Ki-demang.com : Centhini

Jilid 9 - Kaca : 92

540 Gambuh

6.
Ngling sarwi nyamuk-nyamuk |
wawi kang Wanalela won nganggur |
punapi ta kakang kang (n)dika karêpi |
nauri suwawi ngriku |
sampun mawi walang-atos ||

7.
Ki Kulawirya (n)dulu |
mring Nuripin asru dènnya muwus |
ambakna wong kongsi angudubilahi |
dêstun wong tan nganggo nêbut |
mêrêm bae andrêwolo ||

8.
Pilang-pilang untumu |
nora rampal kanggo gugut-gugut |
gulu wêtêng tan ana ciyute kêdhik |
wis kaya bagor auntu |
atine murka (m)bêdadhog ||

9.
Tan etung patut saru |
mung sok olèha jabloganipun |
Ki Nuripin enak-enak angucêmil |
dinukan nora rinungu |
sarwi mlengos thêmal-thêmil ||

10.
Grundêlan ririh muwus |
adat têmên bêtah agumrumung |
rina wêngi tan ana luwasing gêtih |
kêmba duka ala nganggur |
thuk mênênga bae ingong ||

11.
E nora kègah-kèguh |
ngenak-enak dènnira amuluk |
yèn tumrapa layangan sinthinge bot-sih |
mèncèng tali gocinipun |
oling wang-wêng kudu asrog ||

12.
Jèngrêsmi ngandika rum |
pira-pira ana kang pinuluk |
dadya kuwat lakune tan kari-kari |
Nuripin lêga tyas ngrungu |
mênêng pêmamahe aso ||

13.
Prandene brêkatipun |
kalong sêparo pangananipun |
Jayèngrêsmi dènnira wêcana aris |
lah suwawi paman laju |
watos mênawi kêdalon ||

14.
Kang paman lon amuwus |
lah ya payo sinêngka ing laku |
nulya samya umangkat sêdayanèki |
mêngetan atut lulungur |
tumurun ing lèpèn anjog ||

15.
Embag sabinan ngalur |
mêmbal-mêmbal êmbêle amêmbut |
ingaranan êmbêl Dhaga kang sinabin |
nampak ing galêngan ulur |
mêmbut galêngan mêndhêlong ||

Jilid 9 - Kaca : 93

16.
Wanalela nèng ngayun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga ing pungkur |
runtung Kulawirya Nuripin nèng buri |
galêngane mêndul-mêndul |
Nuripin gumuyu anon ||

17.
Amuwus (ng)guyu-(ng)guyu |
priye kiye dene mêmbat-mêmbut |
ngulêr-kilan galêngan cinikan sikil |
datan pitaya lumaku |
bilah tyasku grago-grago ||

18.
Kulawirya gumuyu |
mandhêg anjongok dènnya lumaku |
Ki Nuripin tan wruh lamun dèn-adhangi |
numbuk bêg bêbokongipun |
Ki Kulawirya agupoh ||

19.
Ih lho wong apa iku |
lumaku nèng êmbêl numbuk-numbuk |
jinorogên Nuripin kasingsal saking |
galêngan tiba kêblusuk |
ing êmbêl blês kalêlêb jro ||

20.
Gendhongane rinêbut |
mring Ki Kulawirya wus karêbut |
Ki Nuripin kêmbêl tês cangklakanèki |
tangane gêndholan kukuh |
ing galêngan bêngak-bêngok ||

21.
Samya age lumaku |
tan kêna dèn-nêngi galênganipun |
gêgancangan nulya praptèng dhahas aglis |
ngawirya myat agêgêtun |
Ki Nuripin gêmbar-gêmbor ||

22.
Ki Wanalela gupuh |
nulungi mring Nuripin kêcêmplung |
anèng ngêmbêl anangis tan bisa osik |
tinarik tanganira sru |
anyêkèkal lir mêncolot ||

23.
Ngancik galênganipun |
kalumut awake gêlaprut (n)dhut |
kinèn gancang lumakwèng galêngan aglis |
ngathêthêr wrat badanipun |
(m)brêbêl luh ulate cêlom ||

24.
Jèngrêsmi wlas andulu |
Jayèngraga asuka gumuyu |
Kulawirya alatah-latah sarya ngling |
Nuripin dene abagus |
lir kucingan jênang dodol ||

25.
Ulate kaya dhadhu |
koproh mèmpêr jago disêpuluh |
Ki Nuripin mèwèk-mèwèk maleroki |
Ki Wirya saya gumuyu |
uwe cangkême amelot ||

26.
Jèngraga angling muwus |
paran ta jêro êmbêle mau |
matur inggih lêbêtipun anglangkungi |
tan paja kandhas ing suku |
thawe-thawe mêksih ngongkong ||

Jilid 9 - Kaca : 94

27.
Wanalela gumuyu |
yèn êmbagpun Taga (ng)gih puniku |
sajêge tan ginarap kêbo sapi |
inggih saking lêbêtipun |
yèn ngocal rinawut bandhol ||

28.
Yèn dêrêp nunggang lêsung |
cènèng-cinènèng lan rowangipun |
nanging pênêd pantunipun anglangkungi |
tulus èsèl muncèr landhung |
pun êmbag Taga kinaot ||

29.
Jèngrêsmi ngandika rum |
têlatèn tan ana wigihipun |
iya dening rêbut pakolihing melik |
lan êndi ta ana ranu |
Nuripin bèn mari glaprot ||

30.
Wanalela umatur |
inggih mangke ing ngajêng puniku |
wontên lèpèn-lèpèn dênta langkung wêning |
ing Gaga-kalang lèripun |
wus cêlak tan pati adoh ||

31.
Anulya sami laju |
Wanalela kinèn (ng)gendhong munjung |
lumangkah ing gêgênêng tumurun iring |
Ki Nuripin lampahipun |
anggadibêl boting blêthok ||

32.
Ki Wirya ngling dèn-gupuh |
borèh blêthok bae adol bagus |
(n)dadak lêntrêng-lêntrêng lir pêngantèn prapti |
Nuripin mlerok gumuyu |
ih ing dhasar pyayi bancol ||

33.
Wong saking boting ngêndhut |
dèn-ranni lêntrêng-lêntrêng dol bagus |
yata kang lumampah dungkap wana napis |
Gaga-kalang wastanipun |
ing Gaga-kalang mêngalor ||

34.
Pèrèng kali tumurun |
Jèngrêsmi ngling Nuripin sirèku |
lah adusa sadhela ingong êntèni |
kang liningan sigra adus |
jarite sigra winasoh ||

35.
Rênik pangumbahipun |
pinuntiran mrih glis akingipun |
sruwal bêbêd sabuk kulambinirèki |
malêm nulya salin gupuh |
mung malêm klambi inganggo ||

36.
Alaju lampahipun |
wanci andhap surya nawang lambung |
kawistara ron kitri sèsining wukir |
amuyêg brambanganipun |
sri kityardi tumrun ayom ||

Jilid 9 - Kaca : 95

541 Sinom

1.
Yata wau kang lumampah |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri lawan Kulawirya |
lan santrinira kêkalih |
nètèr nêngka ring wukir |
kathah srining kang dinulu |
wêwalêran gugulan |
pala-kasimpar ngêmohi |
pinggir marga pinarikan têbu krêsna ||

2.
Pinadha dhapuranira |
anggamêng lir rajêg-wêsi |
lonjorane nyêlawe prah |
arêsik kêlangkung langking |
ambanjêng kanan kering |
binèngkètan ron kinayut |
rampak lir kêmbang mayang |
kinalèn turut pipinggir |
pinagêran prumpung inganam risigan ||

3.
Simparan kang pisang raja |
sêpêt kidang mas bêcici |
saba kusta garaita |
byok pulut ambon lan jambi |
kaluthuk sukun bêsi |
raja pandhak lawan gabu |
byar misah maraseba |
sêdaya mêpêg mawarni |
jêjanganan tuwin ingkang sêsêkaran ||

4.
Samya rinakit tinata |
tan wowor sabilik-bilik |
sabat samya wismèng ngarga |
kêkampungan alit-alit |
yata kang amartapi |
sira Ki Sèh Sidalaku |
akèn ngrukti gêlaran |
wruh badhe têtamu prapti |
kinèn rakit sugata sêkul panganan ||

5.
Pra ngawirya gya tumama |
ring pêlataranirèki |
agupuh Ki Wanalela |
umarêg marang sang yogi |
pinêthuk sabat kalih |
Pakuraga arannipun |
kalawan Pakujiwa |
andika wontên punapi |
Wanalela mojar lah rika matura ||

6.
Sarwi ajarwa mulanya |
kang sinung-ling wus mangêrti |
Pakujiwa Pakuraga |
umatur ingkang palinggih |
punika wontên janmi |
pajujugan saking Tajug |
inggih pun Wanalela |
kang nguntapakên mariki |
sira Ki Sèh Sidalaku lon lingira ||

7.
Lah aturana dèn-enggal |
Ki Pakujiwa glis mijil |
kang martamu ingaturan |
Wanalela anèng ngarsi |
wus kèrit sêdayèki |
sigra Ki Sèh Sidalaku |
angancarani lênggah |
suwawi andika linggih |
sarwi winor ing guyu mêmanis sabda ||

8.
Agêpah ingkang cinaran |
alênggah ing salu pranti |
Jèngrêsmi nulya sung salam |
linawan agênti-gênti |
sawuse tata sami |
Ki Sidalaku amuwus |
saking tambêt pun bapa |
ing pundi sêsanèng wingking |
lawan sintên ingkang pinuja ing krama ||

Jilid 9 - Kaca : 96

9.
Ing pundi kasêdyèng karsa |
Jayèngrêsmi nor wêcana ris |
kiyai tanyèng kawula |
ing krajan Wanamartèki |
pinarab Jayèngrêsmi |
apan (n)Jêng Kiyai Guru |
Bayi Panurta ingkang |
ayoga marang ing mami |
de puniki ri-kula ran Jayèngraga ||

10.
Satunggilipun pun paman |
wragilipun (n)jêng kiyai |
lampah musakat tirakat |
apan sêdya angulati |
sêdhèrèk lêlana nis |
sananing nis dèrèng têmtu |
mila samya angrarah |
umahas ing wana wukir |
lamun antuk titik anèng pasimparan ||

11.
Ki Sidalaku tumêrang |
myarsa kêdale Jèngrêsmi |
anuduh mring sabatira |
kinèn nugatèng têtami |
gupuh ingkang tinuding |
mijilkên pawohanipun |
tumpêr kalobot mênyan |
dawêgan myang wedang jai |
cinarakkên punika jampi katoran ||

12.
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèki |
pra samya nginum dawêgan |
myang wedang jae gula rin |
anginang udud linting |
Ki Sèh Sidalaku muwus |
jawènipun anakmas |
putrane Ki Guru Bayi |
Panurta kang kêrajan ing Wanamarta ||

13.
Kêlangkung kèngêtan ing tyas |
ramandika duk ing nguni |
duk anom golongan-ingwang |
wong sêsanga sèka kapti |
samya mulana ngaji |
ramandika parabipun |
duk nèm Mas Arundaya |
Carik-sutra Arsèng-budi |
Carik-mudha manira ran Wargasastra ||

14.
Kanêm Kidang Wiracapa |
Malarsipta Ekawardi |
sanga Datuk Danumaya |
ing mangkya mêncar atêbih |
samya nakdi pribadi |
tan wontên têmu tinêmu |
wus maklum ingajaran |
ing mangke dipun-wakili |
putrane lan sêdhèrèke Mas Rundaya ||

15.
Ngong langkung sukur ing Suksma |
suka rênaning tyas-mami |
tan pae pangguh alawan |
kakang Rundaya mitra sih |
marang andika sami |
adya pae ing pangrêngkuh |
kawula lan ramanta |
wong nunggil saliring kapti |
ing panganggêp mring sun ywa bineda-beda ||

16.
Samya tumungkul nor-raga |
kang liningan ngawirya tri |
nadesêm èsmu lêjar tyas |
kados botên pati-pati |
lan rakanta (n)jêng kyai |
sami ugi ing pasukur |
ingalaping pamulang |
paduka maring ing mami |
Ki Sèh Sidalaku rêsê ing driyanya ||

Jilid 9 - Kaca : 97

17.
Alon dènnya awêcana |
sêlot-sêlote ring ratri |
(ng)gih sami awirayatan |
arêbat wêktu kariyin |
sêdhêng asalat Mahrib |
lah sêwawi maring tajug |
nulya samya umêdal |
samya ngambil toyastuti |
manjing surup sêdaya sami asalat ||

18.
Ing Mahrib praptaning Ngisa |
ing wisma sampun sêsaji |
kang pasunggata sangkêpan |
sêkul panganan mawarni |
anèng salu miranti |
yata kang salat bakda wus |
mudhun saking ing langgar |
praptèng wisma tata linggih |
Pakujiwa naosakên pasugata ||

19.
Samya lanangan sadaya |
kang ngladèni tan na èstri |
wus samêkta anèng ngarsa |
Ki Sèh Sidalaku angling |
wawi sami wêwanting |
sawontêne anèng gunung |
maklumipun anakmas |
sarèhning sêpi tan èstri |
tan parigêl pangulahing pasugata ||

20.
Ambungkuk ingkang liningan |
sarêng dènnira wiwijik |
adan lêkas samya nadhah |
Ki Sèh datan kêmbul bukti |
namung sairis uwi |
lêgi pala kang pinuluk |
ingkang samya anadhah |
rampadan ulam mawarni |
parandene gêrago panadhahira ||

21.
Datan antara dènnira |
anutug dènnira bukti |
samya atuturuh asta |
ambêng linorod cinarik |
pinaringkên Nuripin |
lan Wanalela sêdarum |
Ki Nuripin ajênak |
mangan enak iwak pitik |
mêksih wutuh tan pati kèh kalongira ||

22.
Pan wus samya aluwaran |
ingundur mring kang ngladèni |
mangsêgan tinatèng ngarsa |
pisang gêng nangka kuwèni |
dhuwêt lan duryan manggis |
sêmangka kêrai timun |
sêmak têbu kêrêtan |
talês myang uwi gêmbili |
grit ampo brêm sinantên juwadah kilang ||

23.
Ki Sidalaku ris nabda |
sumangga pamangsêg bukti |
simambi lan rêraosan |
kang ingancaran nuwun sih |
arum wijiling angling |
adhuh babo wong abagus |
kêna ciptaning jana |
tirakat angèl winardi |
kêdah nglingling sawirasaning karosan ||

24.
Nadyan pratisthèng asimpar |
yèn tan wruh sawadyakaning |
ngasêpi yèku supaya |
waluya satêmahnèki |
mahawèng wana wukir |
kèh crita drigamèng ngênu |
linalin têkèng lena |
linabahan ing kêrsèki |
sang inastu tita tan antara mangsa ||

Jilid 9 - Kaca : 98

25.
Puniku kêdah kadriya |
owêl lampah kang kawuri |
anta wus pratambèng thika |
citrastra Jawa Rab ramping |
lir sêlaba kasilib |
tinilib tumamèng apyu |
ring mitra tan susesa |
yoga imiriba yêkti |
nugrahanta akupu Sèh Amongraga ||

26.
Angganira wus nugraha |
yèn wèh tilasing nagari |
rinêksa ing Widi dhustha |
mamrih usaping kêdadin |
Ngèksiganda dènnya wit |
akarya wêkasanipun |
pralambanging ngagêsang |
dening padudon (m)bawani |
ing sabumi-bumi saha rêbat basa ||

27.
Amiwal sêmune padha |
pandhita pandhingan dhiri |
kang anèng wana Wulusan |
lyan takang anèng prajèki |
Kae Sèh Amongragi |
kasara saru sinêru |
trêtangtu patêmbaya |
-nira (n)Jêng Sultan Mêntawis |
kawistara pêlayaran ing Tunjung-bang ||

28.
Saeka sarane kana |
sarkara rupa lan manis |
tan kingang pinisahêna |
tunggal jatining êning nis |
lir trênggana lan sasi |
ing jaman kêjatinipun |
puniku pipingitan |
tan kenging winardêngangling |
sabab kang wus mustabik ing kêlanggêngan ||

29.
Wau kang para ngawirya |
karênan tyasira rujit |
jatmika tan paja muga |
wing wing ramping pinalimping |
micarèng jroning ngati |
sênyata Ki Sidalaku |
pranjana mardi basa |
lukita praciptèng wangsit |
sasmitanya anjuru-dêmung ing sastra ||

542 Jurudêmung

1.
Mêngkana ciptaning nala |
nalika winangwèng wuwus |
marang Ki Sèh Sidalaku |
kathah kêcathêt ing driya |
tan inang lêlèjêmipun |
ing wanci wus sirêp janma |
Ki Sidalaku amuwus ||

2.
Lamun pinarêng ing kêrsa |
prayogi ninis umêtu |
mring jawi ngayêng (n)dudulu |
sêdhêng purnama trang wulan |
wukir lit sawawratipun |
kathah tilasing pratapan |
kang wau duk kinanipun ||

Jilid 9 - Kaca : 99

3.
Têksih dêlasan samangkya |
pan prêtapan kathahipun |
pitung-dasa langkung pitu |
nèng Pandhangeyan sêdaya |
kang sinamuda nèng wuwus |
kêlangkung dhangan tyasira |
(n)dan samya mijil tumutur ||

4.
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Kulawiryèku |
kapat Ki Sèh Sidalaku |
Nuripin lan Wanalela |
anèng wisma samya kantun |
yata kang nitik pêtapan |
ngalèr mring guwa tumurun ||

5.
Guwa Sêntor namanira |
tumêdhak prapta ing ngriku |
wontên gigilang sela lus |
kêkalih sami warninya |
jèjèr ngalèr ujuripun |
lambe guwa aundhakan |
ngampat jro nunjêm anyumur ||

6.
Antara jro satirisan |
kathah guguthêganipun |
anjêrambah ombèr samun |
cêlowokan jojromahan |
apêpagan sungsun-sungsun |
Ki Pakuwirya tumujwa |
sumusul ambêkta sumbu ||

7.
Prapta sajronirèng guwa |
sêdaya samya kêdulu |
pasang rakit ronganipun |
kang kilèn lawan kang wetan |
rolas sisih tigang sungsun |
sêtundha patang paguwan |
pan sêlawe prah sêdarum ||

8.
Salu sela warna-warna |
kang langking pita bang sambur |
miwah kang seta kang dadu |
saênggènne beda-beda |
aluring guwa sih laju |
Ki Sidalaku anabda |
punika têrusanipun ||

9.
Guwa Pêdhali ing ngrika |
aluring guwa lir kêluh |
ngawirya tri andudulu |
pangro kadya patilaman |
lawang pipi pinatra lung |
tan sami mawarna-warna |
cêplokan myang patra gêmpur ||

10.
Kang sinimbar wis walêran |
anulya Ki Sidalaku |
dinuga wus samya nutug |
dènnya myat rakit pêtaman |
Ki Sèh alon dènnya muwus |
suwawi samya umêdal |
kang liningan atut pungkur ||

11.
Angayêng mring Pasimparan |
lêlêmpèng lêngkonging gunung |
kèh titilasing panungku |
tan pati doh antaranya |
prêtapan sawijinipun |
beda-beda ujurira |
kang malang uloning gunung ||

12.
Kang angègos kang sumungsang |
kang kêdhok miwah mêndhukul |
kang karang curi pêparung |
ingkang miring miwah lêmpar |
pan akathah warninipun |
tinaman kabèh jinajah |
anulya samya umantuk ||

Jilid 9 - Kaca : 100

13.
Mring wisma alêlênggahan |
mêksih sinaji ing salu |
nyamikan sangkêp nèng ngayun |
Ki Sèh Sidalaku nabda |
suwawi nakmas ing ngriku |
sayah ngayêngi pêtapan |
agupuh kang sinung wuwus ||

14.
Samya sambèn nyênyamikan |
angambil sasênêngipun |
Jèngrêsmi pêtanyanipun |
kawula nyuwun pêpajar |
ingkang patilasan wau |
sapa sintên kang atilas |
Ki Sèh Sidalaku muwus ||

15.
Guwa pun Sêntor punika |
inggih pasênêtanipun |
nyai gêng Jênangan nêngguh |
sang Raja-pandhita Rara |
Kilisuci kadang prabu |
lamun nêgês pamêlêngan |
ing ngriku pratandhanipun ||

16.
Ing Sêntor minangka wisma |
dene paninisanipun |
punika pupucak gunung |
namung kalih (ng)gèn punika |
dhepoke sang Kili wiku |
tan usah mawi ngaturan |
mring Gêgêlang sang aprabu ||

17.
Lamun wontên kêrsa raja |
pêndhita rara sampun wruh |
sakêdhap praptèng kêdhatun |
Jayèngrêsmi malih tanya |
ingkang sêdaya puniku |
punapinggih tunggilira |
angling Ki Sèh Sidalaku ||

18.
De prêtapan sêdayanya |
kêladuk jaman Tumênggung |
Klanajaya-kusumèku |
mangun prang arsa ambêdhah |
marang nêgari ing Wangsul |
sêkadang kadeyanira |
samya nunungku sadarum ||

19.
Nèng ngrikyardi Padhangeyan |
denèng sang adi tumênggung |
nèng guwa Sêntor sumungku |
lan kadang kang pinitayan |
pêndhita rara kukuwu |
anèng jro purèng Gêgêlang |
amucung lawan sang prabu ||

543 Pocung

1.
Sakêlangkung nêkung sang adi tumênggung |
anèng Sêntor guwa |
mrih pungkas mamrêping jurit |
sêgotra bipraya sêkadeyanira ||

2.
Anjêjungkung nèng Padhangeyan puniku |
nênêdhèng Hyang Suksma |
soripun ni prabwèng Bali |
iyêg sabiyantu pra prawira tapa ||

Jilid 9 - Kaca : 101

3.
Anèng gunung jinurung ing Bêthara gung |
pamintaning kêrsa |
sang Kêlana-adi Panji |
aprang lêmbut winaskithèng astha-brata ||

4.
Wasistha nung nanggulang nungkul ing mungsuh |
pakarti sampeka |
pramodèng rèh marasandi |
amigêna prang rêpit mangendrajala ||

5.
Kilating syu satru kala mêjêng ripu |
winug ing pêlagan |
lêgawèng pagut sasiki |
suka pahêming pahuman tumamama ||

6.
Lan sang prabu ing Bali adi tumênggung |
pajiwa jatawa(?) |
ningit lukiting pangaksi |
ri sang adi Kêlana Jayakusuma ||

7.
Ing pandulu tar liput lêbêting Galuh |
winarga piluta |
luntur nor angganira ris |
nir prabawaning Prabu Jayalêngkara ||

8.
Tanpa kiwul kêpapal kawal anungkul |
puput sumawita |
bêdhahe nêgara Bali |
balilaning bêlaka balèng Gêgêlang ||

9.
Ki tumênggung agung gêganjaranipun |
nampani sih nata |
punika gogotèknèki |
jayaning prang dhêdhepok nèng Padhangeyan ||

10.
Milanipun kathah prêtapan ing ngriku |
Ki Putra Jênggala |
winongwong ing Bêthara di |
binayantu rêmpêg ing para kadeyan ||

11.
Satriya nung sang Dipati Marabangun |
prawira ring laga |
tan ngandêlakên kawanin |
tuwin gunging prajurit sêntananira ||

12.
Prandenipun taksih angangge manêkung |
pangèsthining pudya |
sêdya wus lawan pribadi |
tur puniku tabiyat agama Buda ||

13.
Tan têkabur prasendhe ihtiyaripun |
tinarimèng Suksma |
rampunga pakartèng kalbi |
tyasnya purna anèng guwa Padhangeyan ||

14.
Alon matur Jayèngrêsmi mring sang wiku |
(ng)gih ta lah punika |
dhaupe kadi punêndi |
lawan ngèlmi sarak lan agama Buda ||

15.
Lingira rum sira Ki Sèh Sidalaku |
dhaupe punika |
lan sarak Rasulullahi |
kêdah nokitkên Kadising pra ambiya ||

16.
Tekadipun munajad marang Hyang Agung |
pêmapaning ikram |
mikrad munajad tubadin |
pratanda lantaran wêktuning mukjijad ||

17.
Wus têrtêmtu manungsa kang bangsa luhur |
punjul ing tumitah |
wontên antaraning budi |
pênggayuhing marêk pangayunaning Hyang ||

Jilid 9 - Kaca : 102

18.
Anrang kalbu nuksma mor pênêgêsipun |
mènèti kêlarat |
ulah pambukaning takdir |
tan ngopèni jangkah pratingkahe badan ||

19.
Mung anjangkung jangkaning Hyang Kang Maha Gung |
pae lan bangsandhap |
tan ketang utamèng budi |
namung jangkah ngangkah kêconggahing manah ||

20.
Tan angetung jangka sasmitaning wahyu |
pangayudaning Hyang |
bangsa (n)dhap tan wruh ing takdir |
tar wrèng budi namung badan kinawruhan ||

21.
Kawruhipun tar wor ingkang bangsa luhur |
têlênging tyas tama |
tumama maring kêdadin |
kang utama tansah brangtanirèng Suksma ||

544 Asmaradana

1.
Wong kang prawirèng ing budi |
tan mèngèng paningalira |
sura lêgawèng patine |
saking kumandêling Suksma |
wus amisesa badan |
kang budi widadya lubung |
nunggal kêrsaning Hyang Suksma ||

2.
Kawimbuhan ing Hyang Widi |
pêpêsthèn kang winaskitha |
tan jumangkah lamun dèrèng |
tumindak têkdiring jangka |
dadya wruh ing wêkasan |
mangsaning sèstu lan uwuk |
kang winawas sajroning tyas ||

3.
Babagan kalih prakawis |
kang luhur kêlawan andhap |
pandum budi lan badanne |
wus pae paekanira |
kabubruh anrang cipta |
kang bangsa badan akudu |
sarat takiyar prantinya ||

4.
Punika dhauping ngèlmi |
agami Buda lan sarak |
tandha ahli kaluhure |
munajad lawan mumuja |
sami bangsa Pangeran |
tan kêna sor kulanipun |
wus wasis ing kawaspadan ||

5.
Kêrana sang adi Panji |
kêrtarta Ino Koripan |
tan rêkasèng rèh palugon |
anthang pamrêp mring soring prang |
wijayèng surèng rana |
angimpun ngincum para rum |
rampas rarasing asmara ||

Jilid 9 - Kaca : 103

6.
Katêmbèn têmbayaning sih |
kênya kênyaring karsikan |
katrêsan suh sutrêsnane |
kumambêg nor manoara |
juwêt mangajab-ajab |
hyan ring sang adi tumênggung |
mèsi pahyasing wanita ||

7.
Tan pae lan kang wus mukik |
mustakik mungguhing Allah |
oliya gosul ngalame |
kinadar wayasirlika |
amrih mahdud ngudatan |
bili sami la yap kabu |
paholanasran ngajijan ||

8.
Tan wontên pakèwêdnèki |
palaling pênggawenira |
wus tan ana bubundhêle |
sinung gampang ing pangucap |
datan ming-kalih sabda |
pitulung kamulyanipun |
karaton jaman akirat ||

9.
Misèsèng rahmating akir |
mêngko pintên-pintên nikmat |
datan wontên tontondhene |
anjawi ingkang kadyèka |
kang sinung ramhat Allah |
puniku sèstu linuhung |
kang abangsa kêluhuran ||

10.
Sujana lan ngulama di |
ratu kalawan pandhita |
apan tunggil babagane |
ratu rahmating bawana |
marsi rahmat akerat |
rahmating ratu yèn èstu |
têmtu tumêkèng akerat ||

11.
Rahmat pandhita yèn yêkti |
têmtu tumêrah ing dunya |
kang ro puniku tan pae |
kabir sahir kabibolah |
kalipan bakdallulah |
ratu sinung kuwasèku |
akarya mulyaning bala ||

12.
Rêsi sinung kuwasèki |
karya sampurna ing sabat |
sabat kang sampun sinung sèh |
Hyang Suksma akarya titah |
pan kinarya kalipah |
ratu pangadilanipun |
sakèhing kaulyaning Hyang ||

13.
Pandhita ngapalkên ngèlmi |
kang sulih mulang supaya |
eling yèn kinarya Manon |
urip wêkasan pêjah |
mila kita punika |
anguluri kang wus luhur |
supaya tunggil babagan ||

14.
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri lan Ki Kulawirya |
karênan miyarsa linge |
ramping patitising sabda |
sira Ki Wargasastra |
kang parap Sèh Sidalaku |
aprama-kawi ngulama ||

15.
Pantês linêkêt ing asih |
mring wong agung wiryèng praja |
kang lukita ring sastra rèh |
tan akuciwèng wacana |
salirning bangsa bantas |
Ki Kulawirya amuwus |
alon mring Ki Wargasastra ||

Jilid 9 - Kaca : 104

16.
Ngong tanya kakang Kiyai |
mênggah srat Paniti-sastra |
inggih punapa pedahe |
nauri Ki Wargasastra |
puniku panêngêran |
ing ngèlmi ingkang kadulu |
dora lan sêmbadanira ||

17.
Agamêl thika ginusthi |
mètnirèng kata tang wuryan |
kirtya ring pustakeng jarwe |
dhan têkang purwakèng lêkas |
yan janma ta tar wikan |
nêngguh ring subasitèku |
yeka mudha punggung rannya ||

18.
Lwirning mudha bodho yêkti |
têgêsing punggung pan punggal |
wong kang asor pêmilihe |
lir sêlusup ing pawuhan |
solahe têmah nistha |
amêrusul dhawul-dhawul |
dadya paguywaning janma ||

19.
Tangèh lukita ing bangkit |
kalulut ing ina papa |
kêrasan dadya cêmporèt |
Ki Kulawirya alatah |
myang putra kalihira |
karênan suka gumuyu |
liringan sasmitèng prana ||

20.
Ki Wirya malih tanya ris |
lajêngipun ingkang murat |
Ki Wargasastra wuwuse |
murate kang subasita |
kang dhingin sila-krama |
tar wang basa krama nêngguh |
sila lungguh kang prayoga ||

21.
Krama wuwus ingkang manis |
lir palungguhan |
dèn-pênêd mungguh tatane |
kadi ta wong ambêndara |
lawan wong ambaturan |
miwah sapêpadhanipun |
sor luhur sayêkti beda ||

22.
Krama jênênging nrêpati |
akarya titining bala |
bala tan winênang kabèh |
anêrak nitining nata |
kang sampun winalêran |
wêwalêr sor lawan luhur |
patrap pangulahing praja ||

23.
Saurutira kadyèki |
praja desa myang urakan |
tan kêna carup salire |
yèn ing jaman tan wikan |
subasita prêsasat |
ingaran nora wêruh |
arasa kang nêm prakara ||

24.
Kêcut pait pêdhês asin |
sêpêd manis kang sad-rasa |
lir wong tan nginang pamine |
nèng palungguhan ing kathah |
kucêm seta lathinya |
ingkang mêkatên puniku |
yèn wontên rêrasan sastra ||

25.
Arsa ngucap nora bangkit |
mênêng mukanira kadya |
lènging guwa pêlongone |
lêgêg-lêgêg lir gupala |
mêmêdèni sinawang |
mulêlêng angunggut-unggut |
awêsana butêng ing tyas ||

Jilid 9 - Kaca : 105

26.
Samya gumuyu miyarsi |
tamu tri rêsêp ing driya |
Ki Wargasastra sojare |
mêkatên malih bab wisa |
wisane wong anêmbah |
ngabêkti marang Hyang Agung |
rinewang crobo tyasira ||

27.
Kêthu nêlutuh ing kapti |
dadya rêgêd tanpa iman |
pan ilang pangabêktine |
yêkti datan katarima |
pujine lir talutak |
kêkorak salaminipun |
sêsawi wawêdi sawah ||

28.
Jèngrêsmi suka miyarsi |
murading Paniti-sastra |
Jèngraga Kulawiryane |
sarêng gumujêng alatah |
guyune ngaya-aya |
ragi kêraos ing kalbu |
sinamun suka miyarsa ||

29.
Dènnya gumuyu Nuripin |
angênthêt-ênthêt kêduga |
Jèngraga mèsêm anolèh |
Ki Wirya gumuyu mojar |
e e Ripin guyunya |
dudu guyu mèlu payu |
kaya guyu sèjè ada ||

30.
Mèsêm ngacêmut Nuripin |
(n)jêng kyai dènnya ngandika |
mawi lir sawi sawahe |
Ki Wirya ngling o ah ora |
yèn kaya ujarira |
inggih ing sayêktosipun |
kèngêtan duk kêmlaratan ||

31.
Ki Kulawirya nudingi |
ya ya Nuripin sidakna |
sarwi anêcêg mangwane |
rokok kêlobot minênyan |
sinamur gugujêngan |
dèn-slênthik bêr mawanipun |
tibèng pangkon tan nglêgewa ||

32.
Nuripin anolih-nolih |
ngiwa nêngên wuri ngarsi |
mambu nyamu bêkas-bêkès |
tumingal kukus kêbulan |
mawa amblês bêbêdnya |
nètèsi konthol anjêpluk |
ngadêg kikirap kumrèngkang ||

33.
Ingusêg gêni wus mati |
jinèrèng bêbêd klambinya |
ting cêromplong samya bolong |
Ki Nuripin gêrundêlan |
gumuyu kang tumingal |
Ki Kulawirya ris matur |
dos-pundi lajênge kakang ||

34.
Ki Wargasastra ngling aris |
janma kang tan darbe arta |
tuna bae saujare |
saguh têmên têmah cidra |
tan ana kêdadeyan |
dadya wisa badanipun |
dènnya saking tan katêkan ||

35.
Barang karêpe tan dadi |
kadi ta ingkang pêrawan |
kang dadya wisa awake |
yèn kongsi kraraban uwan |
yêkti kang samya mulat |
sêdaya ewa andulu |
tan ana rêsêping manah ||

36.
Yèn ta angalapa krama |
kèh lumuh kalungsèng mangsa |
nora suwawi karêpe |
dèn kang aran janmadika |
ingkang ngrêsêpi manah |
mring sarowangira lungguh |
datan ka-êntèn wacana ||

Jilid 9 - Kaca : 106

37.
Kang tansah dènnya dudugi |
marang sanityaning janma |
tan pinurikan dening wong |
tan susah kasrambèng rucah |
angrêsi tyas sujana |
kêlawan bisa mêmungu |
ing kuwanènaning janma ||

38.
Ing rèh pangulahing jurit |
mumpuni ambêning ujar |
tan ana rêngat tyasing wong |
sakèhing janma karênan |
samya angalêmbana |
lan malih sayogyanipun |
kakung yèn parêk wanodya ||

39.
Garwa atanapi sêlir |
anggung ngrasanana raras |
rum-ruming pamrêmaning don |
sabda lus kang manoara |
mrih luntur tan alpèng tyas |
ywan lunggyan lèn pandhita nung |
yogya yun patanya tama ||

40.
Sojaring kasinggihan sih |
trusing kawruh ka-awêran |
ring panêmbah kêjatène |
lamun wêktune pêprangan |
micara ing kawadyan |
prihên suranya mring mungsuh |
anduduk digdayaning prang ||

545 Mêgatruh

1.
Mungguh galaking sarpa lan mandinipun |
kêna ilang wisanèki |
saking japa-mantra nêngguh |
galaking macan pan kenging |
ilang dening japaning wong ||

2.
Gajah mêta yêkti rubuh dening angkus |
bênduning ratu pan kenging |
lilih dening turing wadu |
atur ingkang mupangati |
atamsil lamun kêledhok ||

3.
Dadya lêjar sang ratu pan mari bêndu |
têmah mijil sih mring dasih |
pan amung nêpsuning mungsuh |
mari-mari yèn wus mati |
lan nêpsuning durjana-ndon ||

4.
Nginggit-nginggit tan mari pangincimipun |
dening japa lan mantrèki |
sasat nyandhing ula dumung |
sranduning dadya wisèki |
luput nyêmbur tan wun-nyakot ||

5.
Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèku |
ngalênggêr dènnya yêktèni |
saking kêsinggihanipun |
tamsile wong ulah juti |
kadi tan ana (m)bêrojol ||

Jilid 9 - Kaca : 107

6.
Wus kacupan janma sapangulahipun |
Paniti-sastra patitis |
ngagêsang pratandhanipun |
cihnane ala lan bêcik |
Ki Wargasastra lingnya lon ||

7.
Panêngraning wong bêcik awas nèng ngriku |
ing pratingkah wijiling ngling |
sêntosa sêmune ruruh |
nastiti alus tur ririh |
tan bêrabah ing wiraos ||

8.
Ran pandhita sastra (ng)gènnya ing liripun |
tan ngandhêg patanyèng janmi |
janma kang susastra luhung |
linadèn lan angenaki |
ngalap hyun lamun miraos ||

9.
Nuduhakên ring patanya mudha punggung |
amadhangi tyas asêdhih |
wruh wiramaning sastra gung |
tan karya saking sêsami |
anggung ngrêsêpkên tyasing wong ||

10.
Ran pêndhita sastra (ng)gènnya kang puniku |
lan malih janma kang sugih |
arta kêncana sotyèku |
nanging pênganggènirèki |
busana tan pênêd tinon ||

11.
Myang pangane tanpa rasa kang ingulu |
tan wèwèh ing pêndhita di |
wong kang mêkotên tan wêruh |
nyana panjang tuwuhnèki |
kêlawan malih wontên wong ||

12.
Wus limpat ing sastra tur ta sampun wêruh |
ing sa-kramaning negari |
mangka lakune têka nut |
mring durjana dadinèki |
padha lan kang nora wêroh ||

13.
Dènnya tanpa karya ing kabisanipun |
sami lan kang nora bangkit |
wontên wong wus tuwa pikun |
tur dawa ngumurirèki |
tan karêp ing bêcik kang wong ||

14.
Kasudarman kasusastran nora ngingus |
janma nistha ranirèki |
tanpa karya uripipun |
tan sami samaning janmi |
sami lawan buron sato ||

15.
Kang kalal enak pinangan dagingipun |
padhaning wong kang kadyèki |
de kang kaonang ing wuwus |
cêndhala kawan prakawis |
gadarba yèn ing buburon ||

16.
Pêksi ingkang cêndhala dhandhang lan puyuh |
lamun ta mungguh ing budi |
ingkang kocap cêndhala dur |
tan karêp pênggawe bêcik |
tinggal bêkti ing Hyang Manon ||

Jilid 9 - Kaca : 108

17.
Nguciwani mring pawong sanakirèku |
angungkuli cêndhalèki |
pêcat budine rahayu |
tunggal babaganirèki |
lan kang nistha sor pra awon ||

18.
Wong miskin pan akèh-akèh bawanipun |
mrih pakolih pangan pokil |
lan mêngkanang malihipun |
wong kang ala rupanèki |
kèh tênagane mrih katon ||

19.
Ing baguse yen wadon mrih katon ayu |
lan janma tan anut maring |
sawirasaning sastra gung |
saujare sugal sêngkil |
kawijilaning wong gopok ||

546 Mijil

1.
Pra ngawirya karênan miyarsi |
raosing wiraos |
pancèning janma dèn-ucapake |
tuwin sato pêksi salir kèksi |
sadaya kayêkti |
wuryaning pamuwus ||

2.
Ki Kulawirya amuwus aris |
mêkatên liring wong |
dene tètès tan wontên gothange |
kadipundi lajêngipun malih |
Ki Wargasastrèki |
alon dènnya muwus ||

3.
Janma pawong-mitra aywa kadi |
singa lan wana (n)don |
samya rêksa-rinêksa dangune |
lama-lama bêbangkèlan kapti |
tan tulus ing kapti |
sima wuwusipun ||

4.
Alas yèn ta tan ana-a mami |
dadi apa mêngko |
tan urung yèn linêbur grumbule |
andhang ngrêsula kanggonan mami |
sang wana dènnya ngling |
si sima puniku ||

5.
Yèn ta aja sun-aling-alingi |
kêtongton dening wong |
mangsa wurunga rinujak mangke |
sang singa gya tinggal sêsanèki |
wana kang pêtêng writ |
mring bêbanar laku ||

6.
Anulya rinujak dening janmi |
sang singa matyèng-(ng)gon |
sapêjahe sang singa alase |
binabad dening manungsèki |
wrêksa sima ênting |
tinunggar tinunu ||