malih sang Wiku ||

41.
Kaki gêdhe êndi sira |
lan jagad saisinipun |
tan sêsak lamun lumêbu |
marang ing jro garbaningwang |
duk myarsa sang Bayusunu |
èstu jrih matur sandika |
mènglèng sang Dewa Ruci nung ||

42.
Yèku nu karnèngsun kiwan |
sigra manjing Bayusunu |
wus praptèng jro garbanipun |
non tasik nir têpinira |
lêyêp mahawan ngêlangut |
saking dohe kang kawuryan |
Dewa Ruci nguwuh-uwuh ||

43.
Hèh apa katon ing sira |
umatur têbih kalangkung |
datan wontên kang kadulu |
uwung-uwung awang-awang |
ing saparan-paran ulun |
datan mulat kilèn wetan |
kidul êlèr ngandhap luhur ||

44.
Ing pungkur tanapi ngarsa |
dasihe kalangkung bingung |
Dewa Ruci ngandika rum |
aja amaras tyasira |
sang Sena byar wus dumunung |
ngadhêp Sang Wiku kawangwang |
cahyanya mancur ngunguwung ||

Jilid 4 - Kaca : 99

45.
Sena nolèh wruh ing prênah |
Sang Hyang Surya wus kadulu |
ecèng tyas ngadhêp Sang Wiku |
anèng ing jagad walikan |
ngandika malih Sang Luhung |
lumaku anduduluwa |
apa kang katon sirèku ||

46.
Sena matur wontên warna |
sakawan ingkang kadulu |
sadaya kang wau-wau |
wus nir datan katingalan |
mung sakawan prakarèku |
krêsna rêta jênar seta |
mèsêm ngandika Sang Luhung ||

47.
Kang dhingin sira non cahya |
gumawang tan wruh rannipun |
pan Pancamaya puniku |
jatine ing tyas sanyata |
pangarêping sarirèku |
têgêse ing tyas ingaran |
muka sipat kang anuntun ||

48.
Marang sipat kang sanyata |
jatining sipat linangkung |
mangka tinulya lyap-luyup |
awas na rupa ywa namar |
kwasaning tyas êmpannipun |
tingaling driya puniku |
aningali mring satuhu ||

49.
Eca tyase Wrêkodara |
kalane miyarsa wusus |
tyas sumringah lagya kuncup |
de rupa kang catur warna |
iku durgamaning kalbu |
mêpêki isining jagad |
ati têlung prakarèku ||

50.
Dadi pamurunging lampah |
kang bisa pisah saèstu |
sida amor ing gaibun |
iku mungguhing atapa |
ati kang tatêlu mau |
krêsna rêta jênar samya |
nyêgah cipta kang lêstantun ||

51.
Pamoring kang Suksma mulya |
yèn tan kawilêt tri mau |
yêkti sida sirnanipun |
sarira lêstari nunggal |
poma dènawas dènemut |
durgama kang munggèng nala |
panguwasane dènwêruh ||

52.
Kang irêng luwih prakosa |
panggawene srêngên bêndu |
(n)dadra ngambra-ambra masruh |
ati kang ngadhangi marang |
ing kabêcikan sawêgung |
de rêtèku tuduh duka |
kèh penginaning rahayu ||

53.
Sêmbrana panas-atènan |
(m)buntoni manah kang emut |
maring kawaspadan muhung |
dene kang arupa jênar |
(ng)gulang sabarang ciptèku |
kang tan sayogya dadinya |
myang panggawe kang mrih tulus ||

54.
Kang ngandhêgi ati jênar |
pangrusak binanjur jumrung |
mung kang putih iku tuhu |
ati antêng sukci nyata |
prawira kaharjan ayu |
namung iku ingkang wignya |
nampèni sasmita tuhu ||

Jilid 4 - Kaca : 100

55.
Myang nampèni sih nugraha |
ênggonne bisa tumanduk |
kalêstarèn pamoripun |
ing kapti yèku mungguhnya |
katêlu balane agung |
kang seta datanpa rowang |
milu gung kasoran pupuh ||

56.
Yèn bisa nêmbadanana |
mring sukêr tri prakarèku |
sida kono pamoripun |
puniku tanpa tuduhan |
pamore kula-Gustiku |
Wrêkudara duk miyarsa |
saya sêngkut pamrihipun ||

57.
Birai mring kauwusan |
ing urip sampurnèng kumpul |
patang prakara wus surut |
urup siji kang katingal |
wêwolu ing warnanipun |
sang Wrêkudara aturnya |
punapa ta wastanipun ||

58.
Urup juga astha warna |
pundi kang sanyatanipun |
wontên kadi rêtna mancur |
wontên kadi maya-maya |
wontên abra markatèku |
Marbudèngrat angandika |
iku kajatèning kumpul ||

59.
Saliring warna têgêsnya |
iya ana ing sirèku |
myang sining bumi sadarum |
ginambar nèng angganira |
apadene jagad agung |
jagad cilik tan prabeda |
purwane ana lor kidul ||

60.
Kulon wetan luhur ngandhap |
krêsna rêta jênar pingul |
panguripe buwanèku |
lamun ilang warnaningkang |
iya jagad kabèh iku |
tan ana ingkang kliwatan |
miwah tan ana kang suwung ||

61.
Saliring reka tan ana |
kinumpulakên sadarum |
ana rupa kang siji mung |
datan kakung tan wanodya |
lir tawon gumana iku |
kang agawang putran dênta |
lah payo dulunên gupuh ||

62.
Wrêkudara wus umiyat |
kang lir putran gadhing luhung |
cahya kumilat umancur |
tumeja nguwung wangkawa |
punapa inggih punika |
warnaning Dat kang ngulatan |
kayaktène rupa tuhu ||

63.
Nauri Sang Ruci Dewa |
kang sira sêdya lèn iku |
kang mumpuni bêk sadarum |
sira dulu boya kêna |
tanpa rupa nir warnèku |
datan gatra tan satmata |
atanapi tanpa dunung ||

64.
Mung dumunung mring kang awas |
mung sasmita nèng jagad gung |
kêbêk tan kêna dinumuk |
de kang sira dulu pindha |
puputran mutyara mancur |
angkara-kara sumunar |
pan Pramana arannipun ||

Jilid 4 - Kaca : 101

65.
Tunggal anèng ing sarira |
nanging tan mèlu margiyuh |
myang tan mèlu mangan turu |
tan amèlu lara lapa |
yèn iku pisah (ng)gènnipun |
raga nglumpruk badan lungkrah |
ingkang kuwasa ya iku ||

66.
Nandhang rahsa kauripan |
dening Suksma kang linuhung |
sinung sih anandhang idhup |
ingakên rahsaning Êdat |
sinandhangkên nèng sirèku |
kadi simbar nèng kakaywan |
aranning raganirèku ||

67.
Uriping Pramana ika |
inguripan Suksma nêngguh |
misesa ing sarirèku |
yèn mati mèlu kalêswan |
yèn nir Suksmaning ragèku |
gya uriping Sukma mulya |
mau wus nunggal lan wujud ||

280 Dhandhanggula

1.
Sigêg mangkya kang winarnèng tulis |
para tamu miwah kang tumingal |
wayang-wuyungan driyane |
gorèh dènnira lungguh |
pra wadonan cacadhang kapti |
wênèh ririh wicara |
baguse anggambuh |
suwe nora awèh ulat |
mêngko lamun malembar marang ing (n)jawi |
dakajak mring wismèngwang ||

2.
Ulun kungkung boya kêna mijil |
andadaha badanku sadaya |
dènkêndho sing (m)bathok kiye |
rewange mlerok muwus |
jangji mênga tanpa pakering |
ambadhog darkèbingwang |
dhedhekaku mau |
dèntêmu pèk nèng dêdalan |
titènana nora wurung kramas gêtih |
(n)njêngèk kang sinung ujar ||

3.
Ngubêr-ubêr wawan-winawan ngling |
kabarangat grêjêg têmah tukar |
gègèr pinisah wong akèh |
para sêmbèr narucul |
antuk ênggon jêngglong nèng ngarsi |
tan ngrèmèsi kang tukar |
samya adol ayu |
timpuh siduwasta kiwa |
kêmbên kêndho nglowong payudara mingis |
kurang sathithik wutah ||

4.
Wis antara dangu Ki Nurwitri |
dènnya (ng)gambuh sêsêging irama |
magênturan sru trêbange |
ngandhêlong tandya suwuk |
maca slawat angaring-aring |
sugata wedang dharan |
sumaos ing ngayun |
endrasmara lon lingira |
wawi sami simambi sawontênnèki |
kang ingacaran rahab ||

Jilid 4 - Kaca : 102

5.
(m)Bokmas Dêmang atatanya ririh |
mring Suwadi adhi ana ika |
ingkang di kêmbang lambe |
Cêbolang iku mau |
kang tinanya nauri aris |
punika rencangira |
Nurwitri rannipun |
botên tumut Ki Cêbolang |
sawêg pambêng kilap mangke (m)bokmanawi |
sagêt mapag kewala ||

6.
Rak ya kêna ta dhi arêp uning |
Ni Suwadi (ng)glêgês lon turira |
manawi namung warnine |
botên awisan èstu |
kilap bilih ayun udani |
silitipun canthoka |
kula botên tanggung |
suka tuwin botênnira |
mBokmas Dêmang ririh nyiwêl wêntis kering |
labêt tyas sru susila ||

7.
Nahên wau kang anèng pandhapi |
Nurgirindra alon angandika |
lagi têngah wêngi kiye |
lan bangêt (ng)gonku ayun |
wruh bacute sang Bayusiwi |
(ng)gonne antuk nugraha |
saking Dewa Timur |
pra santri bae kang emprak |
sira lawan endrasmara kang asingir |
tutuge mau ika ||

8.
endrasmara nyandhak trêbang aglis |
wus pinangku ginalewang bawang |
Randhanunut lalagone |
sagahannya winuwus |
êmpok pering tiba anjêngking |
para santri kang emprak |
cara Argakidul |
amung sasuka-sukanya |
nora turut lawan iramaning gêndhing |
uyêl pan nora tata ||

9.
Santri Arga kèndêl nulya ganti |
ingkang emprak Pala Kartipala |
alus turut pangemprake |
kaliye ngêmut sumbu |
talerongan brongotan api |
bêbakaran priyawak |
tênggok githokipun |
suka kang sami umiyat |
alok-alok suraknya mawanti-wanti |
saking sangêting suka ||

10.
Nahan ingkang (n)dumugèkkên singir |
Ki Nurwitri lawan endrasmara |
muhung kakalih kang nyêngkèng |
sak plak suwara arum |
anglir pathêt nyamplêng nêmnèki |
mêrit mêthit araras |
wilêt nganyut-anyut |
hebat kang samya miyarsa |
nglajêngakên sang Sena duk sinung uning |
kaananing Pramana ||

Jilid 4 - Kaca : 103

11.
Sirna iku iya kang pinanggih |
uriping Suksma ingkang sanyata |
kaliwatan upamane |
lir rasaning kamumu |
kang Pramana amratandhani |
tuhu tunggal pinangka |
jinatèn puniku |
umatur sang Wrêkudara |
inggih pundi warnane ingkang sayêkti |
Dewa Ruci ngandika ||

12.
Nora kêna yèn iku sira prih |
lawan kaanan samata-mata |
gampang angèl pirantine |
Wrêkudara umatur |
kula nyuwun pamêjang malih |
inggih kêdah uninga |
babarpisannipun |
pun patik ngaturkên pêjah |
ambancana anggèn-anggèn ingkang pasthi |
sampun tuwas kangelan ||

13.
Angandika alon Dewa Ruci |
Wrêkudara sira nora kêna |
yèn kudu wruh samêngkone |
yêktine sira luluh |
yèn ngantiya sira udani |
yèn sira umêksa |
na tatrapanipun |
sirnakêna wujudira |
iya lawan netranira iku kaki |
supaya yèn tumêka ||

14.
Iya marang kang sira-ulati |
sayêktine kang dadya warana |
wujud netranira dhèwè |
iku pangkalan agung |
Wrêkudara nêmbah nuwun sih |
yèn kula kadugiya |
tatrap kang puniku |
iribe kadya punapa |
warnaning Dat Dewa Ruci angling ririh |
tan ana kang amimba ||

15.
Nanging ana têrsandhane kaki |
lamun krasa wujudira sirna |
kari netra ati bae |
nanging datan kadulu |
bumi langit datan kaèksi |
iku tandha yèn prapta |
nugraha Hyang Agung |
kaki lênyêpe kewala |
jagad anyar kabèh tan ana nimbangi |
warna kadya mangkana ||

16.
Yèn wis luwar dènangati-ati |
dènwaspada sajroning wardaya |
benjing praptèng wasanane |
poma kaki dènemut |
panunggale kawula-Gusti |
sahir kabir tan ana |
wus dadi sawujud |
tan ana (ng)gonne angalap |
wujud iku ngalap kabèh wus kawingkis |
yèku jatining tunggal ||

17.
Nora beda wong sinau kaki |
iya pati sajroning ngagêsang |
lan yèn prapta wêkasane |
sayêkti tunggal iku |
tan prabeda tingalirèki |
Wrêkudara anêmbah |
nuwun sih pakulun |
sasampêtana karasa |
tyas sumringah madêg kasudiran amrih |
marang alam kamuksan ||

Jilid 4 - Kaca : 104

18.
Yèn makatên amba datan mijil |
sampun eca nèng riki kewala |
botên wontên sangsayane |
tan niyat mangan turu |
botên arip botên angêlih |
botên ngrasa kangèlan |
botên angrês linu |
amung nikmat lan mupangat |
Dewa Ruci lingira iku tan kêni |
yèn nora lan antaka ||

19.
Sangsaya sihira Dewa Ruci |
marang sang kaswasih ing panêdha |
lah iya dènawas bae |
mring pamurunging laku |
aja ana karêmirèki |
dènbênêr tekadira |
ing anggêpirèku |
yèn wus kasikêp ing sira |
aja muhung dènanggo marah yèn angling |
yèku rèh pipingitan ||

20.
Nora kêna yèn sira rasani |
lan sasama-samaning manungsa |
kang nora lan nugrahane |
yèn ana nêdya padu |
angrasani rarasan iki |
ya têka kalahana |
aja kongsi banjur |
aywa ngadêkkên sarira |
ywa karakêt marang wisayaning ngurip |
balik sikêpên uga ||

21.
Kawisayan kang marang ing pati |
dènkaasta pamanthêning cipta |
rupa ingkang sabênêre |
sinêngkêr buwanèku |
urip nora nana nguripi |
datan antara mangsa |
iya ananipun |
pan wus ana ing sarira |
tuhu tunggal sasana lawan sirèki |
tan kêna pisahêna ||

22.
Tan na wênèh sangkanira nguni |
tunggal sangat matining bawana |
pandulu pamiyarsane |
wus anèng ing sirèku |
pamirsane Suksma sayêkti |
iya tan lawan karna |
ing pandulunipun |
iya tan kalawan netra |
karnanira netranira kang kinardi |
anane anèng sira ||

23.
Laire Suksma anèng sirèki |
atinira kang ana ing Suksma |
iya mangkene tatrape |
kadya wrêksa tinunu |
ananing kang kukusing agni |
sarta kalawan wrêksa |
lir toya lan alun |
kadya menyak anèng powan |
raganira ing rèh mobah lawan mosik |
iya sarta nugraha ||

24.
Yèn wruh pamore kawula-Gusti |
sarta Suksma kang sinêdya ana |
de warna nèng sira (ng)gonne |
lir wayang sarirèku |
saking dhalang solahing ringgit |
mangka panggung kang jagad |
lire badan iku |
amolah lamun pinolah |
sasolahe kumêdhèp myarsa ningali |
tumindak lan pangucap ||

Jilid 4 - Kaca : 105

25.
Kawisesa amisesa sami |
datan antara pamoring karsa |
jêr tanpa rupa rupane |
wus anèng ing sirèku |
upamane paesan jati |
ingkang ngilo Hyang Suksma |
wayangan puniku |
kang ana sajroning kaca |
iya sira jênênging manungsa iki |
rupa sajroning kaca ||

26.
Luwih gêngnya kalêpasan iki |
lawan jagad agêng kalêpasan |
kalawan luwih lêmbute |
salêmbutaning banyu |
apan lêmbut kamuksan ugi |
luwih alit kamuksan |
saaliting têngu |
pan maksih alit kamuksan |
lire luwih amisesa ing sakalir |
lire lêmbut alitnya ||

27.
Bisa nuksma ing lêmbut lan alit |
kalimputan kabèh kang rumangkang |
gumrêmêt iya tan pae |
kaluwihan sadarum |
luwih iya dènnya nampani |
tan kêna ngandêlêna |
ing warah lan wuruk |
dènsangêt pangwsanira |
badannira wasuhên pragnyana ngungkih |
wruha rungsiting tingkah ||

28.
Wuruk iku kang minangka wiji |
kang winuruk upamane papan |
pama kacang lan kêdhêle |
sinêbarna ing watu |
yèn watune datanpa siti |
kodanan kêpanasan |
pasthi nora thukul |
lamun sira bijaksana |
tingalira sirnakna ngananirèki |
dadi tingaling Suksma ||

29.
Rupanira swaranira nuli |
ulihêna mring kang darbe swara |
jêr sira ingakên bae |
mimilih kang satuhu |
nanging aja duwe sirèki |
pakarêman kang liya |
marang Sang Hyang Luhur |
dadi sarira bawana |
obah osikira wus dadi sawiji |
ywa roro anggêpira ||

30.
Yèn ta dadi anggêpira yêkti |
yèn angrasa roro maksih was-was |
kêna ing rêngu dadine |
yèn wus siji sawujud |
sakarêntêking tyasirèki |
apa cinipta ana |
kang sinêdya rawuh |
wus kawêngku anèng sira |
jagad kabèh jêr sira ingakên yêkti |
gêgênti dènnya sagah ||

31.
Wusnya mudhêng pratingkah kang iki |
dènawingit sarta dènasasap |
sasabana panganggone |
nanging ing batinipun |
ing sakêdhèp tan kêna lali |
laire sasabana |
kawruh patang dhapur |
padha anggêpên sadaya |
kalimane kang siji iku prêmati |
kanggo ing kene kana ||