Ki-demang.com : Centhini

Jilid 9 - Kaca : 135

552 Dhandhanggula

5.
Ing pratingkah ngagêsang puniki |
sampurnaning iman ing kasidan |
kupuning gosul ngalame |
kêlawan malihipun |
ingkang sêdya kula-ulati |
Kae Sèh Amongraga |
lunga (n)don anglangut |
nis tan èstuning sêsana |
amba nuwun pitêdah ingkang sayêkti |
jênêke Sèh Amongraga ||

6.
Kae Dhatuk Danumaya angling |
pan puniku kang dera upaya |
tan kenging winêdhar ing rèh |
sabab wis ahli luhung |
ing pandugi reyang mênawi |
tan kêni dèn-ginêlak |
ing lampah mrih têmu |
wus kêkêr nèng jaman nujba |
tan bayinat tan sirna punika mêksih |
laya nimpar sêsana ||

7.
Ningit ahlinira krana lair |
ing batine wus jaman priyangga |
yèn tumrapa kali gêdhe |
wus nyungab samodra gung |
nanging lagya ambêbêg warih |
angêmbêng ing sawangan |
ambêbanjir ranu |
kadya angêntèni sangat |
mêncêp-mêncêp kantun sabawang sumilir |
manjur laut wilayat ||

8.
Pan ingriku purnaning kêjatin |
pamoring tawa lan asinnira |
tan tawa tan asin rêke |
tawa asin wus jumbuh |
datan kenging pinae budi |
wus sêmèntên kewala |
pêprèjènganipun |
namung kang sami (ng)graita |
tur ta anak bagus wus dèn-cêcawangi |
cêcaloning ahotad ||

9.
Puniku yèn pinarêng ing têkdir |
aywa wèng-wèng sumungkuwèng tekad |
mring utama jalarane |
titigasaning kawruh |
lamun ahli dadya tan kenging |
wèng-wèng kêrana dunya |
kêdah kang sumungku |
anokitakên ing dunya |
dunya pinrih kinarya sampurnèng pati |
pinangkaning kamulan ||

10.
Kaluhuran rahayu dunya-kir |
lamun kang ahli bangsa akerat |
aywa wèngwèng akerate |
kumêdah kang sumungku |
nokitakên akeratnèki |
akerat kang kinarya |
purwaning tumuwuh |
pinangkaning kamulyanya |
kaluhuran rahayu karatonèki |
ing dunya ing akerat ||

Jilid 9 - Kaca : 136

11.
Ingkang kasêbut ing Dalil Kadis |
Kadariyah lan Kajabariyah |
kang tekad puniku lire |
tunggil babaganipun |
nanging datan kenging wor tokit |
kusninira nalirah |
anèng ing têwajuh |
katitah kêdah tinetah |
ing wijajah supaya tumêkèng kusni |
muhamil kang sampurna ||

12.
Aywa tungkul kang kêkêl ing tokid |
tinekadkên kang tuwajuh ing tyas |
dadya tan kebere-bere |
lamun maksih kêburu |
ring têkabur kang niniwasi |
tan awas ing kasidan |
sida dadya kumprung |
pêcad pratandhaning iman |
datan ngeman ing badan budinirèki |
raganya nistha papa ||

13.
Jayèngrêsmi kêpasuk tyasnèki |
sangsaya lir landhêp sinêpuhan |
gumêgês atrap driyane |
Ki Kulawirya muwus |
yèn mêkatên kakang kiyai |
lampah puniki datan |
pangguh kang linuruh |
Dhatuk Danumaya ngling gya |
pan walahu'alam puniku dhi Ragil |
langkung kêrsane Sukma ||

14.
Yèn pinanggihakên ing Hyang Widhi |
pan kêpanggih ingkang ingulatan |
yèn dèrèng kinêrsan dèrèng |
datan kenging binastu |
sawêg lagya kinêrsèng Widi |
anging wajib ihtiyar |
mênawa kêpangguh |
rèhning sami dêdarahan |
lawan botên anikêlakên ing tuding |
sudarma pariminta ||

15.
Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |
anor-raga Kulawirya mojar |
dene anggawok kêrsane |
kojahe kakang Dhatuk |
Danumaya dene amêncit |
datan kêna dinuga |
pêkewuh ing tangguh |
yèn kados mêkotên kakang |
kula nuwun palingringanipun kêdhik |
(ng)gyannipun Sèh Mongraga ||

16.
Lawan malihipun kakang kyai |
mênggah ingkang kal-dunya punika |
narik mring nêrakèng têmbe |
tan prayogi linulut |
apan dadya rubedèng pati |
duraka ing ngakerat |
anèng nêraka gung |
mêlarat sêkaratira |
kakang Dhatuk puniku kadi punêndi |
kawula tuduhêna ||

17.
Lamun wagêd kita anglampahi |
rèhning sampun ngumum ing wirayat |
para ngulama sakèhe |
tarekat kang cinatur |
kakekat myang makripat dening |
wêwalêr nyêgah dunya |
tan arus tinêmu |
tan bisa ahli suwarga |
sabab dening dunya punika kang mawi |
anggigisakên swarga ||

Jilid 9 - Kaca : 137

18.
Kae Dhatuk gumuyu sarya ngling |
ênggèh lêrês patakwan-andika |
nanging ewuh wangsulane |
sami kewala jumbuh |
kang takèn lan kang dèn-takèni |
pan dèrèng tau pêjah |
kalih-kalihipun |
dudugi awag-awagan |
tuna dungkap pêpajar sajroning pati |
lir lampah kamban jangkah ||

19.
Kaplêngkang-plêngkang wêlakangnèki |
rinasa pêgêl tan sidèng lampah |
mundur tan binacutake |
lir takon mring wong bingung |
apan sami dening tan uning |
Ki Kulawirya latah |
samya sru gumuyu |
Jayèngrêsmi laminira |
apan dèrèng kadyèku guyunirèki |
myang Jèngraga angakak ||

20.
Katrinira sami anuwuki |
dènnya gumuyu asuka-suka |
saking jatine banyole |
wus lumrah pra linuhung |
banyolane ngèlmu kakiki |
sor cucut wong andhalang |
tapuk la luludruk |
Kae Dhatuk Danumaya |
pangucape kang puniku adhi Ragil |
pakèwêding agêsang ||

21.
Upamane janma luwih sugih |
sandhang pangan datan kêkurangan |
malah kongsi luwih akèh |
suprandene puniku |
kang sinandhang ingkang binukti |
linampu utang-utang |
ninilih bubruwun |
tan bisa anandhang pangan |
yèn tan angsal utang nilih kang binukti |
pan pinêlalah lupa ||

22.
Wus kadyèka ngagêsang puniki |
sarwa wus darbe sêkalirira |
sinung kawruh mêrtabate |
wus wruh ing ala ayu |
suprandene tan dèn-kawruhi |
yèn ta tinokitêna |
kewala wus rampung |
kalurung dènnya têtanya |
wus têtakon takon malih saya sisip |
bingung êndi ginêga ||

23.
Kang tinakon saguhe wus mêsthi |
wani ananggung Dating Hyang Sukma |
kang sanyata gêlèthèke |
wujude kang salugu |
balêgêre ingkang sayêkti |
miwah nyataning kerat |
nutur jroning lampus |
wruh rasaning jroning pêjah |
saguh wani katêmpuhing dunya akir |
kang luput ing nêraka ||

Jilid 9 - Kaca : 138

24.
Gèsèh wong kang amuwus kadyèki |
kadya wong wus anglampahi pêjah |
myang piniji ing Hyang dhewe |
wong kang mêkotên niku |
pan kêsusu mrih olih pokil |
setan badan manungsa |
nganggêp ngaku-aku |
lumaku ginuronnana |
kang mêkotên sor-soring titahing Widi |
binabag lawan kawan ||

25.
Bangsa urakan tan sinung luwih |
Ki Kulawirya nyanthêng sarya jar |
dene gumriyêng kandhane |
sampun tanggêl kang Dhatuk |
ing liripan kadi-punêndi |
jarwane kang sanyata |
kaop tiyang busuk |
samya ginuywan kang putra |
kae Dhatuk Danumaya angling aris |
dhi Ragil Kulawirya ||

26.
Ing ngagêsang pangulahing ngilmi |
lir ngubak-ubak toya ing dhadha |
tan liyan saking dhèwèke |
nêgês kalawan uwuk |
asor luhur ala lan bêcik |
sami nyandhang martabat |
sangkêp tan na kantun |
wisesa ihtiyarira |
pamilihe nalar wurung lawan dadi |
dêdalan Dalilolah ||

27.
Bênêr luputing kita puniki |
anèng sajroning Kajabariyah |
lan anèng Kadariyahe |
kêdah botên ingriku |
awon pênêd lare lan sisip |
rong prakara nalirah |
tan pisah tan carup |
sami ugi prayoginya |
tan pae-pinae kêdadeyanèki |
dunya kêlawan akerat ||

28.
Lamun ahli-dunya dèn-abrangti |
marang dunya dèn-runtuh sihira |
kêrana dunya jatine |
kasidaning tumuwuh |
datan liyan saking donyèki |
kamurahaning Allah |
Kadariyah nêngguh |
gêng-agênge kang nugraha |
palaling Hyang ing dalêm dunya puniki |
paedahing ngagêsang ||

29.
Sinung sidik sampurnaning pati |
miwah kamulyanirèng ngakerat |
dunya brana pangatêre |
puniku imam-ratu |
sakèhing wong ahli donyèki |
yèn brana wus angrêda |
nir tan ana catur |
kasaru sawiyah-wiyah |
pan rinêksa kamulyanira dunya-kir |
minule ing sêsama ||

30.
Lamun ahli-akerat dèn-brangti |
marang Dalil akerat dèn-gigal |
sihing tyasira sungkême |
kêrana jatinipun |
ing kasidan sihing Hyang Widi |
anglimputi kal-dunya |
sihing Hyang Maha Gung |
kang wus man Kajabariyah |
gêgêdhèning nugraha ing dalêm akir |
paedah ing dêlahan ||

Jilid 9 - Kaca : 139

31.
Sinung ilham sidik ing dumadi |
tuwin manpangat ing dalêm dunya |
Dalil akerat asline |
imam pêndhita luhung |
sakèh wong kang ahli kèrati |
kang wus mukmin ing dunya |
nir tan ana wuwus |
pangina-inaning janma |
pan rinêksa pancabaya ing dunya-kir |
sinihan ing sêsama ||

32.
Kalihe tan wontên prabedanèki |
Kadariyah lan Kajabariyah |
kewala sami kusnine |
puniku dhaupipun |
kadya siyang kalawan ratri |
dangune tan prabeda |
namung kaotipun |
apêtêng kalawan padhang |
samya saking nuring rahman lawan rakim |
wilayating Pangeran ||

33.
Wong kang tuna ing kalih prakawis |
tan Kadariyah tan Kajabariyah |
kapir sabab nora tèyèng |
kathah durakanipun |
manggung gajêg-gajêg tyasnèki |
têmahan nora pisan |
mandhok manahipun |
tan duwe tabiyat iman |
mung tabiyat kumprung wurung maring bêcik |
têmahe nistha papa ||

34.
Tênèh ngambah ing kalih prakawis |
Kadariyah lan Kajabariyah |
angaku uga prasèndhè |
ngalap ro pêksa lubung |
pikir kapir amonyar-manyir |
carup nora nalirah |
kawruhira bingung |
tan duwe tabiyat iman |
têmahannya sudra papa sor ing budi |
beda lan kang aiman ||

35.
Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |
myarsa linging Dhatuk Danumaya |
sangsaya têrang driyane |
kêluhuran ing wuwus |
wêwatêsing ahlining tokit |
tan sagêd mangsulana |
sarèh ing pamuwus |
katri lan Ki Kulawirya |
samya ngungun kalêrêsan tyasirèki |
samya awirangrongan ||

553 Wirangrong

1.
Kadya tuwuk tanpa bukti |
myarsa saliring wiraos |
tan ana suma mar kaolipun |
amranani kapti |
tan ana bedanira |
lan kang samya wus man ing tyas ||

Jilid 9 - Kaca : 140

2.
Ki Wuragil mèsêm angling |
sasmita ring putra karo |
de langkung nyata pun kakang Dhatuk |
Danumaya iki |
padhang têmên tyasingwang |
myarsa riwayat pratela ||

3.
Kakang Dhatuk Danumayèki |
kaole dene gumacos |
anglêjarkên manah muradipun |
sêdhêngan pêsagi |
tan ewuh surupannya |
tan inang padhang agampang ||

4.
Bêbêgjan bisa nglampahi |
nanging ing manah sumrowong |
kang putra ro nabda inggih sèstu |
tan sumêlang kapti |
Ki Dhatuk Danumaya |
aris dènnira anabda ||

5.
Kang puniku adhi Ragil |
sawêg sêlamba kemawon |
pan dèrèng kantênan têmtunipun |
sabab têksih sami |
reyang riki lan rika |
dèrèng wus man ring utama ||

6.
Nanging ta namung mênawi |
kêdugi samya linakon |
ywa age anggege ing pitutur |
rinasa kariyin |
kêlamun wus kadriya |
dadya tan kêtêlanjukan ||

7.
Yèn ta kadyèka dhi Ragil |
anggunggung marang kang omong |
puniku sangsaya wêwah luput |
tan surub ing ilmi |
apan tuna ing tampa |
tur ta kang tutur tan bisa ||

8.
Mathêm ginunggung (n)jêngginik |
guru geroh nora ènjoh |
sira pra ngawirya sru gumuyu |
myarsa dènnira ngling |
Ki Kulawirya latah |
ngling bilah saya tan jamak ||

9.
Ngawruhi kang lukak-lukik |
saking padhange nêrontong |
amudhoni rasa tan katlisud |
kalêthêking ngati |
tan ana kang kadyèka |
lir Ki Dhatuk Danumaya ||

10.
Kang rinasan mèsêm angling |
lah apa andhang mêngkono |
wau wis anduga yèn kadyèku |
Ki Kulawirya ngling |
krana lahe kewala |
tan anggungung ing paduka ||

11.
Tan pati sambèn nyênyamik |
Ki Dhatuk lingira alon |
paran ing kêrsanta anak bagus |
kêrsaning ing mangkin |
yèn pinarêng ing kêrsa |
rêrêm ing sêpasar êngkas ||

Jilid 9 - Kaca : 141

12.
Jèngrêsmi turira aris |
maklum paduka kemawon |
wus lami nèng paran yèn panuju |
kawula pa-amit |
sapikantuk nèng mêrga |
tirakat lawan pitêdah ||

13.
Sudarma kinèn ngulati |
kadang tuwa kang lunga-ndon |
mênawi kapadhêk anèng purug |
Ki Dhatuk lingnya ris |
inggih langkung prayoga |
lamun sêmbada ing lampah ||

14.
Luhung lajênga mring Rawi |
kalamun angsal pawartos |
ing kiwa têngênnya tanah ngriku |
ing Kalangbrèt tuwin |
Trênggalèk Lêmbuasta |
(ng)gyanning Kidang Wiracapa ||

15.
Wartine dadi priyayi |
nèng Lêmbuasta bêndhoyot |
wiyar polatannya aywa tanggung |
patirakatnèki |
Ki Kidang Wiracapa |
tan prabeda lawan reyang ||

16.
Mitrane ramanirèki |
kang reyang pajar duk anom |
pra ngawirya suka myarsèng wuwus |
samya matur aris |
inggih sèstu punika |
malaju mring Lêmbuasta ||

17.
Ki Dhatuk Danumaya ngling |
suwawi sami a-Suboh |
luhung mupung awal wêktu Subuh |
nulya samya mijil |
akadas mring kucuran |
sawusnya wulu sêdaya ||

18.
Ki Ragil Kulawiryèki |
dènnya adan tumêlawong |
wuse samya sunat Kae Dhatuk |
ngling mring Jayèngrêsmi |
ingancaran mangarsa |
angimami ing asalat ||

19.
Kang liningan gya mangarsi |
ngangkat usalinira lon |
praptèng takbirira sêdaya wus |
niyat praptèng têkbir |
ibtitah laju wajah |
wus wajah maos Patekah ||

20.
Langkung pasèkatirèki |
kir'ate patitis aos |
sawusing Patekah suratipun |
Sujada inapti |
nuju lapal Yasjuda |
adêgira sinujudan ||

21.
Wangsul adêgira malih |
rêkangat akir wiraos |
sawusèng Patekah suratipun |
Kasar sarèh apik |
dangu rêkangatira |
adêgira Kinunutan ||

Jilid 9 - Kaca : 142

22.
Wus prapta tahyatira-kir |
salam bakda salat Suboh |
nutuk pupujiyan dhikiripun |
pêndonganirèki |
Ki Dhatuk Danumaya |
kêlangkung panggunggungira ||

23.
Cadhangan aolia di |
aotad bangsa kinaot |
Ki Dhatuk tan samar ing susungut |
sêmining aluwih |
ngawirya ro ngalamat |
nujba aotad kutuban ||

24.
Jèngrêsmi lan Jayèngragi |
kadi-kadi tan kêladhok |
wusira pêragat wêktunipun |
sêsalaman sami |
gya kundur maring wisma |
mèh anjurudêmung enjang ||

554 Jurudêmung

1.
Lênggah ing bale watangan |
bubucu wus anèng ngayun |
angêt-angêtan sêdarum |
Kae Dhatuk Danumaya |
angancarani tuturuh |
suwawi samya anadhah |
ngêt-angêtan mupung esuk ||

2.
Agupuh ingkang liningan |
dènnya nadhah Kae Dhatuk |
intip kang ginugut-gugut |
tan pati ngambil lawuhan |
namung anyarati kalbu |
antara dangu dènnira |
bukti gya samya tuturuh ||

3.
Ambêng nulya cinarikan |
pinaringkên santrinipun |
wong roro lawan Ki Paku |
wong roro samya amangan |
anutug sakarêpipun |
warêg kongsi nora têlas |
luwaran linorod mundur ||

4.
Sampun dènnya samya nadhah |
Ki Kulawirya turipun |
ing lampah prayoginipun |
wontên grêmaning lampah |
pitulungipun kang Dhatuk |
kang kadya Ki Padhangeyan |
sira Ki Sèh Sidalaku ||

5.
Inggih kae Wargasastra |
sung tuduh mring santrinipun |
punika santri kang tumut |
mariki atêdah marga |
Ki Dhatuk mèsêm amuwus |
puniku kirang utama |
nglong-nglongi kangèlanipun ||

6.
Suda pèdahing tirakat |
yèn mawi wontên kang tuduh |
kaecan ing lampahipun |
pênêd kang asring kêsasar |
-sasar kêparung kêlurung |
prayogi ingkang kêsrakat |
dadya kathah susahipun ||

Jilid 9 - Kaca : 143

7.
Tirakat ingkang manpangat |
kang ngêmu kuwatir kalbu |
rêkasèng lupa milalu |
puniku ingkang utama |
samya asuka gumuyu |
Ki Kulawirya alatah |
bilah dene sarwa unggul ||

8.
Ngluhuri kojahing lampah |
ngong tan bisa nusul wuwus |
kang putra samya gumuyu |
inggih sèstu kasinggihan |
lir uwa pamuwusipun |
lah inggih suwawi paman |
apamit sêdhênge laju ||

9.
Amaruput mupung enjang |
dèrèng wêdharing surya-suk |
wus samya magud pandulu |
Jayèngrêsmi ris manabda |
mring Dhatuk Danumayèku |
lamun parêng ingkang kêrsa |
kawula nuwun pangèstu ||

10.
Kae Dhatuk Danumaya |
aruruh dènnira muwus |
inggih sumangga ing kayun |
benjang yèn prapta kêrajan |
Wanamarta pêmbagyèngsun |
salam reyang ing ramanta |
yayi Bayi Panurtèku ||

11.
Myang mring kulawarganira |
Jèngrêsmi turira nuwun |
sarwi naos salamipun |
Ki Dhatuk gupuh asalam |
sarta abibisik muwus |
wêkas-reyang ing anakmas |
aywa wèngwèng ing pandulu ||

12.
Benjang andika kinêrsan |
maring Hyang Ingkang Maha Gung |
lan rinta Jayèngragèku |
ing solah pratingkah rucah |
nanging wus takdir tar wurung |
kewala ugungên rinta |
yèn mangsa nalikanipun ||

13.
Benjang ywaning Wanantaka |
ingriku babarirèku |
mênawa lamun saèstu |
ing panarike kakanta |
Sèh Mongraga kang linuhung |
malah mêksiha gagatra |
kang samya pinulung luhung ||

14.
Wêdharing bangsa oliya |
dede saking tapa ngèlmu |
pan saking sêntosèng kalbu |
êninge cipta bêlaka |
kang puniku anak bagus |
pèdahe pangguh lan reyang |
reyang pintên bangginipun ||

15.
Yèn sagêd kapuwèng tama |
rèhning tuwa apitutur |
supaya ywa wèngwèng kalbu |
wuse poma wêwêkas-reyang |
Ki Jayèngrêsmi adhingkluk |
asanggêm liring pitungkas |
dangu têkêman astèku ||

16.
Luwar têtangkêbing asta |
nêmbah anuwun pangèstu |
nulya Jèngraga mangayun |
atur salam rinaharja |
anuwun wus nulya mundur |
Ki Kulawirya mangarsa |
salam-sinalaman gupuh ||