Ki-demang.com : Centhini

Jilid 11 - Kaca : 338

687 Mêgatruh

9.
Pan rinakit pataman tanêmanipun |
sangkêp pra-kirna myang kitri |
akarya toya tinutus |
saking sela tuk kumriwik |
anglaleyan ing lêlangon ||

10.
Tirta irat mijil ing mangunahipun |
sira Kae Jayèngrêsmi |
nèng wana sana dinunung |
muslin tyasira sinukci |
ngulama trang ing pandulon ||

11.
Masjidira tan pati agêng amunggul |
kaiksan saking atêbih |
kalangkung asrinirèku |
pala-pala amarnani |
tan na lêbar mangsaning woh ||

12.
Salatira tan akèh amung tatêlu |
Iman-sêca Iman-suci |
Iman-bakin katrinipun |
kang samya wisma tutwuri |
ingkang angglidhigi dhukoh ||

13.
Datan arsa tinut wong kathah dhêdhukuh |
manawa angraramèni |
sakadar sumêdya namun |
nêtêpi dènnya nênêpi |
angêningakên pandulon ||

14.
Tan prabeda Jayèngraga dènnya dhukuh |
nèng Wanatawang amêncil |
sabatira namung têlu |
Jati-jiwa Jati-sêmi |
Jati-ngarang katrining wong ||

15.
Pasang rakiting dhukuh sakaliripun |
tan pae rêrekanèki |
kirihing toya pinêcut |
sawiyah-wiyah ing kitri |
kang beda padha sri tinon ||

16.
Lir kinêmbar warnane dhukuhanipun |
tur têbih antaranèki |
brang lèr kalawan brang kidul |
samya têpining wanadri |
lêt Jujurang Jangkung rêko ||

17.
Salaminya dènnira sami dhudhukuh |
nèng tanah Wanantakèki |
pra kulawangsanirèki |
saanak myang magêrsari |
ing Wanamarta kèh tinjo ||

18.
Sumawana para paman-pamanipun |
Suwarjo Wiradhusthèki |
Panukma lawan Panamur |
miwah Ki Kulawiryèki |
Luwaran lawan Malangbong ||

Jilid 11 - Kaca : 339

19.
Atanapi para kaponakanipun |
miwah kalangênanèki |
duk anèng Wanamartèku |
Sinung Surat duk ing nguni |
kang cinara ronggèng wadon ||

20.
Ingkang samya sêdya prapta sadayèku |
tan lami gya kinèn mulih |
kang sadalu kalih dalu |
tri dalu laminirèki |
tan patya tuwuk papanggoh ||

21.
Kang pra paman marang putra kalihipun |
samya angaturi mulih |
anging kang putra tan ayun |
sumados kewala benjing |
ing tyasira sêdhêng bombong ||

22.
Yata Jayèngraga lan rubiyahipun |
lawan sabate sawiji |
Jati-ngarang kang tut-pungkur |
mangalèr mring Wanasêpi |
dènnyarsa Jumungah mêngko ||

23.
Marang ing Wanantaka kampir dhukuh |
dhukuhe Ki Jayèngrêsmi |
Wanasonya yata wau |
nalikanira alinggih |
lan garwanira nèng suro ||

24.
Jayèngrêsmi mangkana wau andulu |
kang rayi prapta sarimbit |
ingawe majêng sing ngayun |
kang rayi kalih agipih |
rumèpèh lampahira lon ||

25.
Atur sêmbah salamira kang alungguh |
Turida lan Rarasati |
wus anunggil anèng pungkur |
Jayèngrêsmi ngandika ris |
wus pira lawase mêngko ||

26.
Anèng kene (ng)gyannira padha dhudhukuh |
kang rayi umatur aris |
kadi sampun gangsal usum |
sisidik dhukuh ing ngriki |
de sampun sarwa andados ||

27.
Jayèngrêsmi aris pangandikanipun |
paman kang wus padha mulih |
Suwarja Wiradhusthèku |
Panukma Panamar tuwin |
Kulawirya lan Malangbong ||

28.
Paran uwus prapta Wanamarta dhukuh |
matur kadya sampun prapti |
ing krajan Wanamartèku |
lamun kêncêng ing lumaris |
anjawi ing lampah rèndhon ||

29.
Sawêg sapêkên dènnya sami mantuk |
yèn rêmbên anèng ing margi |
kados dèrèng sagêd rawuh |
yèn botên (m)bènnipun prapti |
lamun kabêtah nèng jawoh ||

Jilid 11 - Kaca : 340

30.
Jayèngrêsmi alon dènnira amuwus |
patut ujarira iki |
yèn durung prapta ing dhukuh |
ewuh-ayaning lumaris |
kudu mrih ecaning lakon ||

31.
Pitêmbunge paman-paman sadayèku |
manira lawan sirèki |
padha tinimbalan mantuk |
marang (n)Jêng bapa Kiyai |
ana gêrahe ing mêngko ||

32.
Jayèngraga matur inggih marmanipun |
paman ta sangêt turnèki |
paduka ngaturan kundur |
saking gêrahe (n)Jêng Kyai |
mung pra putra kang dadya wot ||

33.
Ingkang asring-asring tinakèkkên wau |
myang ibu kalangkung kingkin |
myat (n)Jêng Kyai gêrahipun |
tan miyat sawiji-wiji |
Jayèngrêsmi ngandika lon ||

34.
Paran mungguh yayi ing prayoginipun |
kang rayi matur manawi |
parênging karsa umantuk |
marang ing Wanamartèki |
ingkang punika supados ||

35.
Manggih sênggang (n)Jêng Kyai ing gêrahipun |
tumingal ing para siwi |
yèn paduka dèrèng ayun |
priksa paduka tutuwi |
Jayèngrêsmi lingira lon ||

36.
Pan manira durung kabuka ing kalbu |
ciptaning tyas yun papanggih |
lan kakang Sèh Amongluhung |
gumantung tyas ngarsi-arsi |
gampang yèn sun wus kapanggoh ||

37.
Lawan kakangira sang Adi Mongluhung |
karya manira akapti |
mulih mring Wanamartèku |
lamun durung ngong papanggih |
ngong durung darbe sasagoh ||

38.
Jayèngraga tumungkul sumanggèng kayun |
Jayèngrêsmi angling malih |
payo padha mring masjid gung |
bar-Jumungah mupung enjing |
kang rayi sandika karo ||

39.
Nulya maring Wanantaka kalihipun |
rubiyah samya tan kari |
ingari santrinya têlu |
lumampah dulur nèng margi |
antarèng lampahnya rawoh ||

Jilid 11 - Kaca : 341

40.
Jajar lawan Anggungrimang wurènipun |
nulya sasalaman sami |
lan Sèh Mangunarsa gupuh |
myang kang cêlak-cêlak linggih |
samya tur salam kumroyok ||

41.
Ni Turida lan Rarasati wus kumpul |
anunggil sami pawèstri |
wus samya sunat tahyatul |
wului tuwin masjidi |
pra santri lajêng gumuroh ||

42.
Langkung kathah kang salat ing masjid agung |
santri pujiyan myang ngaji |
tuwa nom akèh amuhung |
kang maksih prapta anggili |
lir ana wong awon-awon ||

43.
Datan sêsêg janma manjing masjid agung |
kang (ng)graita anarkani |
lir kudu sabaènipun |
bayak-bayake saiki |
kang sami salat walios ||

44.
Wanci surya têngah bêdhug tinabuh |
yata sang Sèh Amongragi |
kalawan rubiyahipun |
Ni waela Selabrangti |
katri siswanta tan adoh ||

45.
Praptanira masjid janma tan nana wruh |
yèn Kae Sèh Amongragi |
dènnya bar-Jumungah makmum |
kabèh tan ana nyanani |
lamun yèn Sèh Mongraga rawoh ||

46.
Anèng salèring mimbar wêkasanipun |
lan siswa Ki Ragarêsmi |
kang parêk tan nana wêruh |
de waela Selabrangti |
wor wadon tan nana kang wroh ||

47.
Bêdhugira nulya sinalahan suwuk |
rêrêp kabèh tan ana ngling |
nulya pra kulawangsèku |
adan yat-ayatan sami |
abarung sru tumalawong ||

48.
Wusing adan sunat sadaya ta uwus |
jalwèstri tan nana kèri |
anulya Kae Piturun |
mangasiran angalang-cis |
swara rum bêning sumrowong ||

49.
Têkèng ansi wa asmangu wa atingu |
arakimi kusulahi |
Ki Sèh Anggungrimang gupuh |
minggah kutbah slawat ping tri |
gya ngidêl Islamu gupoh ||

50.
Ingaminan ing santri kathah gumuruh |
wusnya gya kang kutbah wiwit |
kutbah mudabiril landhung |
swaranira rum amanis |
karya lam-laming rurungon ||

Jilid 11 - Kaca : 342

51.
Wus antara kutbah têkèng akiripun |
gya (n)donga Tulak-bilai |
amine ambata-rubuh |
sigra kinamatan nuli |
samya ngadêg sakèhing wong ||

52.
Ki Sèh Mangunarsa ngamini nèng ngayun |
trap anjênêngkên sawiji |
sêmbah bar-Jumungahipun |
angêlus niyat tubadil |
kramikrat munajat maksoh ||

53.
Purna êning takbiratul ikramipun |
lir glap anambêng ngênani |
istilah wajahira lus |
wus Patekah kang dan-amil |
Inna anjalna winaos ||

54.
Rêkangat akhir wusing Patekahipun |
apan kang surat Watini |
satanginira arukuk |
adêge dipun-Kunuti |
sujud antara sujud ro ||

55.
Tahyat akir têkèng bakda salamipun |
angrahabakên pupuji |
dikir maca donganipun |
santri gantya anasibi |
kang ngamin barung gumuroh ||

56.
Wus paragat maca salawat sadarum |
ngadêg sasalaman sami |
midêr warata tan kantun |
Amongraga angarèni |
wus mudhun sakèh pra wong-wong ||

57.
Sèh Mongraga amênyahakên pandulu |
mêdhar sarira angaksi |
santri wus samya umantuk |
tuwa anom jalu èstri |
para ri sarkara anon ||

688 Dhandhanggula

1.
Sèh Mangunarsa kagyat ningali |
Anggungrimang miwah Jayasmara |
Jayèngraga lan rabine |
samya katêmbèn (n)dulu |
mring kang lagya arsa papanggih |
Kae Sèh Mangunarsa |
nulya marêk ngayun |
anêmbah angaras pada |
tuwin maring Ni waela Selabrangti |
samya asêsalaman ||

Jilid 11 - Kaca : 343

2.
Gantya Anggungrimang angabêkti |
ngaras pada miwah mring rubiyah |
ngabêkti atur salame |
Jayasmara mangayun |
atur bêkti ngaras padèki |
miwah mring Tambangraras |
nêmbah ngaras suku |
Rancangkapti lan Turida |
Rarasati gantya samya atur bêkti |
lan maring Tambangraras ||

3.
Saha atur pêmbagya pra sami |
winangsulan rahayuning sabda |
samya nor palungguhane |
Sèh Mongraga nglingnya rum |
iki yayi wruhanirèki |
pan iya mitraningwang |
tan pae ing kalbu |
wus kupu kalawan sira |
bangsa nujba Ragasmara rannirèki |
trêsna ing subrangtanya ||

4.
Ingsun angsung kadang ing sirèki |
aywa sêla asih ing kasihan |
sêdya nut mara marang ke |
têtêmu lan sirèku |
tan aninangkên ingannèki |
siswanta Ni waela |
Selabrangta iku |
marma jor datan salaya |
ing satudingira Nikèn Selabrangti |
siswane kakangira ||

5.
Ingkang samya liningan agipih |
rahab gantya-gantya sasalaman |
marang Ragasmara rêke |
sarta pambagyanipun |
amangsuli sabda basuki |
wus tan taha-tinaha |
akupu samya lul |
Ki Anggungrimang acipta |
mring kang garwa kinèn angrukti sasaji |
Rancangkapti atampa ||

6.
Nuding mring Santri Monthèl Cênthini |
gupuh mring wisma nampa rampadan |
laju tinata ngarsane |
Mangunarsa ris muwus |
lah suwawi ing ngriku yayi |
angalapa sunggata |
sumapalanipun |
Ki Ragasmara nor-raga |
sarya nabda inggih sakalangkung dening |
kasuhun sih paduka ||

7.
Sèh Mongraga angandika aris |
yayi Jayèngrêsmi Jayèngraga |
sêdhêng nèng ngriki lamine |
kirna tiris wus mancung |
pala-pala nuwak-nuwuki |
utawi ngamal driya |
ngamalakên ngèlmu |
kang salèh agama sarak |
wus tan mutawatir babaring kajatin |
kasidaning wêkasan ||

8.
Prayogi yayi mantuka sami |
mring dhukuh karajan Wanamarta |
dadya pangarêp-arêpe |
(n)Jêng Kyai gêng wulangun |
lawan dènnya trêsna mring siwi |
sun têrka Kyai mangkya |
wontên gêrahipun |
bobot tan witta myat putra |
marmanipun yayi mantuka tumuli |
kurmate wong atuwa ||

Jilid 11 - Kaca : 344

9.
Jayèngrêsmi aturira aris |
inggih kasinggihan sabda tuwan |
kala pamanta marang ke |
Swarja Wiradhusthèku |
Panuksma myang Panamar tuwin |
wuragil Kulawirya |
sami têmbungipun |
kawula kinèn mantuka |
yèn ing mangke wontên gêrahe (n)Jêng Kyai |
anggung atanya putra ||

10.
Amba taksih lênggana tan apti |
yèn ta dèrèng panggih lan paduka |
ing tyas pan amung (n)dhêdhèrèk |
tuduh tuwan pukulun |
kumambang rèh drêmi (ng)lampahi |
tan nêdya wawan karsa |
nut parahing tuduh |
sang Sèh Adi Amongraga |
angandika langkung sukur yayi kalih |
rumahab rèh utama ||

11.
Lamun parêng dhanganing tyas yayi |
rêke kewala ing benjang-enjang |
umangkat rêbat rikate |
Jayèngrêsmi umatur |
inggih dhatêng sumangga ugi |
punapa rèh paduka |
tan lêngganèng kayun |
Sèh Mangunarsa ris nabda |
kang punika yèn sambada yayi kalih |
kula yun tumutura ||

12.
Marang dhukuh ing Wanamartèki |
yun uninga tanah pangareyan |
tuwin parlu yun papanggèh |
mênggah ing gêrahipun |
ramanta (n)Jêng Kiyai Bayi |
manira wus ubaya |
Kyai duk ing dangu |
sun marang ing Wanamarta |
atirakat lamun pinuju ing kapti |
yèn ing ingkasing marga ||

13.
Sèh Anggungrimang nambung nglingnya ris |
yayi Jayasmara hèh manira |
ayun tumutur lampahe |
marang Wanamartèku |
tuwi ring ramanta (n)Jêng Kyai |
panuju paparêngan |
mangsa-kalanipun |
Ni Rancangkapti milya jar |
maring lakènira Anggungrimang ririh |
sun mèlu lumaksana ||

14.
Yêkti lumuh yèn kawula kèri |
langkung dening kawula yun panggya |
mring ibu wulangun rêke |
Ki Anggungrimang muwus |
lah ya payo yèn milu yayi |
Monthèl Cênthini mojar |
kawula (ng)gih tumut |
saparan mring Wanamarta |
langkung arsa panggih lan Nyai Malarsih |
sarta mring kulawangsa ||

Jilid 11 - Kaca : 345

15.
Sèh Mongraga angandika aris |
iku bêcik padha sabipraya |
mupung ana jalarane |
(n)Jêng Kyai gêrahipun |
kadya dadi tambaning agring |
karya mulyaning lara |
pra putra kadulu |
manira lan kakangira |
Ni waela Selabrangti iya ugi |
marang ing Wanamarta ||

16.
Langkung sokur langkung rêna sami |
antara dangu dènnya arasan |
sinambi nyanyamikane |
manjinging Asar wêktu |
Sèh Mongraga angandika aris |
sêdhêng padha sêmbahyang |
Ngasar manjing wêktu |
arahap ingkang liningan |
samya mudhun mring pahèran naastuti |
sami asalat Ngasar ||

17.
Sèh Mongraga wau kang ngimami |
wus andadèkakên ing asalat |
purna tan na kuciwane |
mungguh utamanipun |
kajateyanira ngênèni |
wus tan bangsa kawula |
wimbuhing Hyang Agung |
salate wujuding Suksma |
saking dening santosa ekram tubadil |
mikrat munajatira ||

18.
Mulyaning salat wujuding Widdhi |
wus antara ing kawan rêkangat |
paragat bakda salate |
puji dikir donga wus |
asêlawat salaman sami |
wangsul (ng)gyanning lênggahan |
Sèh Mongraga muwus |
tutugna (ng)gyanning lungguhan |
manirarsa marang Palanggatan mami |
Jurang Jangkung ngasrama ||

19.
Samya tumungkul ingkang sinung ngling |
nulya tumurun Sèh Amongraga |
lan garwa saking masjide |
siswanira tan kantun |
kang pra ari sami ngudhuni |
têkèng ing Kalampeyan |
dènnira tumutur |
wus kinèn wangsul mring wisma |
Sèh Mongraga ngênêr mring Palanggatnèki |
pulo Jurang Jangkungan ||

20.
Yata kang mulih marang wismèki |
Ki Sèh Mangunarsa Anggungrimang |
Jèngrêsmi Jayèngragane |
lan pra rubiyahipun |
nèng paningrat sami alinggih |
Anggungrimang ris nabda |
kang puniku wau |
janma pinajar siswanya |
rakanta sang de waela Selabrangti |
bêgja antuk nugraha ||

21.
Reyang pundi kawijilanèki |
Sèh Mangunarsa nauri sabda |
si adhi apindho gawe |
mijil saking anggêntur |
brangtanira maring Hyang Widdhi |
tokiting kanyatahan |
ahli kak sinungku |
suhule wus tan pepeka |
amung sokur suka rênanira ngaksi |
ing wujude Hyang Suksma ||

Jilid 11 - Kaca : 346

22.
Yèn ta janma ambabar kajatin |
wus tan mumèh yogyaning asudra |
nistha papa pinangkane |
wus kawuri soripun |
ingkang wus man kinarsèng Widdhi |
pangkat bangsa nugraha |
kaidayat wahyu |
tan kêna cinatur sèhnya |
Anggungrimang umatur inggih o inggih |
sabdanta kasinggihan ||

23.
Jayèngrêsmi awacana aris |
lah kakang Kae Sèh Mangunarsa |
lamun sêmbada karsane |
ing bakda Ngisanipun |
pênêt sami miminta manggih |
mring raka Sèh Mongraga |
anèng Jurang Jangkung |
Sèh Mangunarsa lingira |
singgih yayi ing mangkya samya nênêpi |
nèng pulo Palanggatan ||

24.
Prayogi kewala sapuniki |
maring Jurang Jangkung Palanggatan |
awêktu ing ngrika rêke |
kasinggihan ing rêmbug |
nulya samya kapat lumaris |
mring pulo Palanggatan |
madyèng Jurang Jangkung |
kalima Santri Monthèlnya |
wanci Hyang Karaba nitih tirah wukir |
andulur kang lumampah ||

25.
Praptèng Palanggatan Jurang Miling |
tumurun nabrang mèrastukadas |
samya ing wêktu Mahribe |
nèng soring rêjasa gung |
sêdyèng sela gigilang langking |
Kae Sèh Mangunarsa |
angimami wêktu |
ing Mahrib wus têkèng Ngisa |
wus paragat sunat puji dikirnèki |
bakda asêsalaman ||

26.
Samya tata dènnira alinggih |
Sèh Mongraga wus kapanggih lênggah |
nèng sela sumayanane |
kang garwa tansèng pungkur |
lan siswanya Ki Ragarêsmi |
sêdhêng wulan purnama |
trang sênên sumunu |
kênyare kadya raina |
kang para ri tumungkul samya jrih mèksi |
Sèh Mongraga ris nabda ||

27.
Yayi wuwusingsun ing sirèki |
ingkang samya sokur ing satitah |
ywa mèri maro titahe |
panggrantêsirèng kalbu |
yèku yayi ambêbakali |
wiwale tekad tama |
kang uwus kawêngku |
pan sêsandhanganing têkad |
ing ngagêsang saking silih salah kapti |
kurang waspadèng driya ||

Jilid 11 - Kaca : 347

28.
Utamakna ingkang wus awajib |
wajib iku ahline agama |
mêngku agung paedahe |
yayi utama iku |
ngibadah wus dipun-lampahi |
sayogya tinekadna |
kasucyaning laku |
dadya pangajab karamat |
pan ngibadah sasat wujuding Hyang Widdhi |
tan kêna apepeka ||

29.
Sujanma kang wus man ing Hyang Widdhi |
angêgungkên panarimanya |
sarta brangta ing ahline |
paran kang dadya ahlul |
dèn-utamakakên sung brangti |
tan lèmèr ing ahli lyan |
sungku sokuripun |
mring ahlinira priyangga |
kang puniku yayi têtêsing kadadin |
bangsa amangaripat ||

30.
Ingkang amurugakên kadadin |
saking sak-sêrik panggrantêsing tyas |
mêngani duka ciptane |
ya dyan ngèlmu wus luhung |
apil kitab Kur'an angaji |
sêmbahyang dèn kongsiya |
bênjut bathukipun |
tan wontên kadadyanira |
dènnya ngaji sêmbahyang duk masih alit |
tumêkèng tuwa bangka ||

31.
Datan ana babaring kajatin |
sabab ngêrèhakên sak-sêriknya |
suka mêtu têkabure |
laranganing ngaluhung |
datan kengang ngambah sak-sêrik |
bidêngah cipta rusak |
yèn tan kêna iku |
karana iku minangka |
patukoning sajatinirèng kadadin |
kalis ing sak-sêriknya ||

32.
Miwah têkabur tan anglabêti |
mungkur saking bidêngah sumêngah |
mung Hyang Suksma tinon rêke |
pangolahirèng kalbu |
angêmpakkên kang bangsa ati |
angêkêr bangsa lèsan |
badan kewala nut |
pangrèhing kalbu lan lèsan |
datan mèngèng ing ari kalawan ratri |
pinardi osikira ||

33.
Kang ingaran kas kita puniki |
apan badan manut kalbunira |
mulyaning kalbu êngane |
kêni saosikipun |
suhulira Hyang Suksma jati |
sêjatining panunggal |
kahananing wujud |
wujude jasad Hyang Suksma |
kang kinêkêr pampit rungsit bangsa gaib |
tan kêna kawanguran ||

Jilid 11 - Kaca : 348

34.
Tadhah nendra rajah tamah kunci |
cêgah ngêkèh-kèhkên ing wicara |
tan sokur mingsil donyane |
dening mulyaning wuwus |
antêng darus-dêrês sinangling |
sring micara lêlahan |
winor guyu-guyu |
paguywan nacad sasama |
tyas katungkul ing suka tan wruh ing jati |
kaprana ing prênèsan ||

35.
Apatitis micara mrih sisib |
maring sami-samining tumitah |
rêbut misil donya rêke |
puniku êngamipun |
tan andungkap maring kajatin |
pama wijining kacang |
ginosong ing tunu |
amokal thukuling wêka |
yêkti pae lan wiji katanêm siti |
asrêp mawur kawogan ||

36.
Marma yayi dèn waspadèng kapti |
aja ninang sidiking wicara |
sarta lawan panrimane |
wuse ahlulirèku |
mring sarengat saraking Nabi |
tyas dèn musthi maring kak |
kajateyanipun |
angrêksa sucining niyat |
ingkang mukik mustakik marang Hyang Widdhi |
ywa sinang ing konêngan ||

37.
Samya tumungkul konjêm ing siti |
kaluhuran sabdaning kang raka |
tanggap wah tata driyane |
samya lon aturipun |
maring raka saha wotsari |
singgih bêrkah paduka |
kang mugi saèstu |
babaring sih sabda tuwan |
Sèh Mongraga pangandikanira aris |
atut ujar raharja ||

38.
Wus antara dangu dènnira ngling |
wanci mratêlu ratri bangunnya |
Sèh Mongraga ris wuwuse |
sêdhêng sarapan turu |
enjang yayi mangkat lumaris |
salam taklim manira |
atur nèng ramèbu |
ngumume salammanira |
maring kulawangsa ing Wanamartèki |
tuwa nom samadaya ||

39.
Matur sandika Ki Jayèngrêsmi |
wanudya waela Selabrangta |
lon ngandika mring arine |
yayi kalih sirèku |
sêmbah rêke kewala mami |
atur nèng ibu rama |
sarta salamingsun |
[---] |
Jayèngrêsmi Jayèngraga sinung angling |
sandika kalihira ||

40.
Sèh Mongraga angandika aris |
lah wus payo yayi aluwaran |
para ri sandika ture |
nulya lèngsèr sing ngayun |
atur sêmbah salamirèki |
Mangunarsa Gungrimang |
myang Jayasmarèku |
kalawan Ki Jayèngraga |
miwah Monthèl tumurun marang lyah kali |
mulih mring Wanantaka ||

Jilid 11 - Kaca : 349

41.
Kandhêg nèng Kalampeyan panêpin |
wanci pajar gidib samya kadas |
ring sêndhang Kalampeyane |
samya asalat Subuh |
wus antara bakdanirèki |
laju mring wismanira |
Sèh Mangunarsèku |
tata lênggah ing paningrat |
waela tri Turida lan Larasati |
miwah Ni Rancangkaptya ||

42.
Pan wus samya angrukti sasaji |
sêkul angêt lalawuhanira |
sarta lan nyênyamikane |
Mangunarsa ris muwus |
sapa kabèh ingkang tut-wuri |
padha sira dandana |
dèn-samêkta gupuh |
Ki Anggungrimang ris nabda |
marang kulawangsa kang pinatah kari |
ana ingkang ginawa ||

43.
Kakang Martaduta Palakêrti |
Ki Piturun lawan Darmadana |
Prakosa mèluwa mangke |
de kang ngong tuduh kantun |
Kang Saloka kewala kalih |
Salodha ingong-patah |
atungguwèng pungkur |
ya mangsa bodhowa kakang |
karêksane bar-Jumungah angimami |
miwah kêndhurinipun ||

44.
Manira tan anggawa pra santri |
pan amung wong lilima sun-gawa |
kanêm kalawan si Monthèl |
tan nana liyanipun |
kang nandhangi karya ing margi |
kang liningan sandika |
tan lêngganèng tuduh |
Sèh Mangunarsa ris nabda |
payo padha sêsèmèkan mupung enjing |
gêpah ingkang liningan ||

45.
Jalu èstri samya kêmbul bukti |
wus antara dangu dènnya nadhah |
luwaran linorodake |
marang pamburinipun |
kulawangsa Monthèl Cênthini |
tuwuk sadayanira |
samya samêkta wus |
gagawane alêlungan |
tan na kurang samêktanira ring margi |
kapucung ing wardaya ||

689 Pocung

1.
Yata wau kang samya arsa lumaku |
Sèh Mangunarsojar |
paran wus samêkta sami |
samya matur pan inggih sampun samêkta ||

Jilid 11 - Kaca : 350

2.
Alon muwus Jèngrêsmi mring Monthèl wau |
kakang Monthèl rika |
ênggonana dhukuh mami |
ya ing Wanasunya ngong-wènèhkên sira ||

3.
Kang anguwuh wonge santri anak putu |
sira gêmahêna |
dhukuh wus wajibirèki |
pan manira darma babakal kewala ||

4.
Lah ta iku tutugna gêmahing dhusun |
Santri Monthèl turnya |
andhêku (n)dêkung nuwun sih |
sakalangkung-anuwun inggih sandika ||

5.
Sira wau Ki Jayèngraga amuwus |
lah andika kakang |
Piturun ingong pasrahi |
patilasan manira ing Wanatawang ||

6.
Manira wus datan (n)darbèni dhêdhukuh |
mangkya pakênira |
sayogya ingkang (n)duwèni |
Ki Piturun ature nuwun sandika ||

7.
Kang puniku kawula darmi tatunggu |
anyapu kaliyang |
rêsike adhari kitri |
sung rijêki mring janma salaminira ||

8.
Mèsêm (n)dulu Sèh Mangunarsa lingnya rum |
puniku utama |
jariyah ngamaling kitri |
sung rijêki mring janma salaminira ||

9.
Malih muwus Mangunarsa mring rinipun |
suwawi Bismillah |
sami mangkat mupung enjing |
Martaduta kang anggrêmanana marga ||

10.
Kang tinuduh apan sandika turipun |
(n)dan samya lumampah |
Kae Sèh Mangunarsèki |
Anggungrimang Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

11.
Èstri catur kang para rubiyahipun |
Nikèn Rancangkaptya |
Turida lan Rarasati |
Ni Cênthini lawan Monthèl kulawangsa ||

12.
Ki Piturun Darmadana Prakosèku |
Palakêrti samya |
wong papat kang anèng wuri |
Mrêtaduta nèng ngayun grêmaning lampah ||

13.
Kang lumaku wus mijil sing dhadhahipun |
napak pasabinan |
wanci Hyang Aruna mijil |
nipat wawayangan odode wus panjang ||

14.
Ruruntung duluring pagalênganipun |
kèh wong pitakènan |
ramya kang janma makardi |
samya kèndêl sadaya tan nyandhak karya ||

Jilid 11 - Kaca : 351

15.
Amilalu andudulu kang lumaku |
kabèh ciptèng driya |
Kae Sèh Mangunarsèki |
dene kabèh rine padha milu lunga ||

16.
Parannipun marang ngêndi kang tinangguh |
apa ta lawasa |
apa ya anuli mulih |
kang wus ngrungu warta angling mring rowangnya ||

17.
Kang pinurug marang ing Wanamartèku |
miyang wismanira |
Kae Bayi Panurtèki |
pan bapakne Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

18.
Manthuk-manthuk kang tinuturan angungun |
wênèh kang kapapag |
parlu angaruh-aruhi |
badhe karsa ing pundi ingkang pinarah ||

19.
Naur wuwus tirakat kono ing ngayun |
tan wrin lumajuwa |
parêke kalawan têbih |
matur (n)dhèrèkakên basukining lampah ||

20.
Lon sumaur lah iya andum rahayu |
laju lampahira |
adulur anèng ing margi |
sri swarane paksi manyar munèng tawang ||

21.
Myang drêkuku anèng pang brêkutut manggung |
kadhasih prit jowan |
yèn jalma samya ngaruhi |
Kae Mangunarsa mênyang ngêndi baya ||

22.
Yêkti suwung ing dhukuh Wanatakèku |
tan na Mangunarsa |
sapa ingkang angimami |
bar-jumangah tan patut ing Mangunarsa ||

23.
Lir kadyèku kang pêksi ing aturipun |
yata lampahira |
anglintangi têgil sabin |
napak pinggir kêtêp wana tarataban ||

24.
Lampahipun ngalèr ngetan anut lungur |
pra rubiyah ngarsa |
Mrêtaduta anggrêmani |
milih marga kang gampang datan kasurang ||

25.
Anut lurung tumurun jurang aparung |
nganjat panètèran |
wana kalar têlêngnèki |
langkung pêtêng wana gêng-agêng kayoman ||

26.
Kèh karungu swaraning pêksi wana gung |
bubut buntit podhang |
kukuwong lawan barênggi |
lir nambrama astuti atur waluya ||

27.
Lampahipun malumi rubiyahipun |
ngonjot-onjot lampah |
raryan sadhela lumaris |
nalikanya ing wêktu Lohor asalat ||

Jilid 11 - Kaca : 352

28.
Bakda Lohor raryan ing sela trênggulu |
samya mumucangan |
Sèh Mangunarsa nglingnya ris |
Mrêtaduta êndi kang marga simpangan ||

29.
Ingkang laju maring Ngardipala dhukuh |
yun kampira ingwang |
pangguh lan Malangkarsèki |
narèhakên tiba ing sapanginêpan ||

30.
Alon matur pan inggih mangke ing ngayun |
ing sela pangulan |
tilas patunon wanadri |
pan ing ngriku margi ngêrat mara-tiga ||

31.
Simpangipun kang mangilèn purugipun |
anjog Ngardipala |
simpangan kang ngetan nênggih |
mring Magiri miwah mring Kalangbrèt rawa ||

32.
Manggènipun kang ngalèr ngetan puniku |
maring Pagêrwaja |
anjog ing Wirasabèki |
Jayèngrêsmi alon umatur ring raka ||

33.
Panduka yun kampir ing Ngardipalèku |
panggya lan rakanta |
Kae Sèh Malangkarsèki |
duk rumiyin kawula inggih winêkas ||

34.
Lamun mantuk saking pangumbaran ulun |
kinèn umampira |
mring dhukuh Ngardipalèki |
kasinggihan paduka karsa kampira ||

35.
Langkung sokur Sèh Mangunarsa amuwus |
inggih paparêngan |
samya sumêdya akampir |
ing wismane Malangkarsa Ngardipala ||

36.
Malih muwus lah payo padha lumaku |
sêmana anêrang |
lamun katanggungan margi |
ya sadaya-daya prapta-a ing paran ||

37.
Nulya pangguh dyan umangkat lampahipun |
amalapat karang |
padesan tan karsa kampir |
napak wana pangrêngan myang pagrumbulan ||

38.
Pan andarung wus lêpas dènnya lumaku |
anrang parah paran |
raryan tan dangu lumaris |
têkèng kang tinutur margèng sisimpangan ||

39.
Kang nèng ngayun Martaduta ingkang tinut |
sumimpang ing marga |
mangalèr-ngilèn lumaris |
tumuntur ring jurang nètèr palunguran ||

Jilid 11 - Kaca : 353

40.
Lampahipun tatas katap ing wana gung |
mangkas pagrumbulan |
wanci wêktu Asar akir |
raryan têpining sêndhang samya asalat ||

41.
Bakda wêktu umangkat anut lulungur |
napak têrataban |
patunon tugaran têgil |
katon munggul dhukuhe ing Ngardipala ||

42.
Sri dinulu gaga pasabinanipun |
toyanya angliran |
roking tulakan kumriwik |
kabarangun kalurak lawan talucak ||

43.
Sranging ranu dhawah gêndhing lir pinalu |
ana-njor ing wangan |
jrihing wè ing parang-curi |
amalêtuk kadya sotya pasuluhan ||

44.
Pêksi pingul anjoprah saba ing ranu |
lir mênur sumêbar |
mèt mangsa wêca ing warih |
pêksi êmprit gulathik pêking atêban ||

45.
Niyup kabur ginusah angalor ngidul |
ramya akukukan |
anggonjèng tali sasawi |
sarya (n)jojor lire (n)jojor têlurungan ||

46.
Mamrih manuk jinojorkên aji kukuk |
dadya lêlawuhan |
samya kèh kang ngolah pêksi |
suka-suka anjojor jurudêmungan ||

690 Jurudêmung

1.
Yata kang samya lumampah |
suka dènnira andulu |
wong wadon kang (n)jojor manuk |
andingkik turut galêngan |
parigêl sasolahipun |
yèn nuju êmprit anêba |
binarêng lan jojoripun ||

2.
Jayèngraga ris ngandika |
wong yèn wus kabisanipun |
sasolahe nora kidhung |
nalorong êmprit anêba |
ya ta lah kèlinganingsun |
unine layang wawacan |
inggih paribasanipun ||

3.
Gêlare Dipati Tuban |
pan (m)prit-nêba pasangipun |
apane dèn-èmpêr iku |
dene kang ayang-uyungan |
dèn-pamèkkên baris agung |
dospundi kakang Gungrimang |
basa (m)pritnêba puniku ||

4.
Sèh Gungrimang ris wacana |
mangsa borong yayi ngriku |
(ng)gyannipun murati wuwus |
pangraos kula priyangga |
pan inggih mung kumpulipun |
kadosta pêksi atusan |
botên bênjar pilah purug ||

Jilid 11 - Kaca : 354

5.
Angidul ngetan ngilènna |
rêmpêg ibêr sabiyantu |
èsroge lan kaburipun |
sadaya sarêng kewala |
inggih manawi puniku |
pinèt glaring pabarisan |
wa-punika sumanggèng yun ||

6.
Jayèngraga ris wacana |
inggih kados yèn kadyèku |
kang pinêndhêt mung (m)byukipun |
kang rarasan turut marga |
wanci suryandhap tumundhuk |
ri tuntung arga lumarap |
anapak anèng marga gung ||

7.
Kathah papangan ing janma |
kang lampah ngalèr angidul |
kang lagya mangkat lumaku |
saking parèrènanipun |
ing sêndhang Balara ngriku |
myang janma kang patanènan |
mêntas ing patalonipun ||

8.
Kukuk mulih sowang-sowang |
marang padhukuhanipun |
urut galêngan andulur |
saking lor kidul mangetan |
wong kang mêntas undhuh-undhuh |
pala-kasimpar mring têgal |
myang pala-pêndhêm dhinudhuk ||

9.
Miwah mêntas adêrêpan |
ginendhong miwah pinikul |
kathah wong mandhêg andulu |
marang kang samya lumampah |
wênèh padha ciptèng kalbu |
angèmpêr-èmpêr kèlingan |
dhadhayohira rumuhun ||

10.
Ran Jèngrêsmi Jayèngraga |
kang bagus narêbang bêsus |
swarane ngruntuhkên kalbu |
sasolahe gawe rimang |
wênèh ana bisik wuwus |
jêge kae biyèn ika |
dhayohe Malangkarsèku ||

11.
Kinedanan pra wanodya |
Jayèngraga kang angrangkung |
rowange nauri wuwus |
ya iya ingong kèlingan |
Jèngraga ingkang kaumuk |
baguse nora kajamak |
nanging saiki akuru ||

12.
Kabèh mèsêm-mèsêm mulat |
wau kang samya lumaku |
raryan soring rêjasa gung |
têpining sêndhang Balara |
sêdya wêktu anèng ngriku |
lênggah nèng sela rimbagan |
maksih kèh wong kang lumaku ||

13.
Pan samya mire sumimpang |
jalwèstri kang samya ngangsu |
ana wulanjar ngindhit jun |
abêsus pangindhitira |
êjunne maglik nèng lambung |
andêngkèng nyênthing cêthiknya |
dhadhane mungal amunyung ||

Jilid 11 - Kaca : 355

14.
Anglèngèk ngodod gulunya |
kêmbên kabêthêng ing êjun |
(m)lorot sisih kêmbênipun |
manthêlèt melot mênthiknya |
gathuk pipit wunganipun |
kèngis rong nyari ajênar |
lir pupus binêthot pingul ||

15.
Dhasar sêmana mêjana |
wulanjar boboting dhusun |
ing Wuluhsari rumuhun |
duk adus anèng ing sêndhang |
pagut liringan pandulu |
kalawan Ki Jayèngraga |
ing mangkya parêng panuju ||

16.
Kapanggih malih nèng sêndhang |
Ni Lanjar amathêt laku |
tindake amagêr timun |
randhat nora pati kêbat |
liringe pasang dol ayu |
gêlung sah saking lungsènnya |
tan lukar maksih nyêkênuk ||

17.
Binênakkên asta kanan |
mêngkap cêcangklakanipun |
poking payudaranira |
mênthêk maya kawistara |
ambêngkle kengis dinulu |
Jayèngraga mèsêm mulat |
Rarasati wruh ing sêmu ||

18.
Guting èsêming raka |
kang raka anamun-namun |
kaliringaning angarum |
Jèngraga micarèng nala |
mendah wruha waunipun |
si bojo mêsthi anjothak |
sapasar tan aruh-aruh ||

19.
Wau ta ingkang araryan |
Sèh Mangunarsa lingnya rum |
yayi suwawi awêktu |
pra ari matur sandika |
nulya samya mahèrastu |
kados sawusnya sosotya |
wangsul (ng)gyan samya awêktu ||

20.
Ambabar sêbe musala |
nèng sela sumayana lus |
wusnya (n)dan gya sunatipun |
angamal puji-pujiyan |
yata Basariman wau |
Pangulu ing Ngardipala |
angrungu wartaning tutur ||

21.
Yèn ana janma lumampah |
dinugarsa amratamu |
mring Kae Malangkarsèku |
ing mangkya raryan ing sêndhang |
anulya Kae Pangulu |
mudhun mring sêndhang Balara |
yun wêruh kang dadya tutur ||

22.
Tan dangu anulya prapta |
Ki Basariman andulu |
marang kang samya awêktu |
lagya kewala asunat |
pan dèrèng angangkat parlu |
nging wus tan arsa ngandika |
binatalakên amuwus ||