Ki-demang.com : Centhini

Jilid 12 - Kaca : 90

694 Dhandhanggula

3.
Santri Putih Sêtradrêma |
Monthèl lan Iman Sêcaku |
Jatingarang gangsalipun |
têkèng pasawahanira |
anabrang ing kali Lumut |
pajamban watu palatar |
anètèr palataripun ||

4.
Maksih rêmêng saput kisma |
pêpêdhut angamun-amun |
andulur ingkang lumaku |
nut tikunging pagalêngan |
pasabinannya atulus |
asri swaranya enjingan |
cingcinggoling lan dhèdhècu ||

5.
Paksi manyar munyèng tawang |
baranjangan cucuwiyun |
manyura nyangungong mabur |
kringinging bêring lan jongkang |
anggantêr kokolik tuhu |
lir nambrama tanya lampah |
mring ngêndi (n)Jêng Kyai guru ||

6.
Tinubing para ngulama |
asêlur waela kakung |
baya doh dènnya nrah laku |
blêtupuk lir nambung sabda |
wus karuhan ta puniku |
doh pisan mring Wanamarta |
yun panggih kakaruhipun ||

7.
Lan Kae Bayi Panurta |
mitrane saeka kalbu |
wus lir sayayah saibu |
wau ta ingkang lumampah |
kapungkuring Bustam dhukuh |
sumirat kênyaring surya |
duk mijil anggraning gunung ||

8.
Ujwalaning Hyang Karaba |
nangsayèng (m)bun tiksnaning rum |
pradipta lir rêtna rêmpu |
lèn citraning ron wantara |
cawining nalaga mulu |
katrangan ing Hyang Raditya |
wèh waluyèng rat sawêgung ||

9.
Wau ta ingkang lumampah |
wus anglintangi patalun |
têgal pasabinanipun |
pêlêstrèn pagaganira |
patugaran bana tunu |
babanggan ra-ara wiyar |
nampak kêkêbing wana gung ||

10.
Mahasing wana wulusan |
tumurun jurang paparung |
pasêngkan pèrèng lulungur |
kèh buron kang katingalan |
kang kidang manjangan paul |
mong gogor sêgruk balacan |
jajawi banthèng andanu ||

11.
Uwa-uwa warangutan |
bangkan wanara lutung |
nèng wrêksa karsula timbun |
samya ngrêmusi pradapa |
ana kang lagya susunu |
lir jalma rêrèkanira |
kang lanang anyundhang gulu ||

Jilid 12 - Kaca : 91

12.
Mring lutung wadon kang manak |
ana gupuh ngundang dhukun |
lumaku rindhik anggriguh |
kang ngundang ngajak gya-agya |
dhukunne lir dumèh dhukun |
ngadi-adi pinilala |
weya-weya alêlêngut ||

13.
Lir kurang sajèn tindhihnya |
kang tutulung padha lutung |
parigêl pangolahipun |
ginêcêl akarya pêjah |
rinut ngoyot wêtêngipun |
pinopohan lan godhongan |
mulya lan pacêngukipun ||

14.
Wingwrin anon mangsa-mangsa |
aprawro mrêsmra swara sru |
katangguling kol kawangsul |
singsal tiba sing pènèkan |
cêthuke anuju julung |
bapa-biyunge agêpah |
yun ngambil cêthuk kang runtuh ||

15.
Kararah anèng ing lêmah |
ginèndholan para lutung |
yèn jalma-a sami muwus |
pitutur ing sanakira |
lutung kang kelangan cênguk |
lah wus aja sira alap |
pupusên bêgjanirèku ||

16.
(ng)Gènnira padha susuta |
ciptanên darma susunu |
yèn wus julunge pinulung |
dening mong mangsa kabla |
yèn wus pancinipun julung |
rinêbut mangsa kêna-a |
yèn pinarêng tombok umur ||

17.
Kuwatir nèng pangudhunan |
yèn anut wawaning napsu |
nora bêcik kang tinêmu |
maoni sira Pangeran |
karsaning Hyang pan wus bêstu |
babageyaning atitah |
tan kêna kinudu-kudu ||

18.
Slamêt-slamête kangèlan |
tuwas tan kêna rinêbut |
lir susulung lêbu latu |
lutung ingkang tinuturan |
lanang wadon ngusapi luh |
ngiwa nêngên surawèyan |
samya nangis kalihipun ||

19.
Saking gugon-tuhonira |
awêdi krungu pitutur |
(m)bobolèh ujar rahayu |
kinèn narima ing Suksma |
nanêdha yèn sinung liru |
mangkana pinaksa-paksa |
tyasira ingkang asunu ||

20.
Sadangunira udrasa |
anake kang tiba julung |
cênguke ro bisa wangsul |
mènèk witing karasula |
nurut madal saha nuntung |
sumyak-giyak lutung kathah |
bapa biyunge agupuh ||

21.
Myat suta awijah-wijah |
agègokan sugun-sugun |
wau kang samya lumaku |
Arsèngbudi Cariksutra |
Malangkarsa samyandulu |
lutung kadya sung sasmita |
sarêng dènnira gumuyu ||

Jilid 12 - Kaca : 92

22.
Pagut graitaning driya |
amèmpêr lêlèjêmipun |
Kae Bayi Panurtèku |
marma èsême mirasa |
tunggal sasmitaning lutung |
kapranan kadya ya uga |
Ki Bayi lalakonipun ||

23.
Yata wau kang lumampah |
wanci surya nrang malatu |
têtêngakan ing wana gung |
babangkan ra-ara wirya |
lang-alang galagah rayung |
gêlonggong plumpung sawuran |
grumbul tanwang kalampis pung ||

24.
Sumuk tampêking baskara |
tan ana wrêksa kang eyub |
adoh paonjotanipun |
ron kalamênta atiksna |
ngrujit pagêlanganipun |
karênjêm bung alang-alang |
samya karikuhan laku ||

25.
Laju nrang bêntaring surya |
rêkasaning lampahipun |
tan ana rèrènanipun |
bubulak ra-ara wiyar |
malbèng kêtêbing wana gung |
nut èrèng pèpèrèng jurang |
paranging curi aparung ||

26.
Kalimudaning lawêdan |
aririh tinapak lunyu |
wigih ngarah-arah laku |
mawèng têpining bambingan |
pringganing jurang atêrjung |
nètèr anjat palunguran |
wirangrongan lampahipun ||

699 Wirangrong

1.
Asrang swaraning wanadri |
pring-ori grêng sru gumêrot |
pring wungwang kanginan angaluwung |
kapyarsa lir tangis |
wor siyaking cêmara |
krosaking pang kang kasingsal ||

2.
Wanci wus lingsir pidak-tri |
samyarsa awêktu Luhor |
anon pabêlikan sri kang ranu |
satêpining margi |
kayoman ing mandera |
papan sela kumalasa ||

3.
Samya rêrêp sadayèki |
sukur pakolih dènnya so |
mahèrantuk kadas dènnya wêktu |
(n)dan lêkas ngabêkti |
antara dènnya salat |
bakda purna salatira ||

4.
Rêrêp dènnya ngaring-aring |
nèng sor mandera ayom |
sêgêr kamarutan mapan sèyub |
kasiliring angin |
jênêk pakantuk raryyan |
rasa-rasa tumindaka ||

Jilid 12 - Kaca : 93

5.
Kang (m)bêkta sasangunèki |
bubucu kalawan lawoh |
miwah nyanyamikan samya cucul |
pagendhonganèki |
Santri Putih kalawan |
Santri Monthèl santri Drêma ||

6.
Jatingarang Mansêcèki |
kang bêkta sangu ginendhong |
cinaoskên ngarsa sadaya wus |
papanganan bukti |
nulya sami anadhah |
kang sêkul sasangunira ||

7.
Waradin jalu lan èstri |
wus nutug samya linorot |
sinungkên santrinya samya muluk |
tuwuk sadayèki |
miwah dhadharanira |
wowohan myang lah-olahan ||

8.
Luwaran dènnira bukti |
Ki Arsèngbudi nabda lon |
yèn wus aso samya pênêdipun |
umangkat lumaris |
samya matur sumangga |
(n)dan samya sarêng lumampah ||

9.
Angayam-ayam wanadri |
andulur samya rèrèndhon |
tumurun lwah jurang nganjat lungur |
mahasing wanadri |
griting êpang ambêngok |
sru lir angsa akêlingan ||

10.
Myang krisiking cêmara ngrik |
gumrah lir suraking mugnsoh |
kèdidan ing braja gêrdêgipun |
lèn katêmpuh angin |
gumrêbêg magoraya |
yayah kadya tanpa rungyan ||

11.
Andarung lampahira ris |
nampak durgamèng jurang jro |
ngundhung palêbakan mangêp singup |
siluk-siluk sungil |
kangèlan ing karakal |
sakol-êkol matumpukan ||

12.
Kêmput lajêring wanadri |
pagrêngan tatas linakon |
nampak palêmparan bondhot grumbul |
têbaking wanadri |
tutunon patugaran |
babangkan kang dèn-gugulang ||

13.
Tinalun boga ginagi |
jinarak myang jagung ontong |
pan wus kalintangan kadhang grumbul |
tarataban nipis |
bubulak agênêngan |
kèksi padhukuhanira ||

14.
Tangga parapating dèsi |
katingal wilis saking doh |
dhikil Ardimuncar wus kadulu |
pasabinanèki |
tirah ing patalunan |
katêgal pagaganira ||

Jilid 12 - Kaca : 94

15.
Walêr pagalênganèki |
sabin suwangan anglorog |
samya kajomboran dening ranu |
tulus kang winiji |
tan nalêbaring mangsa |
saking kakolohing toya ||

16.
Talun myang têgal palêstrin |
wohira asri andados |
sangkêp jajanganan kang tinandur |
kara kacang cipir |
lombok terong bayêman |
kêrai timun sêmangka ||

17.
Myang pala kapêndhêm sami |
mangsa sêdhênge angundhoh |
asri katingalan yata wau |
kang samya lumaris |
anuting pagalêngan |
ing wanci wus akir Ngasar ||

18.
Mêmilih papan ngabêkti |
anon sêndhang babalong |
kayoman rêjasa bibis rau |
kalawan gayamprit |
padhas atos malatar |
sêndhang pangangson padusan ||

19.
Pinggir calangaping kali |
samya raryyan lanang wadon |
arsa wêktu Ngasar samya wulu |
wusira susuci |
antara dangunira |
bakda dènnira sêmbahyang ||

20.
Paragad saliring bêkti |
sawusira mucang gupoh |
laju lampahira pan adulur |
pagalênging sabin |
anuju Ki Samurca |
sabate Ke Adimuncar ||

21.
Dhangir patêgalanèki |
Ki Santri Putih duk anon |
marang Ki Samurca alon muwus |
lo apa ya kiki |
adhi-ngong Ki Samurca |
kang tinanya gêpah mulat ||

22.
Sarwi gupuh anauri |
ênggih kakang wak-ingong |
wus bage binage alon muwus |
Kaê Arsèngbudi |
lah sira Ki Samurca |
sutanta paran wontêna ||

23.
Kakang Adimuncar singgih |
kang tinanya turira lon |
paduka atanya Kae Guru |
inggih wontên ugi |
rakanta Adimuncar |
dangu anèng pasabinan ||

24.
Têmbe mantuk sapuniki |
Ki Arsèngbudi lingnya lon |
lah rika matura ring Kyaimu |
yèn ingong kang prapti |
kèh sasarênganingwang |
kang liningan tur sandika ||

25.
Ki Samurca mentar aglis |
andhingini laku gupoh |
tan adangu prapta ing dhudhukuh |
sainggiling dhikil |
sira Ke Adimuncar |
samyandulu |
lutung kadya sung sasmita |
sarêng dènnira gumuyu ||

Jilid 12 - Kaca : 95

26.
Lan garwa Ni Purnaningsih |
pangandikanira alon |
baya sun dhatêngan jalma luhung |
kèh praptèng mariki |
dene mau sun-mulat |
wong rantap anèng pagagan ||

27.
Sun-duga padha mariki |
samya sêdya amardhayoh |
nulya Ki Samurca praptèng ngayun |
umatur tur uning |
apan rinta ing Bustam |
kang prapta sêdya papanggya ||

28.
Akathah ingkang umiring |
tuwa anom lanang wadon |
tingalira samya jalma luhung |
kêdhik sabatnèki |
kawistara ing cahya |
Ki Adimuncar ris nabda ||

29.
Mèsêm sasmita ing rabi |
jarku apa nora linyok |
lah sira kudura èstri jalu |
karya-a sasaji |
akonna mragat menda |
lalawuhan kang prayoga ||

30.
Nyamikan kang adi-adi |
ywa kuciwa ing susugoh |
kang liningan sigra angungukus |
nuding pawongnèki |
kinèn samya lah-olah |
Kyadimuncar malih nabda ||

31.
Maring santrinira katri |
Ki Samurca Ki Murcaho |
Murcogo katrinya pan tinuduh |
samya (ng)gêgêlari |
lampit miwah kalasa |
anèng ing pandhapanira ||

32.
Tan adangu wus miranti |
Ki Adimuncar lingnya lon |
lah Samurca sira ingong tuduh |
timbalana aglis |
riningong Arundarsa |
tutura yèn sun dhatêngan ||

33.
Kang liningan mentar aglis |
tan suwe dènnya kinongkon |
Kae Arundarsa praptèng ngayun |
angandika malih |
mring santri Ki Samurca |
lah wus sira aturana ||

34.
Kae jêbèng Arsèngbudi |
ngong-papage kang mardhayoh |
nulya samya mentar praptèng pintu |
Ki Samurca aglis |
mêthuk wau kang prapta |
ngantos pawijilanira ||

700 Mijil

1.
Ki Samurca laju angaturi |
mring kang amardhayoh |
yata wau kapêthuk lampahe |
matur andika dipun-aturi |
ing rakanta nganti |
salêngkaning pintu ||

Jilid 12 - Kaca : 96

2.
Anganthuki Kae Arsèngbudi |
lampahira gupoh |
nètèr ing pancadan pupunthuke |
dhukuh Muncar sanginggiling dhikil |
wus andungkap prapti |
padhadhahanipun ||

3.
Tan pantara lampahira prapti |
parêgolan panggoh |
ingulukan-salam satêkane |
kang pra tamu samya angaturi |
ngalekum-salami |
nulya kèrit mangsuk ||

4.
Ingancaran lênggah ing pandhapi |
sadaya tuwa nom |
jalu èstri tata palungguhe |
Ki Arsèngbudi gupuh mangarsi |
atur salamnèki |
Adimuncar gupuh ||

5.
Sasalaman pupuji ing Widdhi |
sarwi nambrama lon |
pan binagyan ing karaharjane |
amangsuli basukyanirèki |
dangu paguting sih |
patêkêmanipun ||

6.
Wus rinahab gya Mangunarsèki |
tur salamira lon |
sinambrama saha basukine |
Anggungrimang tur salamirèki |
wus sinung pambagi |
karahayunipun ||

7.
Nulya sira Kae Jayèngrêsmi |
tur salam mabukoh |
rinahaban sarwi pambagyane |
wusnya nulya Kae Jayèngragi |
tur salamira ris |
binagyan sadarum ||

8.
Nulya pra waela ganti-ganti |
ngabêkti sarya nor |
nulya Pariminta Sèh Modange |
Ki Piturun miwah para santri |
samya atur bêkti |
sadayanira wus ||

9.
Tata dènnira sami alinggih |
jalwèstri samya nor |
Kae Arsèngbudi lon ature |
marma kakang kawula tutuwi |
mariki umiring |
putra kalihipun ||

10.
Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |
samya lalana-ndon |
lami anèng pangumbaran rêke |
kang punika para putra singgih |
kakang Rundayèki |
Bayi Panurtèku ||

11.
Ingkang dipun-ulati ing nguni |
suta lanang wadon |
panggya jênêk nèng Wanantakane |
kuwu lawan Ki Sèh Amoragi |
antaranya lami |
sampun gangsal ungsum ||

Jilid 12 - Kaca : 97

12.
Mangkya samyarsa mantuka maring |
Wanamarta dhukoh |
marma kawula lan sadayane |
samya tumuturing-putra kalih |
sami dènnirèki |
dènnyarsa têtêmu ||

13.
Marang kakang Kae Rundayèki |
Dimuncar lingnya lon |
manawi Allah amarêngake |
benjange yèn saèstu lumaris |
mumpung parêngnèki |
kawula tumutur ||

14.
Langkung suka kang samya miyarsi |
Kyai Muncar mêngko |
arsa marang ing Wanamartane |
Kae Adimuncar lingira ris |
mring kang putra kalih |
dhuh sutèngngong bagus ||

15.
Sampun tata-tata angakêni |
ambapa maring ngong |
nging pun bapa sangêt balilune |
dèrèng sagêd budi anyukupi |
pan dawaning angling |
sakèh anak putu ||

16.
Sukur kewala yèn kaki-kaki |
mring para nom-anom |
wau kang pra tamu sadayane |
samya anor palinggihannèki |
tumungkul èstu jrih |
kurmating sêpuh ||

17.
Ki Sèh Adimuncar ciptèng galih |
dangu dènnira non |
marang ingkang para tatamune |
langkung trustha sukanirèng galih |
aprasasat kadi |
kabanjiran madu ||

18.
Yata pasugatannya mangarsi |
tinampyèng wong wadon |
nyanyamikan lah-olahan adèn |
myang wowohan ingkang manis-manis |
miwah wedang kopi |
mamanisanipun ||

19.
Miwah dawêgan wilis sumaji |
Dimuncar lingnya lon |
ngancarani marang pra tamune |
lah suwawi yayi Arsèngbudi |
lan ing ngriku sami |
sarating alêsu ||

20.
Sawontênipun anèng wanadri |
parêrêming awor |
sumapala tan pati mungguhe |
kang liningan sami angalapi |
sasênêngirèki |
jalwèstri amulung ||

21.
Wusnya antara dènnya nyanyamik |
ing wanci surya yom |
nuksmèng kisma andungkap Mahribe |
Kae Adimuncar lingira ris |
sumangga mrih Mahrib |
nêdhêngira wêktu ||

22.
Kang ngancaran dhangan turirèki |
jalu èstri gupoh |
samya maring masjid pahèrane |
myang pra santri kathah sadayèki |
wus sira susuci |
mangsuk ing masjid gung ||

Jilid 12 - Kaca : 98

23.
Wusnya adan sunat pêrlu Mahrib |
Kyai Muncar gupoh |
ngancarani marang sadayane |
angimami lênggana turnèki |
gya Dimuncar nuli |
angimami wêktu ||

24.
Ilhar kewala wawacanèki |
surat kang winaos |
wusing Patekah Kulyak-kayune |
Idaja-a rêkangat kang akir |
antaraning Mahrib |
prapta Ngisanipun ||

25.
Têkèng wêktu Ngisa dènnya bêkti |
bakda amamansoh |
pragat puji dhikirira kabèh |
maca salawat salaman sami |
sakèh santri alit |
mudhun sing masjid gung ||

26.
Nulya samya kang para kinyyai |
luwaran saking (ng)gon |
kondur marang wismèng pandhapane |
miwah kang pra waela tan kari |
prapta tata linggih |
ring (ng)gyannira wau ||

27.
Ki Sèh Adimuncar ngandika ris |
ring garwanira lon |
e Purwaningsih paran wus mangke |
(ng)gènta ngrukti pasugatan tami |
lamun wis dèn-aglis |
(ng)gyannira ngungukus ||

28.
Saosêna saananirèki |
kang liningan gupoh |
mudhun saking pandhapa nulya ge |
nuduh santrinira jalu èstri |
kinèn nampa aglis |
rampadan mangayun ||

29.
Wus tinata sadaya nèng ngarsi |
magana mêgolong |
liwêt tambra lawan kêbuline |
jangan bècèk mênir pêcêl-pitik |
lan pindhang kêbiri |
brongkos tumtim mangut ||

30.
Susujènan srêgan limpa ati |
pal-puk dudu kolor |
dhèndhèng gêpuk gorèngan lan age |
dhèndhèng panjèn sarundèng lan ragi |
lidhah êmpal kisi |
bêtutu bon rêmus ||

31.
Ayèm manjangan asin sisili |
basngèk blêbêt opor |
sambêl-gorèng utak lan balure |
gêcok pêncok lombok kêncêng pêtis |
lalaban mawarni |
sangkêp sadaya wus ||

32.
Pra waela sinaji pribadi |
rampadan rinoyom |
Kae Adimuncar lon wuwuse |
lah suwawi yayi Arsèngbudi |
lan Cariksutrèki |
nak Malangkarsèku ||

Jilid 12 - Kaca : 99

33.
Anak jêbèng Mangunarsa tuwin |
Jayèngrêsmi karo |
Jayèngraga miwah sadayane |
jalu èstri suwawi awijik |
ing ngrikuwa sami |
kewala akêmbul ||

34.
Gupuh dènnira sami wawanting |
(n)dan bukti aroyom |
langkung pakantuk ing panadhahe |
wus antara dangunira bukti |
aluwaran sami |
sadaya tuturuh ||

35.
Gupuh ingkang samya nglaladèni |
jalwèstri anglorod |
sinungakên santri pamburine |
wus warata kabèh nutug bukti |
gantya kang sumaji |
nyanyamikanipun ||

36.
Tinatèng aglar anèng ing ngarsi |
mawarna sri tinon |
wowohan lan lah-olahan adèn |
Kae Adimuncar lingira ris |
lah ngriku suwawi |
mamangsêganipun ||

37.
Gupuh kang liningan ngalap sami |
sasênêngira lon |
lah-olahan miwah wowohane |
ingkang nginum wedang srêbat kopi |
nutug sakarsèki |
kang nginang myang udud ||

38.
Ki Sèh Adimuncar ngandika ris |
manira yun anon |
Kyarsèngbudi ingkang pundi mangke |
putranipun kakang Rundayèstri |
ingkang asisilih |
Tambangraras nêngguh ||

39.
Arsèngbudi wacananira ris |
paduka atakon |
putranipun kakang Rundayane |
ingkang sami lalanan-ndon anis |
kang dipun ulati |
ing sudarmanipun ||

40.
Kae Bayi Panurta ing uni |
lawan ingkang wadon |
singgih suta katiga èstrine |
Tambangraras kang garwa Mongragi |
jalu Jayèngrêsmi |
Jayèngraganipun ||

41.
Kalih sampun sami among-rabi |
trêsna tan kêna doh |
labuh mendra tan etang bayane |
anging Tambangraras kang piningit |
sihing jalma lêwih |
kang asih jujuluk ||

42.
Wastani waela Selabrangti |
winong ing Hyang Manon |
jalar saking laki nugrahane |
Mongraga kang siniyan ing Widdhi |
siswanta sawiji |
Ragasmara nênggah ||

Jilid 12 - Kaca : 100

43.
Wus tan bastu angganya inapti |
wênyahing pandulon |
anèng Jurang Jangkung Palanggate |
wus bangsa lus ganale kawuri |
piniji ing Widdhi |
lan pribadinipun ||

44.
Pangkating atitah wus Utadi |
nujêmba salihos |
kadwi jalu katiga èstrine |
Sèh Mongraga Sèh Mangunarsèki |
katri Rancangkapti |
dadya semahipun ||

45.
Ika Ki Sèh Gungrimang puniki |
ngulama nom kaot |
punapinggih mêkatên Ki Jêbèng |
Ki Sèh Mangunarsa turira ris |
kasinggihan ugi |
saèstu kadyèku ||

46.
Datan wontên kang ninang sasiki |
pan inggih sayêktos |
wus tan kengang ginampil panggihe |
Sèh Mongraga wus ahli awingit |
amba tan (n)dungkapi |
ahline ngaluhung ||

47.
Ki Sèh Adimuncar duk myarsa ngling |
tyasira sumrowong |
langkung sukurira ing angêne |
angling malih marang Arsèngbudi |
ênggèh ta lah yayi |
ngagêsang puniku ||

48.
Ingkang sinung kaluwiyan dening |
Hyang Ingkang Murba Non |
singgih datan wontên sanepane |
ingkang sinung kakurangan dening |
Hyang kang Maha Sukci |
tan na èmbanipun ||

49.
Sabab saking punapi kadyèki |
eloking Hyang Manon |
paran kodrat myang iradat mangke |
cara Jawa lir apasti pasthi |
ingkang pasthi êri |
pasthi sujènnipun ||

50.
Ala landhêp susujèn kinardi |
landhêping ri wus pon |
duk wêtune pan wus landhêp dhewe |
kodrat lawan lan dèn-iradati |
tan nganggo dèn-ngoti |
êri landhêpipun ||

51.
Kadi ta kang nokitakên sami |
kadarilah karo |
kajaba rilahing wong ambêge |
awit dening kadarilahnèki |
wontên ingkang dadi |
kaluhuranipun ||

52.
Miwah kang kajaba riyah jalmi |
dadya pês lwih asor |
ana kang dadya kaluhurane |
puniku yayi saking punapi |
kalihe pan sami |
tan kêna tinantu ||

Jilid 12 - Kaca : 101

53.
Arsèngbudi mèsêm turira ris |
singgih mangsa borong |
ingkang masthèkakên ing panggawe |
kabageyan sokur luhur pinanggih |
awon pênêd tuwin |
bênêr lawan luput ||

54.
Jalar saking takaburirèki |
saliring rumêngkoh |
tan pae lan ambêg kang prasendhe |
barang ing panggawe tan nglakoni |
darmi lumawani |
panggawe kang tinut ||

55.
Pan wus têpês titahe Hyang Widdhi |
kang samya linakon |
ing kawulaning Hyang sadayane |
Kae Adimuncar angling malih |
Sèh Mangunarsèki |
Ke Jêbèng ing ngriku ||

56.
Dugèkêna surasaning ngèlmi |
kang têkèng sajatos |
aywa ninang lan Dalil Kadise |
basa kang puniku wau ugi |
anor kang sinung ling |
turira lir madu ||

701 Dhandhanggula

1.
Ki Sèh Mangunarsa mêdhar jati |
rêke singgih sabda kang punika |
yèn winulad ing sarake |
apan pasthi puniku |
wus tan kengang awèh gumingsir |
tan kadarbe ing kita |
sadayaning makluk |
nèng pribadining Pangeran |
singgih sipat iradat kodrating Widdhi |
tan silih-sinilihan ||

2.
Kodrat ijadu kuli munkinin |
lirnya ingkang kodrating Hyang Suksma |
kang nganakkên sakathahe |
ing mungkin sadayèku |
iradat kubah sis suhulli |
mukinin têgêsira |
iradat puniku |
masthi sakèhing mukinnya |
kang papasthèn wontên ing kalih prakawis |
satunggil nèng mualak ||

3.
Mênggah papasthèn satunggal malih |
papasthèning ing dalêm mubaram |
luhuring mualak rêke |
punika kang wus bêstu |
datan kengang ninang sadêmi |
paningaling kawula |
tan têkèng ing ngriku |
liyaning janma kang wus man |
sinung ilham kinapasakên dening |
Hyang Kang Murbawisesa ||

Jilid 12 - Kaca : 102

4.
Yèn papsthèning kita puniki |
lamun maksih wontên ing mualak |
dèrèng bastu papasthène |
kenging sèos lan durung |
pae kang wus nèng mukarami |
papasthèn tan kêna wah |
kirang lawan langkung |
saking pasrah winalika |
datan kengang ing akal kalawan budi |
owahe kang mubaram ||

5.
Nging tan pisah ing antaranèki |
papasthèn mualak lan mubaram |
marma makluking Hyang rêke |
apês kalawan luhur |
datan kengang nampik amilih |
namung lawan ihtiyar |
pamilihing kalbu |
tiwas tuwas nèng ihtiyar |
karananya ihtiyar puniku aip |
tan kêna dinaliha ||

6.
Sangkaning dadya won pênêdnèki |
marma punika kawula ngaral |
tan wruh marang ihtiyare |
wijining ala ayu |
kang tumanêm ing dalêm budi |
tan na têkèng wêkasan |
paningaling kasdu |
mung wruh wiwite kewala |
datan uning wêkasaning ala bêcik |
tangèh dungkap ing tama ||

7.
Adimuncar kapranan tyasnèki |
manthuk-manthuk kaprananing driya |
kadya wastra tinarêsèh |
langkung trusthaning kalbu |
tyas tapakur sukur ing Widdhi |
miyarsa rasa sabda |
wus samya tawakup |
ing tanggap tan ana ninang |
Kyadimuncar ngling mring Kae Arsèngbudi |
lah yayi mangangguran ||

8.
Lagya ing wanci kaluruk siji |
pênêt sunat sambèn têtrêbangan |
nanambung lèk saprandene |
katanggungan aturu |
sami dikir maulud singir |
madya ratri sih awal |
dèrèng lingsir dalu |
Ki Arsèngbudi lingira |
singgih langkung prayogi sami adikir |
trêbangan dhinulêngan ||

9.
Angandika malih maring santri |
lah Samurca ngambila tarêbang |
têka pitu lan kêntrunge |
ingkang liningan gupuh |
ngambil trêbang tan dangu prapti |
katur mring Adimuncar |
alon dènnya muwus |
ngriku yayi Arsèngdriya |
narêbanga lan yayi Cariksutrèki |
myang anak Malangkarsa ||

10.
Mangunarsa Anggungrimang uwis |
Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga |
sami kakêntrungan rêke |
lalungsèn awon nganggur |
sami ojrat madyaning ratri |
agupuh kang liningan |
nyandhak trêbangipun |
nulya samya sinêntakan |
wong pipitu mangku trêbangira sami |
ginêmbrang agêmbrungan ||

Jilid 12 - Kaca : 103

11.
Ki Sèh Adimuncar ngandika ris |
yayi Arsèngbudi lah sumangga |
andika bawa talune |
ingkang sinung ling gupuh |
Arsèngbudi sigra (m)bawani |
laila hailalah |
Allah Muhamaddun |
ya Rasul mandun Mukamad |
solalahu ngalahi wa askabihi |
salawatu ngalena ||

12.
Sinauran santri sadayèki |
jalu èstri ramya barung swara |
asru gumuruh arame |
gobyog trêbang myang kêntrung |
nganyut-anyut tan na sarênti |
ukêl sajake rampak |
rêmpêg tan (m)barênjul |
swara sora sru kapyarsa |
tangga desa parapat manca-limèki |
kagyat krungu tarêbang ||

13.
Kang wus turu kagyat padha tangi |
dharakalan jalu èstri samya |
nonton tarêbang myang rare |
kêlayu ngajak (n)dulu |
gumarudug aniningali |
trêbang mring Adimuncar |
kang saking lor kidul |
kulon miwah saking wetan |
miwah prapta linggih baturing pandhapi |
myang angadêg ing latar ||

14.
Talu wus antara dangunèki |
sinalahan suwuk kang tarêbang |
Kyai Muncar andikane |
saprayoganipun |
andhulêngi salawat dhikir |
ya bênêr si Samurca |
Murcabo sirèku |
lan Murcogo andhulênga |
gagêntèna lawan dhayohira santri |
Monthèl sakancanira ||

15.
Sêtradrêma lawan Santri Putih |
Basariman miwah Imansêca |
Jatingarang kabèh kuwe |
emprak katêlu-têlu |
kang liningan sandika nuli |
Arsèngbudi abawa |
Allahu Allahu |
abarakallahu sigra |
santri kabèh jalwèstri barung (m)bawani |
gumuruh sri kapyarsa ||

16.
Murcao Murcogo Samurca glis |
wong têlu emprak ababrongotan |
suka kang anonton kabèh |
kalangkung ramenipun |
sruning trêbang barung swara tri |
kêntrunge babanggènan |
pong-pêp tong-ting brang-brung |
thung-plêg thung-plêg plak-blang pak-blang |
pyung-pyêk pyung-pyêg pêp-pêp bah bah bah kupyik-pyik |
prung-prung-brang dhung-brang dhung-brang ||

Jilid 12 - Kaca : 104

17.
Monthèl Sêtradrêma santri Putih |
sumbu sinumbu dènnira emprak |
tan miyatani gênine |
dangu pandhulêngipun |
kang anonton bungah kapati |
dènnya ababrongotan |
tan pasah ing latu |
nulya gantya kang angemprak |
Jatingarang Basariman Mansêcèki |
ramya bakar-binakar ||

18.
Santri tani yutun empraknèki |
ya lir emprake santri balaka |
Jayèngraga ling jro tyase |
kêngètan duk ing dangu |
anèng krajan Wanamartèki |
kang rama darbe karya |
kala amamantu |
ing lakine Tambangraras |
lan Mongraga kasukanira nuwuki |
kang emprak salawatan ||

19.
Kang juroni santri Jamal Jamil |
ngutahakên kabudayan Karang |
bisa karyèraming akèh |
kathah sulapanipun |
ngirapakên tamu ripangi |
iku ukur kewala |
tan mantra pandulu |
prandene wong suka-suka |
agawokan pangrasane wus ngluwihi |
kang samya (n)dhulêng emprak ||

20.
Asasmita Kae Jayèngragi |
pagut kiringe marang kang raka |
ingèsêman lêlèjême |
antara dangunipun |
wrata santri kang andhulêngi |
suwuk maca salawat |
raryyan sadaya wus |
Ke Adimuncar ngandika |
anyarakkên nyamikan mring santri |
wedang lawan panganan ||

21.
Samya ngalap sasênêngirèki |
wusnya aso dènnira mamangan |
Adimuncar lon wuwuse |
sapa prayoginipun |
mêngke ingkang andhulêng singir |
Cariksutra turira |
anjawi puniku |
singgih rinta pun Wilapa |
Kyai Muncar mèsêm angandika aris |
dene têka utama ||

22.
Ipe-ngong si Wilapa ngojrati |
dhasar wus rahabe biyèn mula |
andhulêng ojrat singire |
lan (m)bok-ipe yèn rêmbug |
kang ngempraka salawat dhikir |
singir suluk rinasa |
sakadaring kayun |
Nikèn Wilapa turira |
amba kinèn inggih dhatêng anglampahi |
kawula tan lênggana ||

Jilid 12 - Kaca : 105

23.
Adimuncar mèsêm sukèng galih |
nulya anyandhak tarêbangira |
(n)dan lêkas bawa singire |
anglêlik swara êmpuk |
anggêragul gragul ngunani |
kalungsèn sawatara |
tilasing abêsus |
krêkêle maksih katara |
miwah gêtas rênyah rume maksih thithik |
kari-karèn pasaja ||

24.
Bawa tinampan sakèhing santri |
lailaha ilalahu Allah |
Muhkamad Rasullolahe |
asri sru swara barung |
jalu èstri rêmpêg tan sarênti |
anulya Ni Wilapa |
(n)dan andhulêng suluk |
suluk Bêthak kang rinasa |
nuju sèlèh ing bawa nampani singir |
mangkana kang winaca ||

25.
Lêkas adang Nikèn Rara Sukci |
lah ta apa kayunira adang |
kayu panggêtak kucinge |
kaya panata rambut |
lawan kayu panggugah santri |
myang kayu kapandheyan |
kayu prana kalbu |
kalawan kayu angkatan |
kayu mojar kalawan kang bêksa rangin |
lawan kayu kaotan ||

26.
Yèn binadhe wawangsalannèki |
kayu kang samya kinarya adang |
klampis panggêtak kucinge |
surèn panata rambut |
kayu wungu panggugah mantri |
kayu sêmpu pandheyan |
jatiprana kalbu |
pan kayu tanjung angkatan |
wunimojar dhadhap kang abêksa rangin |
kluwih kayu kaotan ||

27.
Lêkas ngambil banyu Rara Sukci |
lah ta paran banyunira kêlan |
banyu gêlang ing jênthike |
lan banyu anggung wuyung |
lawan banyu awèt ningali |
banyu kontul-anglayang |
banyu milyèng mungsuh |
lawan banyu kasêpuhan |
banyu gêntha-dara banyu busana-di |
lan banyu olèh-karya ||

28.
Yèn binadhe wangsalanirèki |
bok pêrawan banyunira kêlan |
kali gêlang ing jênthike |
udan kang agung wuyung |
banyu sumur awèt ningali |
sumbêr kontul anglayang |
bêlik mulyèng mungsuh |
banyu rawa kasêpuhan |
wangan gêntha-dara sêndang busana-di |
têlaga olèh karya ||

29.
Arêramban mipik Rara Sukci |
lah punapi janganira kêlan |
kang jangan wus sarwa duwe |
lan jangan kadang sêpuh |
miwah jangan para umiring |
myang jangan kapanasan |
jangan munggèng tênun |
lan jangan rèrèn lumampah |
jangan tungtung guyu jangan munggèng pragin |
jangan janma kang (ng)gêntang ||

Jilid 12 - Kaca : 106

30.
Dèn-badheya wangsalannirèki |
Rara Sukci dènnira rêramban |
jangan kluwih sarwa duwe |
gori kang kadang sêpuh |
kêmirine para umiring |
lodhoh kang kapanasan |
lompong munggèng tênun |
êso rèrèning lumampah |
asêm tungtung guyu loncom munggèng pragin |
mênir janma anggêntang ||

31.
Karya lawuh sira Rara Suci |
ulam punapi kang dipun-ulah |
ulam kang tanpa pamitte |
ulam katêmu suwung |
ulam datan awrat cinangking |
ulam solahing bedhang |
ulam pulih ngetung |
ulam kapisah ing rowang |
ulam sor-prang ulam angawula dadi |
ulam kucêm winada ||

32.
Dèn-badheya wangsalannirèki |
lalawuhanira kang dèn-olah |
balênyik tanpa pamitte |
sapi katêmu suwung |
banthèng datan awrat cinangking |
lele solahing bedhang |
cabuk pulih ngetung |
kancil kapisah ing rowang |
krawon sor-prang sêmayi ngawula dadi |
masin kucêm winada ||

33.
Ngupaya lalaban Rara Sudhi |
lah ta punapi lalabanira |
lalab tinutur padune |
lalab angabên dhuwung |
lalab tènging sarpa anênggih |
lalab jodhoning bapa |
lalab jaga mungsuh |
lan lalab ingkang gumanda |
lalab marga bunti kang sinjang kacakil |
lalab pakoning lurah ||

34.
Yèn binadhe wangsalannirèki |
Rara Suci kèh lalahanira |
kêcipir nutur padune |
kacang angabên dhuwung |
terong lènging sarpa puniki |
lombok jodhoning bapa |
têmu jaga mungsuh |
kêmangi lalap gumanda |
pête marga bunti jingkol kang kacakil |
cambah pakoning lurah ||

35.
Nakêr bêras sira Rara Suci |
bêras punapa kang sira êdang |
bêras agung bungah bae |
bêras kang paksi pingul |
bras pangundanging putrèstri |
bêras kang kalingsêman |
bêras sutèng ratu |
bêras tan gêlêm dinuta |
bêras angling bêras waluyaning agring |
bêras kêmbang tirisan ||