Ki-demang.com : Centhini

Jilid 9 - Kaca : 205

578 Sinom

12.
Ingancaran ngangsêk kapang |
Nuripin kinèn alinggih |
ing salu royom anadhah |
tan ayun Jèngraga angling |
nuruta mèlu linggih |
konjalan kono ing salu |
Nuripin sigra minggah |
mring salu nêpungi linggih |
adan lêkas samya kêmbulan anadhah ||

13.
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèki |
samya micarèng ing nala |
owêl rahabing pêtinggi |
kêpalang kaduk bukti |
namung animbangi tanduk |
dangu dènnira nadhah |
pikantuk anutuk bukti |
aluwaran samya wijik turuh asta ||

14.
Ambêngira cinarikan |
abikut ni rara katri |
Banêm Banikêm Baniyah |
samya angundurkên piring |
Baniyah sikutnèki |
pan anjarag ngêsuk dhêngkul |
dhêngkule Jayèngraga |
Jèngraga mêncêrêng galih |
hêng hêng dene andruwêng tênaganira ||

15.
Ni rara bungah jro nala |
munyung-munyung ambêdhidhig |
mandah si yèn linawana |
kêbêg atine glis mati |
sêmono bae dening |
tyase lir ambêdhah lambung |
mêngkana sawusira |
ambêng linorod ing wuri |
namung kantun saênggèn kang ingantosan ||

16.
Nuripin dènnira mangan |
nênggih dangu angarèni |
rewange kêmbulan mojar |
wawi gus ywa isin-isin |
prayogi kang dumugi |
Nuripin ngling (ng)gih-(ng)gihipun |
mangsi dadak isina |
pan wus griya ngong pribadi |
samya muwus lah inggih lêrês punika ||

17.
Jayèngraga mèsêm mulat |
Ki Wirya gumuyu angling |
hi hi bilah nora jamak |
kèh jujuluke Nuripin |
omah kobong lan malih |
ajujuluk kartêk rubuh |
murade nora beda |
sêsaka kari sawiji |
matur tanggêl kantun sakêdhap wasisan ||

18.
Wus lêpas sêkul ing ajang |
ngling kula sampun dumugi |
ginuyu rowangnya mangan |
mènthèk-mènthèk Ki Nuripin |
Ki Wirya ngling nudingi |
wis kaya bagor auntu |
ambêng wus ingunduran |
gumanti dhêdharan ngarsi |
pan cinarakakên mêmangsêganira ||

19.
Jèngrêsmi mèsêm ngêndika |
alon marang ki pêtinggi |
punapi sun-walêsêna |
mring kakang myang man Nurbayin |
dene ta ginêmatin |
tan mantra têmbene tundhuk |
langkung rahab maring wang |
sêmune tan wigih-wigih |
ki pêtinggi gumuyu anor turira ||

Jilid 9 - Kaca : 206

20.
Kang botên-botên sinabda |
tan rumaos katrimèng sih |
kêtang kumêdah kawula |
ngalap bêrkah wit kêpanggih |
wus têtela kang warti |
yèn paduka putranipun |
guru ing Wanamarta |
komuk ngulama linuwih |
tan wontên lir (n)Jêng Kyai Bayi Panurta ||

21.
Ginuron para ngulama |
tuwin bupati pêsisir |
masuk nêcêp samya nyabat |
mring ramanta (n)jêng kiyai |
kawula tumut mundhi |
-mundi ing barêkahipun |
ing mangkaya (n)jêng paduka |
sumasar kêrsanta kampir |
sakêlangkung kawula asuka rêna ||

22.
Lamun kêparêng ing karsa |
paduka kula-aturi |
rèrèh nèng ngriki sêpasar |
sakêrsanta ngong-ladosi |
kados tan walang kapti |
Jayèngrêsmi lingira rum |
kêlangkung pênrimèngwang |
sih mulane kang pêtinggi |
angrahabi mring wong mêntas kabêncana ||

23.
Nanging tan dadya punapa |
rinêksa dera Hyang Widi |
atanggap Raga-mênggala |
umatur mring Jayèngrêsmi |
kabêncana dospundi |
kawula nuwun sumurup |
Jèngrêsmi kaduwung tyas |
pitutur kang wus kawuri |
tanpa misil anênangi têkaburan ||

24.
Anolih mring arinira |
Jèngraga sumambung angling |
mêkatên lire kang Raga |
ing lampah duk winginèki |
kampir dhusun Têgarin |
sasar nèng wismaning pêthut |
kèh wastaning durjana |
benggole ran Candragêni |
samya kumpul wêtara wong satus ana ||

25.
Ing dalu niyat misesa |
angècu ngrêpês ing mami |
ingêbyuk durjana kathah |
anocog gêgaman wani |
kakang-mas lawan mami |
anjêjêr kewala (n)jêtung |
mung paman Kulawirya |
kang ngrampungi ing prêkawis |
dur balêdug linawan tangan kewala ||

26.
Katuju rinêksèng Suksma |
kang ngècu gusis tan kèri |
byar enjing nulya umangkat |
nênanggung kampir ing ngriki |
wus rahayu lêstari |
kang myarsa samya angungun |
nyênthe Raga-mênggala |
ngling dhasar (ng)gonnê wong baring |
wong Têgarèn gambuhane gêgêmblungan ||

Jilid 9 - Kaca : 207

579 Gambuh

1.
Raga-mênggala matur |
ambêg umbak prawiraning wuwus |
yèn cêcêmplon Têgarèn sami kêpadhil |
ancog-ancogên sêdarum |
sêdhusun pisan wong bandhol ||

2.
Dursila gêcul kumpul |
wus damêle mêjahi dêlanggung |
ki pêtinggi anjêngèngèk angling malih |
jêgge manira andulu |
wong Têgarèn anèng kono ||

3.
Sapa jênênge mau |
gupuh bature asru umatur |
wong titiga kang mriki duk wau enjing |
Jarangas lan Prêti-yuyu |
kalawan pun Mêrak-jamprong ||

4.
Raga-mênggala wuwus |
lah undangên marene dèn-gupuh |
gya ingundang tan dangu wong tiga prapti |
kêmul bêbêd ting bêdhêgus |
Raga-mênggala têtakon ||

5.
Sira jare anukup |
santri anginêp anèng desamu |
kang tinakon wus mangêrti langkung ajrih |
kang lênggah singgun-suminggun |
kèlingan prawiraning (n)don ||

6.
Matur sarwi tumungkul |
botên nêdya kawula anukup |
akalipun Braja-lamatan tyang kalih |
Braja-lintang Dhadhung-awuk |
kawula katut kemawon ||

7.
Botên tumut angrubut |
kula kewala lajêng lumayu |
mila tan kêdrawasan tiga puniki |
sêdaya pating garuruh |
kèh kacurnan kèh kang pekoh ||

8.
Dede sêwadosipun |
kados-kados kang winastan ji-tus |
mirêng kula sambate kang sami kanin |
sajêg tan kadya puniku |
lagi puniki kêtanggor ||

9.
Raga-mênggala muwus |
yèn ta sira mèlua angêbyuk |
nora wurung sira ngong bubuh saiki |
iku kaya pêngrasamu |
ko(k) kira-kira wong rèncog ||

10.
Tuju sira tan mèlu |
yèn mèlua yêkti pêcah (n)dhasmu |
kang liningan kêlangkung dènnira ajrih |
Ki Kulawirya gumuyu |
sarwi mulat ing Mrak-jamprong ||

11.
Kang dinulu tumungkul |
Mrak-jamprong Jarangas Prêti-yuyu |
kalimputan lir tikus pagut lan kucing |
tan kêwawa salang dulu |
Ki Kulawirya ngling alon ||

Jilid 9 - Kaca : 208

12.
(ng)Gih ta lah yèn sun-gugu |
dhi pêtinggi ngong duk winginipun |
datan nêdya amêrjaya ing-ajurit |
mung nangkis braja tumêmpuh |
anjorogakên sakèh wong ||

13.
Kècu asru anggrêgud |
riwut blarut tambuh rowang mungsuh |
pênthung-pinênthung lan rowange pribadi |
kêjagur tapuk-tinapuk |
ting kalêpruk kèh mêlopor ||

14.
Dadya tyasingong kondur |
tan bramantya dening salang gumun |
wong kang udrêg-udrêgan lan rowangnèki |
tan wontên ngênani ring sun |
Raga-mênggala anjomblong ||

15.
Myang sakèh kang alungguh |
gawok myarsa sèstu janma luhung |
dhasar warti putraning guru linuwih |
mangkya mêntas anrang kewuh |
atatas prawira tanggon ||

16.
Sangsaya jrih kêlangkung |
kang samya myat mring sang katrinipun |
Ki Nuripin sumambung kandha duk nguni |
sarwi anggaruti jagung |
sinambi lan jênang dodol ||

17.
Wuwuse nyamuk-nyamuk |
kula yèn kèngêtan wingi dalu |
duk bêndara kenthol rinêbut ing jurit |
sore tyas kula wus pyar-pyur |
myat wong kongsi wêdi nguyoh ||

18.
Myarsakkên kang cinatur |
dènnya ngampak ambegal mêmandung |
linggih têpung sor jagongan duwe bayi |
tan ana liyan cinatur |
namung dènnya bêndhog nyolong ||

19.
Ngapalkên jaya èsmu |
ting barisik guthite anukup |
têndho wanci lingsir wêngi ngêprès wani |
wong sadesa sarêng ambyuk |
tujune bêndara jarot ||

20.
Lir ngidak-idak tandur |
lêbur tumpur kang ngrêbut byur mawur |
satêngahing gawe ngong tan duwe ati |
ngungsi mring longan amblusuk |
ngambèn dèn-grêjak sakèh wong ||

21.
Dêlika antol (n)jêpluk |
ambèn ambyuk nindhihi maring sun |
lir linakar amipit ing awak-mami |
tan bisa obah sakojur |
ngong sêsambat gêmbar-gêmbor ||

Jilid 9 - Kaca : 209

22.
Tujun glis balêdug |
binirat mring bêndara gya mawut |
datan ana siji ingkang mangga-pulih |
kula tinimbalan gupuh |
ngong matur sru bêngak-bêngok ||

23.
Nulya bêndara gupuh |
abrengkal galar dêlikanipun |
kinèn tangi manira tan bisa osik |
kewala tinarik asru |
ngong gya rêngkêng-rêngkêng lunggoh ||

24.
Sêkojur badan rapuh |
kongsi sêpriki ing sakitipun |
angrêmpiyêg ting garêgês raosnèki |
kang myarsa samya gumuyu |
anduduk dadi guguyon ||

580 Mêgatruh

1.
Ki pêtinggi Raga-mênggala gêgêtun |
myarsa kandhane Nuripin |
dènnya amanggih pêkewuh |
anèng dhusun ing Têgarin |
rahayu prawiraning (n)don ||

2.
Myang sakèhe kang jagongan samya ngungun |
micarèng sajroning ati |
tan wingwang putraning guru |
putra kadange linuwih |
sabdaning rama kinaot ||

3.
Apan iku kaote trahing aluhung |
sèjèn pancène wong gombrik |
yèn kêtêmpuh tombok umur |
saking apêse tan yuni |
wong awon nora winongwong ||

4.
Kang mêngkana osike pra sêpuh-sêpuh |
pupuji sokur ing ati |
wah jrih asihirandulu |
Ki Wirya mèsêm dènnya ngling |
atêtanya mring Mrak-jamprong ||

5.
Hèh kisanak ngong tanya marang sirèku |
rika ngaku aywa kumbi |
duk sira padha anukup |
apamu kang tiwas kanin |
wong tri tutura maring ngong ||

6.
Samya matur wong têlu inggih sang bagus |
yêktose kula puniki |
tiyang tiga sami tatu |
kang sirah sami anggêtih |
kados kenging pênthung bandhol ||

7.
Ki Nuripin mêtênggêng sarwi amuwus |
dene kathik têdhas wêsi |
lah aji-(n)dika si Lêmbu |
-sêkilan kadi-punêndi |
kongsi anandhang kêtaton ||

Jilid 9 - Kaca : 210

8.
Nauri dandosan mêkatên puniku |
tan kenging kêdah bilai |
kawula wus niyat mantun |
tobat-kula yèn nglampahi |
inggih ing pêndamêl awon ||

9.
Ki Nuripin nauri sarwi gumuyu |
layak yèn (n)dika marèni |
marine mari kabutuh |
tuju-tujune marèni |
wong wus kapêngkok kêpokoh ||

10.
Gêr gumuyu sêdaya rowangnya lungguh |
Kulawirya mèsêm angling |
(ng)gêguyu mring ulatipun |
wong têtêlu pucat isin |
Ki Kulawirya agupoh ||

11.
Ngrogoh kanthong mundhut têlung reyal wutuh |
lo niki (n)dika tampani |
nyêreyal edhang wong têlu |
ngong asung patiba jampi |
rika marèni kemawon ||

12.
Polah pala-cidra dursila cêlimut |
Mrak-jamprong sigra nampèni |
sarwi matur nuwun-nuwun |
sêdaya ingkang alinggih |
dènnya andêlêng malongo ||

13.
Jayèngrêsmi Jèngraga mèsêm andulu |
samya sokur tyasirèki |
mring paman asung sih maklum |
Nuripin ngaruh-aruhi |
lo mêngko uga angglèmbos ||

14.
Ethok-ethok marèni durjananipun |
kêjaba andika salin |
jêjênêng rika punika |
tan lumrah nganèh-anèhi |
lan jênêng salumrahing wong ||

15.
Jênêng Mrak-jamprong Jarangas Prêti-yuyu |
apa jênêng Kêndhil-wêsi |
Lutung-mènglèng Tumbak-ladhu |
Sambang-ngèrèng Candra-gêni |
Kêthèk-mingkar Klunthung-waloh ||

16.
Jêjênêngan kabèh kang mêngkono iku |
bangsa brêkasakan bêlis |
thèthèkan setan lêlêmbut |
(m)bok jênêng sing lumrah janmi |
ywa rika jênêng mêngkono ||

17.
Nauri wong tri o o inggih kêlangkung |
sêndika angalih nami |
jênênging tani kang patut |
Nuripin angling (ng)gih bêcik |
lan malih bênêre nganggo ||

18.
Pituwase surup dadya arta ngusur |
têlung wang edhang wong katri |
sababe aku ya mèlu |
lara babaganing kanin |
ngong kêtindhihan ambèn bot ||

Jilid 9 - Kaca : 211

19.
Kang miyarsa sêdaya sami gumuyu |
Ki Wirya ambêkus angling |
kakèhan amèt si Cêblung |
wong ngêmis (n)dadak andruwis |
ya mara wis ta ing kono ||

20.
Ki Ripin amung wus pundi ta ing riku |
abêgja rika pinaring |
wong têlu mèsêm sumaur |
inggih (m)bok sampun akawi |
mundhut ujuran kemawon ||

21.
Inggih kula sami ngaturi nyêtangsul |
anggrisipun dinol dhingin |
benjing-enjing pênêdipun |
Nuripin anolih angling |
lo niku (n)dika pun goroh ||

22.
Sinaguhan wong têlu Nuripin manthuk |
ginuyu sakèh kang mèksi |
Ki Kulawirya amuwus |
dhusun niki dhi pêtinggi |
kêbawah pundi ing Longsor ||

23.
Desa gêdhe wiyar pêsabinanipun |
Raga-mênggala turnya ris |
ing Longsor cacah sangang jung |
pan inggih tumut nêgari |
Tabon Panaragi katong ||

24.
Nging kalêbak wukir mring Trênggalèk ngriku |
Trênggalèk-wulan ngabèi |
apan cacah kalih-atus |
dèn-dêgi dêmang kêkalih |
Trênggalèk-wulan sawiyos ||

25.
Ing Trênggalèk Lêmbuasta wastanipun |
ngabèine kang sawiji |
sami dêmang lênggah nyatus |
mas dêmang ingkang sawiji |
Kidang Wiracapa jarot ||

26.
Sisih lan mas dêmang Wiracana nêngguh |
sêntana ing Pranaragi |
pan sami sêntosanipun |
wontên kaote sakêdhik |
bèr Wiracapa maring wong ||

27.
Esmu kagyat Kulawirya myarsa wuwus |
angling sêsambèn ing kapti |
puniki mungguh ing laku |
rayinta anakmas kalih |
tinuding sudarma karo ||

28.
Inggih kaka kawula (n)jêng kyai guru |
kon ngulati kang (n)don anis |
Sèh Amongraga linuhung |
ran dèrèng parêng pinanggih |
samêrga kalungsèn wêrtos ||

29.
Lan angluruh karuhe (n)jêng kyai guru |
salong ingkang wus pinanggih |
mung kantun kang (n)dika tutur |
ran Kidang Wiracapèki |
manira ayun pêpanggoh ||

Jilid 9 - Kaca : 212

30.
Yèn sêmbada si adhi mugi tutulung |
yèn èstu anakmas kalih |
umangkat ing besuk-besuk |
ngong nêdha rencang sawiji |
nuduh mring Lêmbyasta mêngko ||

31.
Jayèngrêsmi Jayèngraga nunggil wuwus |
lah inggih kakang pêtinggi |
prayoga asung pitulung |
Raga-mênggala turnya ris |
inggih sêndika kemawon ||

32.
Pan kawula priyangga kang atut pungkur |
marang ing Lêmbuastèki |
mangsa ngong wratna ing laku |
pra ngawirya suka myarsi |
mring Raga-mênggala sagoh ||

33.
Ki Wuragil Kulawirya malih muwus |
lah sokur adhi pêtinggi |
kalawan sanès cinatur |
pênêd bab ngrasani tani |
sami pucungan angomong ||

581 Pocung

1.
Tanêm-tuwuh ngilmune barang tinandur |
mrih tulusing sawah |
sêlamêt dadining wiji |
wong tani kang tinêmu tanêmanira ||

2.
Wawi ngriku paman-paman para sêpuh |
wong nganggur jagongan |
pênêd caturan kang misil |
supayane anarik budi raharja ||

3.
Alon matur Raga-mênggala pra sêpuh |
nuwun jasad kula |
sêdaya yèn tiyang ngriki |
datan wontên kang nalar mung mrih lèlèran ||

4.
Babing ngilmu gugunêman sami busuk |
myang kang tuwa-tuwa |
samya bodho sadayèki |
barang kêdah tansah têtakèn kewala ||

5.
Mring puniku Ki Nurbayin kang mumuruk |
sêkathahe ingkang |
pitakèn marang Nurbayin |
pan sêdhêngan kewala tinakokêna ||

6.
Ananêmbur pitutur miwah nênandur |
sami atêtanya |
Ki Nurbayin mituturi |
inggih mangsa borong ing ngriku kewala ||

7.
Sêmu (ng)guyu Ki Kulawirya amuwus |
kalingane kakang |
Nurbyin tunggul desèki |
kang dadya pêngangson ing nak-putu kathah ||

Jilid 9 - Kaca : 213

8.
Mèsêm matur ing botên pantês kawuwus |
namung tambêl-bêtah |
kêtêmpuh sêpuh pribadi |
ilmi awèl-awèl prandene ginêga ||

9.
Lingira rum Ki Wirya sami ginuyu |
sêkadar wong tuwa |
kados pundinipun malih |
inggih pantês kêjibah rèh kêwajiban ||

10.
Babing kawruh maesa won pênêdipun |
ingkang pinilala |
myang mangsa tanduring wiji |
saking pundi titike ingkang prayoga ||

11.
Ris umatur yèn maesa titikipun |
ingkang pancal-buntal |
wulu pandhês kang anunggu |
ingkang kêngkêng kawête bang gantangannya ||

12.
Gêgêr wusu kang kiyat bubuntutipun |
kandêl lêng-lêngira |
kuping kang jamur krêna brit |
kang tan kalung kang mêmêl andhêmanira ||

13.
Kulit alus kang ngêmbêr bubunguripun |
kang manggak pathaknya |
ilat kang mobit nêlasih |
wadhuk bandhur kang ngupih landhung iganya ||

14.
Tracak sungu kang mêlês utawa dhungkul |
punika winastan |
dhoyok sinom raja pèni |
kalis ngama asrêp lacake tulusan ||

15.
Lingira rum Ki Wirya sami gumuyu |
lah niku prayoga |
kêduga têmên tyas-mami |
pênêd linajêngkên kang Raga-mênggala ||

16.
Saratipun têtanèn utaminipun |
supaya ywa ana |
Raga-mênggala turnya ris |
kang kêlampah tanah ing riki saratnya ||

17.
Yèn ta lamun taun Alip wit mêluku |
ing dina Jumungah |
saking kidul-wetan wiwit |
pêmlukune winêkasana ing têngah ||

18.
Nêbaripun ing wiji tancêbing tandur |
kalêrês ing dina |
apênêd Jumungah Lêgi |
amanipun punika apan bang-bangan ||

19.
Saratipun ampo lawan jêruk gulung |
pinêndhêm tulakan |
lamun taun Ehe wiwit |
mluku dintên Arbo saking lèr lêkasnya ||

20.
Wêkasan wus ingkang lèr-kilèn puniku |
nêbar ing winihnya |
tancêbing tandur marêngi |
dintên Rêbo amane pêksi anêba ||

21.
Saratipun apan pisang saba nêngguh |
pinêndhêm tulakan |
yèn Jumawal wiwitnèki |
mluku dintên Sêptu winiwitan têngah ||

22.
Nêbaripun myang tancêbing wiji tandur |
Sêptu ama bugang |
lêri bungkak sambêl cabe |
jangan mênis sinajèkkên ing tulakan ||

Jilid 9 - Kaca : 214

23.
Lamun taun Je dènnya wiwit mêluku |
Kêmis ing lèr-wetan |
wêkasan kidul-kilèn wis |
nêbar winih tancêbing tandur Kêmisnya ||

24.
Amanipun cèlèng kang angungsir tandur |
sarat uncêt wadhang |
kêlawan têrasi abrit |
jagung saontong pinêndhêm ing tulakan ||

25.
Lamun taun Dal Nga-at wiwit mêluku |
kidul lêrês dènnya |
wêkasan lèr lêrês nênggih |
nêbar winih tandur nênggih dina Nga-at ||

26.
Amanipun ulêr sarat lutung |
timah budhêng apan |
pinêndhêm tulakanèki |
yèn taun Be wit mluku dintên Sênèn-nya ||

27.
Lêkasipun sing wetan wêkasanipun |
lèr kilèn yèn nêbar |
winih tandur Isnèn ugi |
amane sundêp pan saratènja jaran ||

28.
Pinêndhêm tulakan lamun taun Wawu |
wit mluku Sêlasa |
saking kidul-wetan nênggih |
wêkas kidul kilèn yèn nêbar Sêlasa ||

29.
Amanipun walang sarat lênga-taun |
pinêndhêm tulakan |
kêlamun taun Jimakir |
amêluku wiwit ing dintên Jumungah ||

30.
Saking kidul-wetan wêkasan têngah wus |
nêbar wiwinihan |
tandur ing Jumungah ugi |
amanipun tikus bêrit sarat jênang ||

31.
Baro-baro lan pêngaji sigar abu |
botên kênging nganyang |
lan salêmbar ronning wringin |
binuntêl ing ronning pisang pêronggolan ||

32.
Pan tinangsul lawe wênang ubêt têlu |
tamat gotèk sarat |
têtanèn angolah sabin |
Jayèngrêsmi mèsêm aris angandika ||

33.
Brêkatipun kaole kêtêmpuh sêpuh |
puniku manira |
nulat sarating têtanin |
eca lamun tinurua lir swarkara ||

582 Dhandhanggula