Ki-demang.com : Centhini

Jilid 7 - Kaca : 73

379 Gambuh

52.
Samya matur sandika sadayanipun |
tan lêganèng karsa |
Ki Bayi ngandika aris |
saiki banjurna ambodhol ragangan ||

53.
Panggarapmu ing kono bae sor tanjung |
natar Pênanggungan |
kabèh kang anambut kardi |
besuk dêge lor wetan gandhok pungkuran ||

382 Pangkur

1.
Jayèngwèsthi Jayèngraga |
myang pra ari Swarja Wiradhusthèki |
Panukma lawan Panamur |
miwah Ki Kulawirya |
samya matur sandika gya pamit mundur |
linilan nulya bubaran |
sadaya jalu myang èstri ||

2.
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
lan kang garwa myang putra sèh Mongragi |
samya malbèng dalêm agung |
Mongraga Tambangraras |
sakucumbu cèthi Cênthini tan kantun |
mring panêpèn pupungkuran |
wus rinukti sarwi adi ||

3.
Linangse seta lus raras |
tinaruban ginaribig gumrining |
sing ro wus jênak nèng ngriku |
ing tajug panêgêsan |
datan arsa anèng jro tilam wisma gung |
kewala mung têrkadhangan |
mring pandhapa masjid jawi ||

4.
Wau ta kang para kadang |
kumpul anèng wismane Jayèngwèsthi |
Jayèngraga wus nèng ngayun |
samya apirêmbagan |
rêragangan wismane Murtala wau |
Jayèngwèsthi lon lingira |
mring kang paman sadayèki ||

5.
Mênggah trapipun ing karya |
punapinggih êbyukan sêdayèki |
punapa ta samya urun |
apan nyadasa sowang |
anauri para pamanira anut |
datan lêngganèng parentah |
sakarsanipun pan dadi ||

Jilid 7 - Kaca : 74

6.
Byukan sanadyan urunan |
wong sadesa kêrsane (n)Jêng Kiyai |
gêlise bae pinundhut |
sumangga ing parentah |
Ki Wuragil Kulawirya nambung wuwus |
ki raka mênggahing kula |
kang kapanggih rêmbag-mami ||

7.
Prayogi byukan kewala |
sakathahe anak-putu kinêrig |
sadaya tiyang sadhusun |
pênêd sami rumagang |
dadya samya katingal ing damêlipun |
dhokohing kathah supaya |
lêga galihe (n)Jêng Kyai ||

8.
(ng)Gih tumuntên kalampahan |
mangke gampil etang kapanggih wingking |
pangraos kula pikantuk |
Jayèngraga lingira |
rêmbagipun paman puniku ngong tumut |
prayogi datan kuciwa |
nulya sadaya ngrêmbagi ||

9.
Wus dadya (ng)gènnya bicara |
nulya Jayèngwèsthi ngandika aris |
inggih suwawi dèn-gupuh |
ambodhol kang ragangan |
dimèn nuntên katingal nèng natar mangu |
lan malih ing rêmbag kula |
sami bubuh ambumèni ||

10.
Kula ambumèni langgar |
paman Swarja gandhok kalih bumèni |
paman Wiradhustha sumur |
kulah lawan pakiwan |
man Panukma ambumèni gêbyogipun |
man Panamar bumènana |
ngukir têbêng kori lêmpit ||

11.
Dene paman Kulawirya |
ambumèni èsèl kang wêsi-wêsi |
Jayèngraga bumènipun |
gêndhèng sawuwungira |
kaki Sêmbagi Jumêna bumènipun |
sakèhe wong kasêntanan |
mêstèr jrambah sêddayèki ||

12.
Pagêr jêro gêlamitan |
lawan kitri kang patut anèng ngarsi |
lawan kaping kalihipun |
pun paman Kulawirya |
lan si adhi Jayèngraga kula tuduh |
dadiya kulmaking karya |
lurah tukang sadayèki ||

13.
Kabèh drêma bae mragang |
kang misesa kang ngreka rakit-rakit |
kang nyêpêng patanènipun |
sakèhing tukang-tukang |
mung Jèngraga lan paman Kulawiryèku |
kang ngrampungi parentahan |
pasang patut kang prayogi ||

Jilid 7 - Kaca : 75

14.
Jayèngraga Kulawirya |
tur sandika myang kabèh anjurungi |
wusira mangkana wau |
samya ngatak rèrèyan |
kinèn bodhol ragangan mring wismanipun |
Murtala nulya sadaya |
pra rèrèyan mangkat aglis ||

15.
Jayèngwèsthi Jayèngraga |
miwah para paman-pamanirèki |
samya marang natar mangu |
nèng kampung Pênanggungan |
wus miranti ginêlaran kasah agung |
nèng ngriku para ngawirya |
tugur anjênêngi kardi ||

16.
Samya ambêkta kiriman |
pateyan myang sêkadar-kadarnèki |
tan dangu kang ngusung-usung |
ragangan kang rinayap |
prapta kabèh lajêng cinathok nèng ngriku |
natar mangu Pênanggungan |
têlas tan kongsi mangsuli ||

17.
Miwah kang ngusung gêbingan |
wênèh gêbyog lakar dêlurung takir |
asêlur samya sung-usung |
gêng alit panjang cêndhak |
wusnya prapta kajêng sadaya gumlundhung |
ajajar wontên ing nglatar |
wus tinampan ing undhagi ||

18.
Pan lajêng binêlandhongan |
kang pinaju samya ambêlêdhangi |
moncong kang nugêli wadung |
anggraji wênèh nêbal |
ting kêramplong rame swaraning kang madung |
kang lagya nigaran tatal |
ana lagya marèjèngi ||

19.
Wahipun saka panirat |
myang têrumpah jêjênêng kori lêmpit |
ingkang amasah gêbyog pluk |
kang mipit têbêng lawang |
ingkang karya talundhag canthèlanipun |
kêndhiting gêbyog pulêtan |
kang aranggang gandhok kalih ||

20.
Myang karya sumur lan kulah |
wus pinêrnah sadaya dèn-kênthêngi |
miwah ukuring bêbatur |
winindu bata lepa |
dhudhukaning sumur karya rug-bêbatur |
tuwin kang lagya anggranggang |
langgar rinakit lir masjid ||

21.
Mangkana kang nambutkarya |
anarêmpêng bang enjing bang Mahêrib |
kèndêl-kèndêl lamun wêktu |
enjing wanci byar surya |
surya nglarap dènnira sami akukud |
natar mangu tinaruban |
supaya yèn nambutkardi ||

22.
Natar mangu Pênanggungan |
kadya pasar saking kèh nambutkardi |
kang masah mêthèl mêmadung |
anggraji manglus natah |
nyathok blandar anganjingkên ganda maru |
angrapêt abên-abênan |
kang ngêpluk angêlis ||

Jilid 7 - Kaca : 76

23.
Sadaya kang nambutkarya |
jawi lêbêt kathahe winêtawis |
apan wontên tigangatus |
ingkang anambutkarya |
dene wong ing Wanamarta kang tan milu |
sadaya amèt bubuhan |
amêdalakên kêndhuri ||

24.
Pan datan pinarentahan |
samya têpung kajadira pribadi |
sidhêkah tumpêng lan wuduk |
panganan dhawêt rujak |
sabên dina giliran sidhêkah satus |
satus ambêng minra-tiga |
tigangdasa (m)bêng tri ènjing ||

25.
Tigangdasa (m)bêng tri siyang |
tigangdasa tri ambêng sontênnèki |
gênging ambêng undha usuk |
ragi mêskin lan kuwat |
para randha kang sugih gêng ambêngipun |
ing sabên dina tan owah |
traping ambêng traping kardi ||

26.
Tan prabeda rahabira |
datan ana ngrêsula kang sak sêrik |
adhangan sadayanipun |
sarwa datan rêkasa |
saking dening (n)Jêng Kyai pangunahipun |
tan duwe manah kang arda |
dumadak tatrap pribadi ||

27.
Jêng Kyai Bayi Panurta |
dènnya paring boja ing sabên ari |
limalas gêng ambêngipun |
limang ambêng enjingnya |
limang ambêng siyang miwah sontênipun |
wedang panganan sêgêran |
datan kêndhat sabên ari ||

28.
Kajad anglujêngkên samya |
asung dhahar mumule (n)Jêng pra Nabi |
tuwin mule ing luluhur |
sadaya mawi pendah |
Kyai Bayi têrkadhang mijil mring mangu |
ningali kang nambutkarya |
tuwin warnining kêndhuri ||

29.
(n)Jêng Kyai aris ngandika |
mring kang putra myang para ingkang rayi |
ya ambêng samono iku |
manira durung dhamang |
paran samya mêtu saking parentahmu |
Jayèngwèsthi aturira |
kawula tan marentahi ||

30.
Tuwin paman tan parentah |
inggih saking kajadipun pribadi |
mantuk ing piyambakipun |
tan tumut nambutkarya |
samya kajad sêdhêkah kêndhurinipun |
sami têpangan piyambak |
samya gilir sabên ari ||

Jilid 7 - Kaca : 77

31.
Ambêng agêng kathahira |
ing sadintênipun mêdal ping katri |
Ki Bayi lingira arum |
sokur Alkamdulilah |
agawe susah sakèhe nak-putu |
jabakna karêpe dhawak |
saking kêrana Lah-nèki ||

32.
Sakèhe kang nambutkarya |
ingubêngan marang Kiyai Bayi |
tanya lan pangalêmipun |
apike panggarapnya |
santri Luci bikut ngajêngi andundum |
Kulawirya lir kapinjal |
jaba jro dèn-pariksani ||

33.
Bêdhug rèrèn samya nadhah |
Kyai Bayi nèng ngriku arsa bukti |
lan putra ari akêmbul |
sarêngan lan wong kathah |
sawusira nadhah lajêng samya wêktu |
anèng masjid mangu salat |
wênèh salat nèng (ng)gonnèki ||

34.
Wusnya bakda nambutkarya |
Kyai Bayi alênggah nèng surambi |
putra ri samya nèng ngayun |
Ki Baywa lon ngandika |
lagi pirang dina (ng)gèn nambutkaryèku |
matur kang samya liningan |
sawêg kalihdasa ari ||

35.
Ngling malih karanane ya |
ingkang dadi kulmaking nambutkardi |
kang anyêkêl barang rampung |
Jèngaga lan si Wirya |
ing saiki lagi apane kang uwus |
apa tangèh apa enggal |
Jayèngraga matur aris ||

36.
Punika sampun sadaya |
namung kantun kang rèmèh-rèmèh kêdhik |
tuwin ingkang karya sumur |
bêbatur mêstèr kulah |
wus sadaya namung kantun akingipun |
kados yèn botên sumêlang |
rampung salêbêting sasi ||

37.
Punapinggih makatêna |
atur kula paman marang (n)Jêng Kyai |
Kulawirya naur saguh |
iya bênêr turira |
wong wus kabèh kari rèmèhane durung |
sunduga sêpasar êngkas |
rampunge jaba jro uwis ||

38.
Ki Bayi lon ngandikanya |
kang nambutkarya sabobote gêlis |
sadaya nginggihi atur |
saking bêgja paduka |
majadipun kalih wulan botên rampung |
mangka tan kongsi sawulan |
yêkti sawabe (n)Jêng Kyai ||

39.
Ki Sêmbagi nambung sabda |
inggih talah trape kang nambut kardi |
arikat apik kalangkung |
kabèhe barêng dadya |
Kyai Bayi Panurta lingira arum |
rêmbugên kono adêgnya |
etunge dina kang bêcik ||

Jilid 7 - Kaca : 78

40.
Karsèngsun yèn pinarêngan |
tan kêpalang petang kang amêlati |
besuk tanggal wolulikur |
nuju dina Jumungah |
apa bêcik ya ing tanggal wolulikur |
dospundi ing ngriku uwa |
yèn awon pilih punêndi ||

41.
Ki Sêmbagi nulya ngetang |
kathuwêlan drijine angetangi |
pan kalêrêsan puniku |
nuju dintên Patekah |
langkung pênêd Jumungah ping wolulikur |
datan asangar myang nangas |
etang Jumngah Buda Paing ||

42.
Limalas lakuning surya |
pancasudanipun inggih tunggak-sêmi |
buta gajah watu wuku |
dhawah ingkang prayoga |
nanging wuku dhawah Endra Aryang Wurung |
punika ragi sumêlang |
watêg kasusahan pikir ||

43.
Ki Bayi alon ngandika |
angsal datan nangas sangar wus bêcik |
sawabe Jumungah cukup |
awona sawatara |
tan ngapa-a priye ing kono Pangulu |
ngalap bêrkah ing Jumungah |
kabèh anjurung utami ||

44.
Inggih prayogi karsanta |
namung mêndhêt sangat ingkang utami |
ya bênêr sirèku wuwus |
sangating sawab tama |
wayah apa Ahmade ing wolulikur |
lah mara etungên samya |
kowe kono Basarodin ||

45.
Ki Pangulu aturira |
Ahmadipun pêcak sadasa enjing |
Ki Kulawirya amuwus |
ambakna wong ngaetang |
bliwar-bliwur pêcak sadasa prèhipun |
(n)dika wiwiti punapa |
lêrêse enjing Ibrahim ||

46.
Yusup Ijraile siyang |
Ahmadipun bakda Jumungah lingsir |
sangat tanggal wolulikur |
Ibrahimpun enjing |
lah botên ta makatên pangetangipun |
Ki Pangulu ngling anjola |
e inggih kasupèn mami ||

47.
Ki Kulawirya anabda |
winor guyu kalingane Ki Modin |
kajaba donga Majêmuk |
kang tan kenging kalepyan |
ngulinakkên barêkalan kongsi wisuh |
tangan mêksih gêbèl upa |
kêsusu-susu amulih ||

Jilid 7 - Kaca : 79

48.
Ginaguyu ing ngakathah |
Kyai Bayi gumujêng sarya angling |
gêbèl upa priye mau |
kang rayi aturira |
pan punika inggih pun kakang Pangulu |
dènnya andongani hajad |
tan kantos dènundang prapti ||

49.
Sabên dintên datan tuwang |
sagêd pangguh pêpaka kang kêndhuri |
sampun waradin sadarum |
sami gilir sêdhêkah |
ingkang dèrèng sêdhêkah mung kang Pangulu |
Ki Pangulu mèsêm mojar |
niyatkula benjing-enjing ||

50.
Gêgêtun kula kêlintang |
ngong-wastani datan mawi kêndhuri |
kêlorog sadasa dalu |
botên uningèng ajad |
mila kula sarêng mirêng gupuh-gupuh |
ajad mawi dinonganan |
maune ngong dèrèng mikir ||

51.
Ki Bayi gumujêng nabda |
iya ta lah dadi guyon si Modin |
lan malih etungên mungguh |
lawang pinara sanga |
Ki Sêmbagi Jumêna matur (ng)gih sampun |
mèt dhawahe kawan lawang |
winastanan olèh bangkit ||

52.
Ki Bayi alon ngandika |
kadipundi uwa petanganèki |
Ki Sêmbagi aturipun |
pagêr pinara sanga |
kang ingetang kawit wetan pinggir ngayun |
punika ingkang winastan |
lawang olih akak salih ||

53.
Ping kalih tan darbe utang |
kaping tiga dukacipta kang kori |
ping pat olih pintêr ngèlmu |
panca lawang kêpatyan |
ping nêm lawang ati kêras rosa bêndu |
sapta lawang lèh sugihan |
wolu cacading narpati ||

54.
Ping sanga lèh batur kathah |
jangkêp sanga pêngalore binincil |
wit ingetang saking kidul |
lawang lèh arta ala |
ping kalih lawang sarwolih sugih ayu |
ping tri lawang sugih anak |
lawang mênang ngangkuhi ||

55.
Panca lawang kêmalingan |
ping nêm lawang lèh sugih suka ati |
ping pitu lawang lèh bêndu |
wolu lawang lèh warta |
kaping sanga lawang gêringan sring wuyung |
wus jangkêp nêkuk mangetan |
pagêr lèr ngetang kilèn wit ||

Jilid 7 - Kaca : 80

56.
Lawang kapisan gêringan |
kaping kalih lawang kèh tamunèki |
ping tri lawang sugih sunu |
pat lawang kèh ngalanan |
kaping lima lawang kêmalingan iku |
ping nêm lawang olèh karya |
jajalaran saking siwi ||

57.
Sapta lawang budi rosa |
wolu lawang lèh dosa saking siwi |
ping sanga mêlarat muput |
jangkêp malih ingetang |
pagêr wetan wit saking lèr etangipun |
lawang dosa saking liya |
ro lawang lèh èstri adi ||

58.
Ping tri lawang lèh bujana |
ping pat lawang olèh sampurnèng kardi |
panca sugih srananipun |
ping nêm lawang rusak tyas |
kaping pitu lawang asring tukar padu |
wolu gêdhening tyas |
ping sanga lawang malingan |
wus jangkêp têpung binincil ||

59.
Inggih mangsa borong uwa |
wajibipun têkiyar amrih bêcik |
èh Kulawirya sirèku |
rêmbaganing ngakathah |
prayogine ya ing besuk wolulikur |
wis padha nambuta karya |
gêlakên kang durung uwis ||

60.
Kundur (n)Jêng Kyai Panurta |
tan winuwus sakantune wus dadi |
yata ing nalikanipun |
praptèng sawiji dina |
Jumungah Paing tanggal ping wolulikur |
latar mangu Pênanggungan |
jêjêl jalma lèbèr jawi ||

61.
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
nèng pandhapa lênggah lawan Mongragi |
Malarsih lawan kang sunu |
Kèn Rara Tambangraras |
cèthi Cênthini ngladèni abikut |
dhêdharan enjing-enjingan |
bikut lawan Ni Sumbaling ||

62.
Ki Bayi lon angandika |
Luci sira timbalana dèn-aglis |
anakmu lawan kyaimu |
kang padha anèng jaba |
santri Luci tur sandika sigra mêtu |
nimbali putra kalihnya |
pra ari myang kyai-kyai ||

63.
Nulya kerit lampahira |
praptèng ngarsa ngabêkti tata linggih |
wênèh atur salamipun |
tarap anèng pandhapa |
Kyai Bayi aris dènnira amuwus |
paran wus pêpak sadaya |
anak putu sadayèki ||

Jilid 7 - Kaca : 81

64.
Lawan kang sinambutkarya |
apa uwis kabèh tan ana kari |
umatur sadaya sampun |
kantun ngusung kewala |
iku mêngko arahku Jumungahipun |
ana ing kono kewala |
bêbatur wisma wus dadi ||

65.
Gaweya mimbar sadhela |
lir kokobong bae linangsèn putih |
ngiras ngalap bêrkahipun |
Jumungah dadya tulak |
supayane supangat mungguh ing ngèlmu |
ing masjid gêdhe suwungna |
ngalang Jumungah sawiji ||

66.
Samya umatur sandika |
winor guyu sami sasmitèng linggih |
gya Nuripin praptanipun |
ngirit rèrèyanira |
sarwi (m)bêkta uwos tigangdasa pikul |
thil-inthil pala pêndhêman |
tela kimpul wi gêmbili ||

67.
Gumarudug dèrèng prapta |
matur nêmbah ngaturakên wong binaris |
Ki Bayi gumujêng muwus |
iya bangêt tarimèngwang |
kabênêran Nuripin têkanirèku |
aturna mring nyainira |
sira banjura ngladèni ||

68.
Nèng pawon sakancanira |
aywa milu sira anambutkardi |
kabèh iku wong ing dhukuh |
nèng pawon tugurêna |
Ni Malarsih alon dènnira amuwus |
Nuripin sira banjura |
marang pawon bae aglis ||

69.
Nuripin matur sandika |
sarèhning andika lajêng juroni |
yata (n)Jêng Kyai amuwus |
lah wis payo Bismilah |
angkatêna kabèh kang padha sung-usung |
kang liningan tur sandika |
putra miwah para ari ||

70.
Samya ngatak rèrèyannya |
sarêng mundur putra sira king ngarsi |
kang dadi manggalanipun |
Ki Ragil Kulawirya |
dan ingangkat saka bêlandar dêlurung |
andêr molo pangrêt serang |
usuk wuwung lawan takir ||

71.
Kumêrap asêsêmutan |
pan anggili kang ngusung manjing mijil |
sakenjing rame andulur |
pinêtak prênahira |
wisma gandhok kêkalih katri lan tajug |
tan kêliru adunira |
sadaya wus dèn-angkani ||

72.
Kang sasaka sami saka |
ingkang ricik sadaya sami ricik |
wus gêmah samya tinumpuk |
têlas ingkang ngusungan |
Kulawirya mubêng nitik angkanipun |
kêpanggih lêrês angkanya |
nulya (n)Jêng Kiyai Bayi ||

Jilid 7 - Kaca : 82

73.
Mriksani kang nambutkarya |
sarwi mrênahakên pangimbar êpring |
sêdhênge panggonanipun |
pra ari kang mêragang |
sampun sami prayogi panggènannipun |
nulya wus linangse pêthak |
miwah panggènanne èstri ||

74.
Pan wus ingalingan kajang |
Ki Bayi ngling hèh Luci dèn-agêlis |
wêtokna wedangmu bubuk |
lawan juwadah jênang |
kang warata sakèhe pra anak-putu |
santri Luci sigra mentar |
mubêng angingon-ingoni ||

75.
Ngling malih hèh Kulawirya |
mêngko yèn wus padha wedangan sami |
undangana sêdayèku |
samya bar Jumungahan |
anèng kene bae kang pada maujud |
Kulawirya tur sandika |
nulya samya dèn-undangi ||

76.
Saur manuk sadayanya |
nulya kundur asiram (n)Jêng Kiyai |
mangkana sadayanipun |
sawusira ngingonan |
samya adus susuci mèt banyu wulu |
lan dangu nulya ngalêmpak |
nèng batur wisma arêsik ||

77.
Pênuh lèbèr palataran |
jalu èstri sunat sukril wuluki |
miwah tahyatul masjadu |
Kyai Bayi Panurta |
lan kang putra Sèh Mongraga praptèng ngriku |
Malarsih Kèn Tambangraras |
Sumbaling cèthi Cênthini ||

78.
Miwah para èstri kathah |
wusnya kabèh sunatan darus ngaji |
nalikane manjing mêtu |
Jumungah binêdhugan |
masjid agung lawan bêdhug masjid mangu |
Kaputran myung Pakauman |
tuwin bêdhuging pra ari ||

79.
Gumêmplang panasing surya |
supramdene kang sunat sadayèki |
tan angraos panasipun |
malah srêp sawatara |
jalu èstri anèng ngriku ciptèng kalbu |
majade panas grah-uyang |
prandene datan manasi ||

80.
Baya sawabe Mongraga |
sakaliyan sawabe (n)Jêng Kiyai |
yata antaraning bêdhug |
bêdhug wus sinalahan |
sakèndêling bêdhug cêp tan na kêrungu |
Kyai Swarja Wiradhustha |
Pamukma Panamar tuwin ||

Jilid 7 - Kaca : 83

81.
Kulawirya samya adan |
yata adan kang adan sri kapyarsi |
wong lima barêng swara rum |
wuse sami asunat |
nulya êcis sinungkên tinampan sampun |
gya sira Ki Jayèngraga |
nulya mangasiral aglis ||

82.
Wusnya sira mangasiral |
Sèh Mongraga ingkang kutbah anuli |
mungguh salawat ping têlu |
Jèngwèsthi nulya adan |
adan ririh gumarênggêng tan asêru |
wusnya nuli Sèh Mongraga |
tangawudira matitis ||

83.
Apan kutbah wali sana |
swara ririh ruruh alêp ngalap sih |
sajak Yaman manis arum |
wilêde ambiyolah |
amlas-asih sambada lan kutbahipun |
ingkang wus sumurup makna |
angrês tyase lir kapatin ||

84.
Kang durung wêruh ing makna |
ngondhok-ondhok de swara ngasih-asih |
Tambangraras luh tumuntur |
myarsa raosing kutbah |
jalu èstri kathah samya ngêmu êluh |
mangkana akiring kutbah |
wus tamat gya dèn-tamati ||

85.
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
angimami Jumungah nulya takbir |
usalli takbir sadarum |
surat wusing Patekah |
apan surat Watini ing awalipun |
akire Inna anjalna |
sarta mawi dèn-kunuti ||

86.
Wus prapta akiring tahyat |
salat bakda slawat lajêng pupuji |
gya dhikir ambata-rubuh |
lajêng amaca donga |
wus pêragat slawat salaman sampun |
kêndhuri apêm dinongan |
susnya binage wêradin ||

87.
Miwah kang salawat arta |
jalu èstri rong kèthèng tan na kari |
bakda bar Jumungahipun |
parèstri wus bubaran |
(n)Jêng Kyai ngling mring putra myang arinipun |
lah mara payo Bismillah |
sakane guru dèn-aglis ||

88.
Kabèh padha jathokêna |
kang liningan padha angatag jalmi |
sigra sasaka jinunjung |
pangêrêt myang bêlandar |
saka goco pêngiwa lan andêripun |
punang saka pat ingangkat |
sarêng adêgira sami ||

89.
Swaraning kang nambutkarya |
pan gumuruh aloke ting jalêrit |
wus ngadêg sasakanipun |
sigra blandar ingangkat |
ligarangakên sarta alokipun |
kang raka pinarentahan |
gandhok pinrih sarêng dadi ||

Jilid 7 - Kaca : 84

90.
Ki Suharja sigra ngatag |
nuntên nusul ngadêg gandhok kêkalih |
lan malih mring putranipun |
Jèngwèsthi pinarentah |
kinèn ngadêgakên aglis tajugipun |
kang putra sigra angatag |
mring wong myang undhaginèki ||

91.
Sadaya sarêng tumandang |
wisma langgar lawan gandhok kêkalih |
rame swara sru gumuruh |
barungan tanpa rungwan |
Kyai Bayi lan Sèh Amongraga luhung |
lênggah bale tinaruban |
sêsajèn dhêdharan ngarsi ||

92.
Kulawirya lir kekeyan |
anyakupi sakèhe nambutkardi |
bancang pat parentahipun |
ngungkuli para kadang |
cèkèh cikat cêlingkrik mènèk mandhuwur |
saruwale kombor pêthak |
tudhung basunanda prêkis ||

93.
Tan wigih ing pêpènèkan |
ngetan ngulon lumayu turut takir |
maoni kang durung mungguh |
watak nora sêrantan |
tinandangan dhewe sapakolihipun |
takir pinilês dèn-wawal |
kancing-kancing sampun manjing ||

94.
Usuk serang caluringan |
manjing kabèh pakêncêng wis kinancing |
topèng pinritgantil kukuh |
serang wus ingingkaban |
bêlandar kinêlam ing ura-ura duk |
takir ambangkok nèng gimbal |
inggil-inggilan wus dadi ||

95.
Wisma gandhok lawan langgar |
apan sarêng wuse panjingan inggil |
Ki Kulawirya glis muwus |
lajêng apêparentah |
gêbyog-gêbyog kinèn angêtrapkên gupuh |
cakut kang pinarentahan |
sambunge wus dèn-angkani ||

96.
Samya sarêng mara mragang |
tinrapakên sakèhe pra undhagi |
kang sadaya gêbyogipun |
pan wus atrap sadaya |
Kyai Bayi alon dènnira amuwus |
hèh Jayèngwèsthi Jèngraga |
lan pamanmu kon mangarsi ||

97.
Gupuh marêg kang liningan |
atêtanya Ki Bayi lan kang rayi |
hèh Wirya apa ta uwus |
kari apane ingkang |
durung atrap Ki Kulawirya umatur |
wondene kang dèrèng atrap |
kantun têbêng kori lêmpit ||

Jilid 7 - Kaca : 85

98.
Kang nginggil gêndhèng êrènguya |
ingkang dèrèng Ki Bayi angling malih |
ya wus lèrèna sadarum |
arêbut wêktu Ngasar |
apa mangan dhisik apa pêrlu wêktu |
rèhning padha akir Ngasar |
Kulawirya matur aris ||

99.
Aluhung rêbat sêmbahyang |
yèn wus salam mangke sami abukti |
Ki Pangulu nambung wuwus |
mênggah rêmbag kawula |
luhung nêdha rumiyin prayoginipun |
ngling Suharja Wiradhustha |
ngong rêmbag amangan dhingin ||

100.
Pakolih maklum ing kathah |
Kulawirya gumujeng nambung angling |
batos kula (ng)gih kadyèku |
nanging sampun katingal |
(m)bujêng bukti (n)Jêng Kyai angling gumuyu |
bênêr si Pangulu Basar |
-rodin ngur madhangan dhingin ||

101.
Kang rayi matur sumangga |
nulya nuduh Ki Bayi marang Luci |
mara wêdalna ambêngmu |
santri Luci asigra |
ngatag marang Nuripin sakancanipun |
anata kêndhurinira |
jinèjèr wus winatawis ||

102.
Rolas ambêng wrat gotongan |
tuwin rampèn kêndhuri saking wuri |
ambêng têlungpuluh têlu |
dhulang myang layah tampah |
wus pinetang sadaya kêpunganipun |
sakawan ambêng ing ngarsa |
kêndhuri nèng panjang giri ||

103.
Wusnya rumat ambêngira |
Ki Baywa ngling marang Ki Basarodin |
lah donganana Majêmuk |
mule kang akal bakal |
lan slamête kang nambutkarya sadarum |
salamête wong sadesa |
nak-putu Wanamartèki ||

104.
Ki Pangulu tur sandika |
nulya (n)donga sinauran gêr amin |
gumuruh ambata-rubuh |
sawusnya dinonganan |
samya wijik dan lêkas nadhah sadarum |
pan sami pikantukira |
nutug dènnya samya bukti ||

105.
Nulya samya aluwaran |
ambêng dinum cinarik wus binagi |
waradin sadayanipun |
lajêng samya bubaran |
Kyai Bayi Panurta aris amuwus |
mring kang putra myang rinira |
pikirên prayoginèki ||

106.
Arahku besuk Jumungah |
pêndhak kiye kênane dipindhahi |
bisa arampung sadarum |
jêro lawang korinya |
rêsikane pisan palataranipun |
kitrine ingkang prayoga |
gaweya balumbang mili ||

Jilid 7 - Kaca : 86

107.
Nyidhata banyu srèwèhan |
joging tajug laju mring jamban mili |
yèku prihên bisa rampung |
ywa kongsi pindho karya |
ingkang putra lan para ri samya matur |
kados botên pindho karya |
tamtu rampung sadayèki ||

108.
Lah iya Alkamdulilah |
payo bubar rêbut wêktu wus akir |
Kyai Bayi nulya kundur |
putra ri sarêng mêdal |
Sèh Mongraga lajêng mring panêpènipun |
kang rama mring langgar ngarsa |
ing ratri datan winarni ||

109.
Enjingipun kang winarui |
bakda Subuh kawit anambutkardi |
nutugakên ingkang durung |
têbêng kori lêmpitnya |
myang gêdhongan kokoh lan ambènipun |
nambal jrambah kang dhinungkar |
ing saka pinêstèr malih ||

110.
Sadaya kang bibal-bibal |
tinambalan apan pinulih malih |
ginêblèg gangsur sinapu |
ginarit jojobinan |
miwah kowèk-kowèk tilas ngowak labur |
wus sinalin rinêsikan |
kanan kering saking wuri ||

111.
Mangkana ing sabên dina |
pan ginêlak trape kang nambutkardi |
rèng gêndhèng tanapi wuwung |
jaro gapit jêjêdan |
lawang kori kang (ng)garap bêlumbang tajug |
ingilèn toya gumantar |
mili angubêngi masjid ||

112.
Kêbon wingking paninisan |
mawi langgar alit tinata inggil |
mrapat (n)dhak-undhakanipun |
ngegla tan ginêbyogan |
kitri pacar-cina lawan pacar-kuku |
tayumas patra-mênggala |
andong bang lan kayu puring ||

113.
Sikatan dêlima wantah |
anggrèk-wulan argulo wora-wari |
kênanga cêpaka wungkul |
tongkèng lan sêkar dangan |
inganjangan pinalêngkung mlati mênur |
rekane Ki Kulawirya |
sinêkar sataman asri ||

Jilid 7 - Kaca : 87

Jilid 7 - Kaca : 88

383 Dhandhanggula

1.
Wismanira Ki Sèh Amongragi |
uwus purna salirira dadya |
tan kanti pêndhak dinane |
mung kawan dintên rampung |
wus tan ana labêting kardi |
sinaponan sumilak |
tan katara lamun |
pagriyan anyar kinarya |
kitri-kitri tan ana ngalum-alumi |
lajêng sêkar mardapa ||

2.
Kulawirya lawan Jayèngragi |
bakda Luka wus anèng griyanya |
angubêngi sadayane |
lamun ana kêliru |
tuwin ingkang dèrèng prayogi |
pan wus sadayane ka |
tan ana kang saru |
Kulawirya kagawokan |
arêrasan kalih lumampah ngidêri |
kalawan Jayèngraga ||

3.
Iya ta lah jroning gawe iki |
barang sinambut nora rêkasa |
wit mantu kanti saprene |
tangkêpe wong sadarum |
kang anumbang munjung kêndhuri |
sabên dina tan kêndhat |
miwah bau suku |
dhangan rikat tur prayoga |
doh ing majad sun rêrasan iya saking |
bêgjane Tambangraras ||

4.
Jayèngraga anauri aris |
inggih lêrês (m)bakyu ingkang bêgja |
sawab saking mangunahe |
Ki Sèh Mongraga luhung |
paman pan punika kang mawi |
kados puniki paman |
wisma kang rinamut |
tan nyana sagêd glis dadya |
apan têbih majade takêring kardi |
tan sampun tigang wulan ||

5.
Kadosta punika kitri-kitri |
tan ana lum asêgêr kewala |
malah sungut prêdapane |
lah botên ta puniku |
têtelane mangunahnèki |
putra (n)dika Mongraga |
karya elokipun |
Ki Kulawirya anabda |
iya talah wus nora kêna pinikir |
labêting ngulama kas ||

6.
Angling malih wau Jayèngragi |
e lah lêrês paman kêkirangan |
mung bakuponipun dèrèng |
paman prayogi sinung |
anauri manira lali |
iya mêngko andadak |
dadine be sesuk |
yata Ki Bayi Panurta |
lagya angêploki daranira Gambir |
kang bêblês ing ngawiyat ||

7.
Apan sabên enjing sajêgnèki |
wong sadesa pisan Wanamarta |
kang dadi kabungahane |
anggêrtak dara mabur |
sru ngangngangan sawangan muni |
kang jodhon kang bayakan |
samya muluk-muluk |
kinêplokan-kinêplokan |
lamun nuju pêksi pradangga mimiling |
darane byar anglarap ||

8.
Salang tiyup mawut dènnya wiwrin |
ambyar ura mawur asasaran |
arêbut dhucung udhunnya |
ana nilap mandhuwur |
bêbês amblês katon sabibis |
cat kaksi uga ilang |
mêmêt nyamut-nyamut |
kang duwe dara asuka |
miwah lamun kang dara nuju pinêndir |
ing pêksi alap-alap ||

9.
Atilapan wat-wêt angindhani |
wong sadesa swarane gumêrah |
samya alok lere-lere |
yèn muput nilap mudhun |
dara mencok baguponèki |
kang duwe bungah-bungah |
dèn-kudang lir sunu |
pan mangkana wong sadesa |
sabên enjing apan wus dadya kamuktin |
anglawatakên dara ||

10.
Lamun sontên wanci Asar akir |
kabungahanira ngundha-undha |
layangan glathik êmprite |
jêprah panjêr amuluk |
barung umyung mawi sêndari |
angèrèng kapawanan |
dadya srining dhusun |
awor swaraning kitiran |
sarta unining gamêlan angrêrangin |
suraking rare dolan ||

11.
Myang (m)bêngingèhing kuda sarênti |
kapyarsa ring pêrapating desa |
lamat-lamat gong unine |
nganyut-anyut karungu |
dhasar munggul kêtêp kang kitri |
sambada swabawanya |
desarja gêng kubuk |
sênênning dhusun apraja |
wong amanca samya anêbut nagari |
kêrajan Wanamarta ||

12.
Tan wun ucapên srining desa di |
yata (n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
wuse ngêploki darane |
lajêng mring wisma baru |
santri Luci lawan Nuripin |
ngiring (m)bêkta lantaran |
lan salêpanipun |
Kyai myat putra-rinira |
angling malih apa wus suwe sirèki |
matur duk bakda Luka ||

Jilid 7 - Kaca : 89

13.
Sarwi samya midêr niningali |
dene kiye iya wus prayoga |
tan ana kuciwa kabèh |
kitrine tan ana lum |
sêgêr bae banjur abêcik |
putra ri nuwun turnya |
sabda sampeyan wus |
nulya Ki Pangulu prapta |
kadya sabên kang martamu lan kang èstri |
samya (m)bêkta dhadharan ||

14.
lajêng nusul mriki Nyai Bayi |
nulya para ari ingkang prapta |
Suharja Wiradhusthane |
Panukma lan Panamar |
lajêng nusul kewala sami |
ningali rakit wisma |
samya cipta gumun |
ilang labêting dhudhukan |
miwah kitri tan ana alum sawiji |
lir lami wus sawarsa ||

15.
Kyai Bayi angandika aris |
wis ayo padha maring pandhapa |
sadaya sumngga ture |
praptèng pandhapanipun |
wus atata dènnira linggih |
Ki Sèh luhung Mongraga |
garwa sakucumbu |
umarêk prapta ing ngarsa |
ingkang rama samya ngingsêri kang linggih |
miwah kang para rayat ||

16.
Ni Malarsih lawan Nyai Bayi |
nata dharan piyambak-piyambak |
Sumbaling lawan cèthine |
samya ngladèni ngayun |
santri Luci nepasi gêni |
anglone mongah-mongah |
wedang pinrih sêpuh |
Ki Bayi alon ngandika |
payo padha sêsarapan mupung enjing |
enak angêt-angêtan ||

17.
Kaya sabênne bae abêcik |
kêmbul wis kono padha wisuha |
gupuh kang liningan kabèh |
samya sarêng awisuh |
lah wis payo Bismillah bukti |
nulya sami anadhah |
aroyom pikantuk |
kêmbulan lawan wong kathah |
santri Luci Nuripin lan Jamal Jamil |
myang lurah santri kapang ||

18.
Samya nutug tuwuk kang abukti |
nulya luwaran awiwijikan |
kinèn ambagi ambênge |
gya dinum brêkatan wus |
jalu èstri sampun waradin |
gantya ingkang dhêdharan |
kinêkêt ing ngayun |
angling payo mêmangsêgan |
sapêkolèh apa sasênêngirèki |
wowohan juwadahan ||

19.
Samya nyênyamikan sadayèki |
Kyai Bayi alon angandika |
hèh Wirya dhèk wingi kae |
sapa kang duwe manuk |
kang sinaut lap-alap kêni |
matur Ki Kulawirya |
inggih pêksinipun |
rinta pun kakang Suharja |
angandika iku daramu kang êndi |
apa si Ganjur megan ||

Jilid 7 - Kaca : 90

20.
Matur dede pan inggih pun Panjing |
angling malih pindhone kang dara |
luput kongsi bundhêl suwe |
sapa kang duwe manuk |
pêsthi ujar awake kawin |
dèn-cêngkrêm alap-alap |
Kulawirya matur |
pêksi-ngong pun Kaladuta |
inggih botên wontên labêtipun kawin |
saras-sèrès kewala ||

21.
botên bodhol gulune satunggil |
bundhêl cinangkêrêm botên pasah |
Ki Bayi gumuyu linge |
bêgja têmên sirèku |
pamulane têguh kang pêksi |
Kulawirya turira |
inggih yêktosipun |
kula nyoba Jamil Jamal |
kèn nyarati têguh supaya tan kêni |
sinaut alap-alap ||

22.
Samya nolih sadaya kang linggih |
Kyai Bayi ngling malih prayoga |
padha anelat sarate |
sadaya sarêng muwus |
samya takèn sarating pêksi |
(n)Jêng Kyai andikanya |
gus Jamal Jamilun |
tulunga amrih manpaat |
karya tulus sukane sêsami-sami |
Jamil matur sandika ||

23.
Inggih gampil saratipun nênggih |
apan inguntalan lancêng pêthak |
balêndhuk gêbang lan malèh |
jamur lot jamur paku |
insa Allah têguh kang pêksi |
sarate pêksi kewan |
pan punika têguh |
Ki Kulawirya anabda |
kang Pangulu Basar anganèh-anèhi |
akèh wong (ng)gêtak dara ||

24.
Kang Pangulu (ng)gêtak bèbèk brati |
kabèh menthoge samya kalangan |
niku punapa sababe |
lir dara nglawat muluk |
Ki Pangulu mèsêm nauri |
inggih pun adhi Jamal |
apan akalipun |
kula dhih-dhih dhèdhèwèkan |
nuntên menthog-kula dipun-sarati |
wikana kang kinarya ||

25.
Nanging punika cacade kêdhik |
lamun botên wontên adhi Jamal |
menthog maksih mènthèk-mènthèk |
pan datan sagêd mabur |
sanès lamun wontên dhi Jamil |
menthog sagêd anglawat |
lir dara amuluk |
dugikula sosopakan |
dene botên sagêd awèt ibêrnèki |
sangêt cuwaning manah ||