Ki-demang.com : Centhini

Ngundhuh Serat Centhini PDF

ngundhuh-serat-centhini

Kaca Ngajeng

kaca-ngajeng

Ringkasan Serat Centhini

ringkasan-serat-centhini

Resensi / Ulasan Serat Centhini

resensi-serat-centhini

Pupuh Surat Centhini

pupuh-surat-centhini-01
pupuh-surat-centhini-02
pupuh-surat-centhini-03
pupuh-surat-centhini-04
pupuh-surat-centhini-05
pupuh-surat-centhini-06
pupuh-surat-centhini-07
pupuh-surat-centhini-08
pupuh-surat-centhini-09
pupuh-surat-centhini-10
pupuh-surat-centhini-11
pupuh-surat-centhini-12

    Jumlah Pengunjung

0434703
Hari ini     :Hari ini :103
Kemarin     :Kemarin :69
Minggu ini   :Minggu ini :169
Bulan ini   :Bulan ini :3332
s/d hari ini   :s/d hari ini :434703
Kunjungan Tertinggi
01-10-2023 : 1327
Pengunjung Online : 14

Kontak Admin.

email-kidemang

 (05e) Kaca 186 - 214

 

( Sêrap surya sami wontên ing têlênging Wanakakas )

12

5. Sadintên muput sami lumampah, namung kèndhêg salat Luhur tuwin Ngasar sarta dhahar. Sêrap surya sami wontên ing têlênging Wanakakas ingkang kadi taman asri,

mila lajêng sami salat Mahrib sarta lêrêm ing ngriku. Dumadakan wontên tiyang kalihdasa sami dhatêng, nêmbung tumut sipêng ing ngriku, katulak mêksa botên purun, malah sami ngaturakên woh-wohan mawarni-warni. Dalunipun sami rêratiban, dhikir suhul ngantos sami dhawah kantaka botên kantênan alang ujuripun. Nalika Ki Monthèl nglilir, sumêrap ing kiwa-têngênipun sima tilêm sêsênggoran. Sima kagèt sami lumajar. Punika sima gadhungan kadadosanipun têtiyang ingkang sami nunut papan lan asung woh-wohan. Bakda Subuh rombongan mangkat malih, mêdal wana sacêlaking dhusun Kêplêng. Ing wanci lingsir surya ngancik têlênging Wanasaba, sami lèrèn salat Mahrib dumugi Ngisa. Gagat bangun mangkat malih ngancik laladan Wanamarta. Kapanggih Ki Nuripin ingkang panuju wontên ing têgalan. Ki Nuripin lumajar wêwartos dhatêng rabinipun, nanging bingung anggènipun badhe nyugata. Wêkasan kabiyantu dening tangga-têpalihipun. Sasampunipun salat lajêng kêmbul dhahar ing pandhapi. Bakda Subuh Ki Nuripin atur priksa dhatêng Wanamarta.

II. Ing krajan Wanamarta Ki Bayi Panurta gêrah dipun-tênggani Ni Malarsih, sampun katingal badhe waluya. Jayèngrêsmi, Jayèngraga dalah rombongan dhatêng adamêl rênaning panggalihipun Ki Bayi kakung putri dalah para kulawarga. Pasugatan andilir. Para tamu kapondhokakên ing griyanipun para sadhèrèk, namung Sèh Mangunarsa kapapanakên ing tajug. Dalu kataman Kur'an. Enjing bibar sarapan sami bawa-raos ngèlmi. Sèh Amongraga rawuh sakalihan kadhèrèkakên murid Ki Ragasmara, paring piwulang bab purnaning panêmbah lan sanès-sanèsipun. Wêkasan para tamu sami mantuk kanthi babêktan kathah.

Ki Bayi gêrah katêngga garwa lan para kadang-warga. Sampun katingal sakeca sasampunipun dhahar rujak. Dumadakan Ki Nuripin sowan ngirid para putra lan tamu, andadosakên rênaning panggalihipun Ki Bayi sakalihan. Para tamu kapondhokakên ing griyanipun kadang-warga, namung Sèh Mangunarsa ingkang kapapanakên ing tajug. Pasugatan ambanyumili, lajêng kêndhuri. Sontên kêmpal ing pandhapi sami ngaos kasambêt kataman Kur'an, kalajêngakên bawaraos ngèlmi. Ki Bayi kapengin kapanggih Sèh Amongraga, makatên ugi sadaya para tamunipun. Sagêd kalêksanan, Sèh Amongraga rawuh sakalihan kadhèrèkakên Ragasmara, paring piwulang bab jatining gêsang, ananing Pangeran, dununging kawula Gusti, jatining sêmbah lan Sukma ingkang kathah pralambinipun. Gagat enjing sami salat Subuh. Sèh Amongraga sapandhèrèk wangsul dhatêng kaênêngan. Sasampunipun sarapan, para tamu pamit wangsul, kaparingan sangu babêktan kathah.


Kaca 196 - 214

Jilid 1 - Kaca : 5

6. Kulup wus padhang tyasingsun |

datan sumêlang ing ati |

sira kariya raharja |

têtêpa (ng)gonmu mêngkoni |

batihmu para sudagar | isining asramèng Giri ||

7. Têmbe ing sapungkuringsun |

sakèhe dunyarta mami |

sidhêkahna kang warata |

pêkir miskin anak yatin |

lawan tukokna amanat | kaji mring Mêkah nagari ||

8. Poma kulup wêkasingsun |

Ni Samboja nulya lalis |

sawusira binêrsiyan |

layon kinubur tinunggil |

lan raka Kyai Samboja |

ing mangkya titiyang Giri ||

9. Lastantun pamundhinipun |

ing gusti Jêng Sunan Giri |

samya kapanjingan iman |

nglampahi sarengat Nabi |

ngibadah andarus Kur'an | kathah kang iyasa masjid ||

10. Gêmah arjane kalangkung |

tan ana kang laku juti |

samya cêkap nyandhang mangan |

adoh ingkang dadya miskin |

têntrêm ciptane raharja |

wong ngamanca kathah prapti ||

11. Kabanjur tan arsa mantuk |

kalajêng wisma ing Giri |

raja pandhita Sètmata |

jujuluk Susunan Giri |

Gajah Kadhaton minulya |

kawêntar ing liya nagri ||

12. Miwah wus pinundhut mantu |

ing Suhunan Ngampèlgadhing |

dhinaupkên lan putrinya |

Nyai Agêng Ratu nami |

atut dènnya palakrama |

lêstantun ngantya sisiwi ||

13. Wowolu èstri myang jalu |

Nyi Agêng angrumiyini |

kondur maring rahmatolah |

layon sumare anunggil |

marasêpuh èstri priya |

garwa putra gung prihatin ||

14. Sigêg gantya kang winuwus |

Brawijaya Narapati |

mirêng pawartos sanyata |

ing mangkya Susunan Giri |

linulutan sakèh janma |

nungkul tan kalawan jurit ||

15. Sang prabu utusan gupuh |

Gajahmada kyana patih |

kinèn lumampah priyangga |

mukul prang Giri Garêsik |

tan cinatur lampahira |

wus prapta jajahan Giri ||

16. Gègère kadya pinusus |

kang katrajang samya ngili |

minggah kadhaton Prawata |

Jêng Sunan Giri marêngi |

anyêrat manêdhak Kur'an |

kagyat mirêng suwaraning ||

Jilid 1 - Kaca : 6

17. Tiyang alok mungsuh rawuh |

sumêdya ngrisak ing Giri |

kalam ingkang kagêm nyêrat |

anulya binucal aglis |

andodonga ing Pangeran |

sinêmbadan ing sakapti ||

18. Kalam lajêng dadya dhuwung |

cumlorot ngamuk pribadi |

pra wadya ing Majalêngka |

kathah ingkang angêmasi |

sakantune kang palastra |

pra samya lumayu (ng)gêndring ||

19. Mantuk marang Majalangu |

sawusira mêngsah gusis |

dhuwung wus wangsul pribadya |

sumèlèh ing ngarsanèki |

panyêratan sang pandhita |

sarta akukuthah gêtih ||

20. Kagyat risang amanêngkung |

miyat dhuwung kuthah gêtih |

dahat panalangsanira |

dyan dodonga mring Hyang Widdhi |

mugi Allah ngapuntêna |

solah amba ingkang sisip ||

21. Sang pandhita ngandika rum |

marang ing wadyanirèki |

kabèh padha piyarsakna |

myang anêksènana sami |

katgèki sun wèhi aran |

si Kalammunyêng prayogi ||

22. Sakèh wadya saur manuk |

wus samya kalilan mulih |

mring wismane sowang-sowang |

lêstantun asramèng Giri |

jumênêngnya Jêng Susunan |

Prabu Sètmata linuwih ||

23. Gêmah arjane kalangkung |

saya wêwah wadyanèki |

tan ana kang kasangsaya |

nahan wus antara lami |

Sunan Giri nandhang gêrah |

kaparêng praptaning takdir ||

24. Kundur mring rahmatolahu |

gumêr tangis ing jro puri |

wandu wandawa sungkawa |

layon sawusing barêsih |

sinarèkkên nora têbah |

sangking padalêmanèki ||

25. Sedanira tilar sunu |

sadasa kakung lan putri |

kang kalih sang king ampeyan |

Pangran Pasirbata nênggih |

kalawan Siti Rohbayat |

wowolu sangking padêmi ||

26. Kasêbut Nyai Gêng Ratu |

putra sêpuh sinung nami |

Ratu Gêdhe ing Kukusan |

nulya Sunan Dalêm nênggih |

katrinira apanêngran |

Susuhunan Têgalwangi ||

27. Catur Nyi Gêng Saluluhur |

panca Sunan Kidul nênggih |

Ratu Gêdhe Saworasa |

Sunan Kulon kang sumêndhi |

Sunan Waruju ragilnya |

wau ta ingkang winardi ||

Kacara 1 : 7

28. Sasampunira pangubur |

kumpul para wadya Giri |

angrêmbag ingkang gumantya |

mandhirèng Susunan Giri |

pra wadya wus golong rêmbag |

Sunan Dalêm kang gumanti ||

29. Gya ingangkat ajujuluk |

Sunan Giri kaping kalih |

Susunan Giri Kadhatyan |

garwa kakalih padêmi |

tan mashur ing panjênêngan |

Jêng Sunan wus praptèng jangji ||

30. Kundur mring rahmatolahu |

ugi sumare ing Giri |

atilar putra sadasa |

(m)bajêng Sunan Sedamargi |

panênggaknya apêparab |

Sunan Giri Prapèn Adi ||

31. Tri Nyi Gêng Kuruganngurun |

Nyi Gêng Ngulakan kang sukci |

Pangran Lor Pangran Dhêkêt sad |

Pangran Bongkok nulya Nyai |

Agêng Waru arinira |

Pangeran Bulu sumêndhi ||

32. Wragil Pangran Sedalaut |

paripurna kang wus swargi |

rêmbag kang yoga gumantya |

kêmpal sakèhe kang dasih |

Sunan Parapèn ingangkat |

linuwih lir eyang swargi ||

33. Mandhirèng Giri Kadhatun |

jujuluk maksih lêstari |

Sunan Giri Prapèn dibya |

suyut kang wadya gung alit |

kawêntar ing liyan praja | tan pêgat kadya ing nguni ||

 

3. Mêgatruh

1. Ya ta wau sang prabu ing Majalangu |

sampun amiyarsa warti |

lamun Sunan Giri Prabu |

Sètmata wus angêmasi |

mangkya wayahe gumantos ||

2. Ajujuluk Sunan Prapèn Giri luhung |

lalajone kadya nguni |

sang wiku tan arsa nungkul |

marang nagri Majapait |

dadya sru bêndu sang katong ||

3. Dhawuh maring Ki Gajahmada nindya nung |

miwah kinanthèn pra siwi |

angirid wadyabala gung |

kinèn ngrabasèng ing Giri |

wus samapta nulya bodhol ||

Jilid 1 - Kaca : 8

4. Sunan Prapèn wus mirêng badhe ginêmpur |

mring sang prabu Majapait |

wus budhal carakèng prabu |

kya patih myang rajasiwi |

balane lir samodra rob ||

5. Sunan Prapèn sampun sanega ing pupuh |

karsanira nanggulangi |

mring carakèng Majalangu |

tan dangu mêngsah kaèksi |

nulya pinapak prang popor ||

6. Wadya Giri kasoran ing yudanipun |

kathah ingkang nandhang kanin |

tanapi tumêkèng lampus |

Sunan Prapèn angoncati |

sagarwa putra wus lolos ||

7. Lajêng ngungsi maring sapinggiring laut |

binasmènan kitha Giri |

sadaya wus dadya awu |

rajabrana dènjarahi |

rajaputra tindak alon ||

8. Dhumatêng ing astananira sang wiku |

Sunan Giri kang wus swargi |

ingkang rumêksa ing kubur |

tyang kakalih samya dhêngkling |

rawuhe sang prawira nom ||

9. Para wadya dhinawuhan kinèn (n)dhudhuk |

gya tumandang sagung dasih |

halate sang maha wiku |

cihnaning wali linuwih |

singa cêlak anggaloso ||

10. Kalesedan sambat ngadhuh-adhuh lampus |

kang kantun kalangkung giris |

bramantya sang rajasunu |

tumandang pribadi ajrih |

merang lamun tan kalakon ||

11. Dadya dhawuh marang tyang kalih kang tunggu |

kinèn andhudhuk dèn aglis |

binilaèn yèn tan purun |

pasthi tumêkèng ing lalis |

kinarya coban kris waos ||

12. Tyang kakalih tan suwala nulya (n)dhudhuk |

dupi prapta blabak jati |

tutuping tabêlanipun |

binuka saking sakêdhik |

nulya ana ingkang miyos ||

13. Warni kombang tan petungan kathahipun |

mabur ngèbêki wiyati |

maniyub lir langit rubuh |

nêmpuh wadya Majapait |

dènnya nanggulang pakewoh ||

14. Pinarjaya tan keguh ngêntub pikantuk |

bingung wadya Majapait |

ting bilulung rêbut dhucung |

dènnira angungsi urip |

sèlèh gagamaning pupoh ||

Jilid 1 - Kaca : 9

15. Samya kudhung gêdabikan kênèng êntub |

sirah rapêt ngroyok sikil |

ngaruara sambat bingung |

prapta nagri Majapait |

kombang anglut datan kegoh ||

16. Sang aprabu Brawijaya langkung gugup |

tan kawawa nanggulangi |

dadya tilar prajanipun |

sawadya balanirèki |

gusis praja tan ana wong ||

17. Ngungsi têbih dupi kombang wruh wus suwung |

wangsul mring nagrinya malih |

siji tan ana kang kantun |

sang aprabu Majapait |

sawadya wangsul ngadhaton ||

18. Aprasêtya sang aprabu Majalangu |

datan nêdya malih-malih |

nyikara dhatêng sang wiku |

ngamungêna ingkang uwis |

ing tyas datan walangatos ||

19. Kacariyos tyang kalih kang ngrêksa kubur |

kanugrahan mantun dhêngkling |

gagancangan lampahipun |

anusul Jêng Sunan Giri |

ingkang lagya amakuwon ||

20. Kawlasarsa anèng satêpining laut |

tyang kalih marêk tur uning |

ing mangkya mêngsah wus larut |

jalaran tinêmpuh dening |

kombang ingkang mapak pupoh ||

21. Madhul-madhul palayune numbuk bêntus |

tilar gagamaning jurit |

samya ngungsi gêsang (n)jrunthul |

tan ana ingkang tinolih |

swarane pating galêmbor ||

22. Sampun katur ing purwa wasananipun |

dalah waluyaning dhêngkling |

sang wiku kalangkung sukur |

(n)dêdonga marang Hyang Widdhi |

rahayu ywa na pakewoh ||

23. Nulya kundur tan cinatur laminipun |

wus paripurna ing nguni |

eca tyase para wadu |

satêngah ana kang kibir |

sajêg tan na mungsuh rawoh ||

24. Sunan Giri datan samar jangkanipun |

lamun kraton Majapait |

wus andungkap sirnanipun |

jalarane sangking siwi |

dyan Patah mijil karaos ||

Jilid 12 - Kaca : 203

342.
Ambêking dyan ring sasana adi |
kadi punapa lamun unggula |
puspita ring brêmarane |
katingkês rèhning kayun |
jalma ulah utamèng lungit |
tan wrin sakèhning gama |
angulapi luhung |
kang endah-endah kaèstha |
yêkti mokal sinistha bisa abêsmi |
kaluhuran wus tama ||

343.
Sampun bêdhol rêrasan upami |
mangsa-borong pan sumanggèng karsa |
kita mung rêke andhèrèk |
paranên mênggah etung |
sami ugi kajatyannèki |
sumangga ngewahana |
sukur ing pamuwus |
kadi ta toya sumrambah |
Kae Kulawirya langkung sukèng galih |
marang Ke Cariksutra ||

344.
Basa-thika wau kang ginupit |
wau amawi thikaning driya |
kêkêling rasa lawase |
yèn thikaning driyèstu |
wahananing tyas ngati-ati |
Bagawan Mintaraga |
lèlèjêming sêmu |
yèku tulising wardaya |
singgih pan wus tètèse prana kang adi |
carita jro wardaya ||

345.
Kulawirya gumuyu sarya ngling |
nora jamak Kae Cariksutra |
nglêngês wilêt ngês jarwane |
alêbda para tangguh |
sor dhadhalang amanggung ringgit |
tan kewran ing lampahan |
gal-lêmbut winêngku |
ring prana kasatmata-a |
kaecanên myarsa swara kang mamanis |
Ki Sêndhi Kulawirya ||

346.
Dene suka myarsakkên rêrasih |
punapi yayi botên angumpak |
dene asuka guyune |
nadyan sayêktinipun |
mung kinarya ondhe upami |
sadaya kang miyarsa |
pan sarêng gumuyu |
Ki Kulawirya alatah |
e jawane kasisipan suka mami |
saking nrus sukèng driya ||

347.
Botên ngumpak sayêktose naming |
saking kalajêng manah pasaja |
panuntune tyas lajêre |
pra kadang anèm sêpuh |
Ki Suwarja lan Palakarti |
Jêmpina lan Panamar |
samya nambung wuwus |
e anak Ki Cariksutra |
yèn arinta pun Sêndhi lahan sayêkti |
myang kadang sadayanya ||

Jilid 12 - Kaca : 204

348.
Langkung sami trusthanirèng galih |
wawatake ingkang lalajowan |
ênggèh kewala balèkèn |
anggèr trusên ing wuwus |
andêlêna sirèku Sêndhi |
watakmu tan wang-wangan |
kabudaning dangu |
lêng-lênging sagara wiyar |
sing pangrasa pangan wus sêpatanèrèki |
murad karana Allah ||

349.
Singgih yayi Ke Cariksutrèki |
arinta Ke Sêndhi Kulawirya |
katêlah kala alite |
sangêt marusulipun |
karêmane ningali ringgit |
lawan Ki Jayèngraga |
pupundhuhanipun |
tan pisah lan pulunannya |
marmanipun yèn wontên carita ringgit |
tan brèbèl amiyarsa ||

350.
Inggih botên cotho ing agami |
malah ragi amêmpan piyambak |
mring kitab murat lokate |
nging sêngsêm maring Suluk |
dèn-gêgaol ing siyang ratri |
yèn nuju dhadhayohan |
angraoskên Suluk |
kalamun arêbat rasa |
pundi wontên jagongan kongsi rong bêngi |
nglalah tinggal sêmbahyang ||

351.
Samya gumuyu kang samya sinung-ling |
mulat mring Ki Sêndhi Kulawirya |
pra-tamu karênan kabèh |
ngalêmbana ing kalbu |
rahab amicara patitis |
samya ngling jroning nala |
layak Ki Waruju |
andêle kakang Rundaya |
wong sêmbada ekal-ekal duwe budi |
micara lêlêmbutan ||

352.
Kae Cariksutra angling aris |
singgih kakang Ke Bayi Panurta |
rinta Ke Kulawiryane |
[---] |
kadi pantês ngêntasi kardi |
watak cêkak-aosan |
gathèk gathuk rampung |
akase dadya pikulan |
lêmêsipun (ng)gih pantês dadya tatali |
gal lêmbat kacakupan ||

353.
Ki Kulawirya anjola angling |
lah apa ta nuli kawalêsan |
dene mangkene rasane |
kaya wong kajalungup |
mak-sar liyan ati atitir |
mèsêm sarwi lon mojar |
sang Cariksutrèku |
sadaya-daya êboda |
rèhne ta kanggonan tutunggangan dhingklik |
luhung nuntên wangsula ||

Jilid 12 - Kaca : 205

354.
Samya gumuyu kang amiyarsi |
Ki Wuragil Kulawirya latah |
kapagut tyas kaprananne |
dènnya muwus wor guyu |
kakang kae dhasar mêdèni |
tan kaop ngarah-arah |
manawa kaladuk |
Ki Bayi suka miyarsa |
dènnya samya rahaban condhonging kapti |
apundhuh kêbyantonan ||

355.
Kae Bayi Panurta ngling aris |
bok suwawi won kèndêl ingalap |
punika nyanyamikane |
kang liningan lon matur |
singgih mapan sampun dumugi |
salong sami angalap |
nyanyamikanipun |
Ki Wuragil Kulawirya |
mèsêm matur ring raka Kiyai Bayi |
rinta Ki Cariksutra ||

356.
Kaèngêtan kula duk ing nguni |
kala lêlana mring Galèkwulan |
ing Lêmbuasta prajane |
kang sring kawula matur |
rinta Kidang Wiracapèki |
lawan Ki Cariksutra |
tan na kaotipun |
lan Ke Kidang Wiracapa |
tungtumane ukara dènnya muradi |
dhangan cêtha arata ||

357.
Datan wontên kojah kang kalêmpit |
tuwin kaol kang magol pinapal |
aramping karampungane |
wasis wuwusira lus |
tutug guyu ambêbanyoli |
aparap paringgitan |
sasènggolanipun |
alêbda panabdanira |
mantri dhasar ngulama apramakawi |
sarwa sarwi sêmbada ||

358.
Kadumugèn tan ana nimbangi |
lir Ki Rangga Kidang Wiracapa |
tanah ing Galèkwulane |
Ke Cariksutra muwus |
Wiracapa sintên dhi Sêndhi |
Ki Bayi gumuyojar |
punapi tan emut |
Kidang Wiracapa (n)dika |
duk samya lit sami ngaji maring Bangil |
tunggil saekapraya ||

359.
Dene andika kang mamarabi |
Gus Daka Ke Kidang Wiracapa |
wit dening akas dhangane |
dadya katêlahipun |
karan Kidang Wiracapèki |
ing mangke dados dêmang |
ngiras amumuruk |
anèng krajan Lêmbuasta |
tanah ing Galèkwulan jênêng Ngabèi |
kang tinutur arinta ||

Jilid 12 - Kaca : 206

360.
Punapinggih kasupèn ta sami |
Kae Cariksutra Adimuncar |
Arsèngbudi Rundarsane |
miwah Carikmudhèku |
samya (n)jola gumuyu angling |
e inggih kaèngêtan |
kawula ing dangu |
Gus Daka kang pinaraban |
Kidang Wiracapa sakathahing santri |
alulut binanyolan ||

361.
Yèn muradi caritaning tapsir |
lambung tangane polatanira |
tinêpa winayangake |
cucut bisa mèt kalbu |
sring sinêndhu mring gurunèki |
dènnya carita wayang |
Ki Guru tan rêmbug |
nging santri kèh samya rêna |
kasinggihan panggunggungipun Ki Adhi |
mring Kidang Wiracapa ||

362.
Sabarang ngèlmu datan tinampik |
dhasar nglangkungi rumiyin mila |
iba indhakipun mangke |
Ki Kulawirya (ng)guyu |
inggih ta lah kakang Kiyai |
lamun kula tumingal |
ing mimitranipun |
rakanta (n)Jêng Kyai kakang |
pan sadaya tan wontên ingkang sor budi |
numbras sami utama ||

363.
Mèsêm angling Ki Cariksutrèki |
e Ki Adhi (ng)gih-(ng)gihipun uga |
kula pajar sadayane |
puniki ingkang lungguh |
Kyai Muncar Ki Arsèngbudi |
lan manira punika |
Ki Carikmudhèku |
kalima Ke Arundarsa |
Sinduraga Wargasastra Tekawardi |
Ki Datuk Danumaya ||

364.
Kidang Wiracapa sadasèki |
sawêlasipun raka andika |
Kae Bayi Panurtane |
pan samantên puniku |
rimbag budi asatu kapti |
tan wontên salayèng tyas |
kupu sabiyantu |
tan na kadung kakadangan |
lami-lami samya mêncar (ng)gyannirèki |
bagi wus karsaning Hyang ||

365.
Nambung wuwus Ki Kulawiyèki |
lêrês paduka pajar punika |
pra mitranta sadayane |
kawula wus anjujug |
duk dinuta ing (n)Jêng Kiyai |
angupaya putranta |
Sèh Mongraga nêngguh |
kang mentar tilar sasana |
kalampahan kawula lan Jayèngrêsmi |
katri Ki Jayèngraga ||

366.
Lawan santri satunggil Nuripin |
mendra paran ring wana Wulusan |
pawukiran guwa-rèjèng |
jurang ingkang asamun |
têkèng tanah kitha Kêdhiri |
ngilèn Selamanglèngan |
wontên jalma luhung |
nèng (ng)graning wukir Klêlêngan |
adhedhepok paparab Sèh Ragayuni |
ahli sabda sasmita ||

Jilid 12 - Kaca : 207

367.
Tan-pati tyas kula andungkapi |
amung lèjême sampun amêca |
tan mêdhar kajatèhane |
laju lampah andarung |
têkèng tanah ing Pranaragi |
kapanggya lan pandhita |
anèng ngardi Tajug |
wasta Kae Sinduraga |
inggih mitra-paduka wau dèra ngling |
kandêl agaminira ||

368.
Parêk pura pêngkêr kitha lami |
nulya kapanggih malih pandhita |
nèng ngarga Padhangehane |
Wargasastra rannipun |
ahli sastra Jawa Rab wasis |
tunggil mitra-paduka |
ran Sèh Sidalaku |
dènnira angalih aran |
laju ngalih maring arga Bayangkaki |
kapanggih lan pandhita ||

369.
Nèng Marantèn lambung Bayangkaki |
wasta Kae Datuk Danumaya |
sarwi èdi panabdane |
anulya malih laju |
maring Lêmbuasta ing Galik |
pangguh lan Kae Kidang |
Wiracapa nêngguh |
apan ragi karèrèyan |
anèng Lêmbuasta langkung kurmatnèki |
wus kadya darbe karya ||

370.
Ambaladhah wisma lan pandhapi |
atatarub sarta tutuwuhan |
anguyu-uyu gangsane |
salendro pelogipun |
andhatêngkên suruhanèki |
langên suka pirêna |
nutug karsanipun |
antawis sadasa dina |
siyang dalu tan pêgat mumulang ngèlmi |
mring kula lan putranta ||

371.
Pan angangge sajaking priyayi |
anging tan kêndhat ibadahira |
rarasan sajroning rame |
asangêt dènnira lul |
kang katingal ingkang kapyarsi |
pinèt rasaning murad |
kasampurnanipun |
jinarwan sadayanira |
sakathahing pandamêl dipun-kawruhi |
Ke Kidang Wiracapa ||

372.
Ki Wuragil sinasmitan liring |
maring kang putra Ki Jayèngraga |
manawa ngandhar wadine |
kang paman wruh ing sêmu |
pan cinêndhak tuturirèki |
tan kawistarèng sabda |
dènnya nambung wuwus |
nuntên kawula sadaya |
pamit laju umangkat lampahira glis |
panggih malih pandhita ||

Jilid 12 - Kaca : 208

373.
Pan awasta Ki Sèh Tekawardi |
mung saratri kathah wulangira |
enjing umangkat lampahe |
laju sami umantuk |
Kae Cariksutra ngling aris |
sukur yayi kapêndhak |
dene sakalangkung |
ing lampah mundhak utama |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
nêdhêng sami rèrèyan ||

374.
Mangke kewala bakda Ngasêri |
sami wangsula malih papanggya |
nèng riki laju Magribe |
lamun saèstunipun |
amimidik anèng panêpin |
ring pungkur Pasimparan |
ngayun hyun yan rawuh |
sang Sèh Adi Amongraga |
sarat andodonga pinarêngna ugi |
praptane kang sinêdya ||

375.
Kang liningan samya sukèng galih |
para kadangira bibisikan |
pan wus dadya ing rêmbuge |
Ki Suwarja umatur |
mring kang raka Kiyai Bayi |
lamun pinarêng karsa |
rinta sadayèku |
nuwun andhèrèk nanimpar |
sakalangkung rinta sadaya yun panggih |
lawan putra-paduka ||

376.
Kae Bayi angandika aris |
kadipundi jêbèng Mangunarsa |
pamanta pan sadayane |
samya hajat papangguh |
sakalangkung wulangunnèki |
Kae Sèh Mangunarsa |
aturira arum |
inggih prayogi kewala |
apupuji ing ratri marang Hyang Widdhi |
mugi pinarêngêna ||

377.
Wus mangkana samya atur pamit |
kang para tamu asasalaman |
wusnya sasalaman lèngsèr |
luwaran sadayèku |
maring pamondhokanirèki |
ingkang para waela |
maring ing wisma gung |
Ke Bayi maksih alênggah |
nèng pandhapa kalawan Ki Santri Luci |
Sumbaling Nyai-nDaya ||

378.
Samya angundur sasajwan ngarsi |
rèrèbètanira kinêludan |
Ki Baywa-ngling mring santrine |
Luci undangên gupuh |
Ki Wuragil Kulawiryèki |
Ki Luci sigra mentar |
animbali gupuh |
tan adangu nulya prapta |
nêmbah lungguh Ki Bayi ngandika aris |
marma sira sun-undang ||

379.
Rêsikana ing panêpèn wuri |
jroning tajug langsènana seta |
prayoganên ing patute |
ingkang samya alungguh |
sakabèhe dèn-sarwa suci |
mangsa bodhowa sira |
kang rayi umatur |
sandika nuduh mring rowang |
lan wus payo Luci kalawan Nuripin |
undangên lurah-lurah ||

Jilid 12 - Kaca : 209

380.
Santri têka rolas bae aglis |
santri Luci tinuding gya mentar |
Ki Kulawirya nulya ge |
maring panêpèn pungkur |
lan pra kaponakanirèki |
myang lurah santrinira |
anambut karyèku |
ing panêpèn tinaruban |
pinalisir linungsir sarwa seta di |
sri patilamanira ||

381.
Akarya kêmbang mayang sarakit |
tuwuhan pisang gêmandarasa |
cêngkir têbu-rêjunane |
soring wrêksa trênggulun |
pinagêran bêtepe asri |
sajrone ginêlaran |
lampit kêlasa lus |
sajawine tinaruban |
rinêsikan sinapon sêla-sêlaning |
ingkang pasêsêkaran ||

382.
Kae Bayi lan Nikèn Malarsih |
anjênêngi lan kang nambut-karya |
Malarsih alon wuwuse |
ingkang nambut-karyèku |
apa nganggo ngingon-ingoni |
Kulawirya turira |
inggih-inggihipun |
sayah ingkang nambut-karya |
Ni Malarsih anuduh maring Sumbaling |
kinèn mundhut ingonan ||

383.
Wadon Sumbaling lan Santri Luci |
mundhut bubucu lan pupuluran |
wedang rokok lan kinange |
tan adangu prapta wus |
pan tinata sadayanèki |
wontên malih ambêngan |
saking (n)jawi (n)dulur |
nêm ambêng sêga panganan |
kang ajakat ngalujêngakên kang prapti |
Malarsih mèsêm mojar ||

384.
Wêruha yèn ana ambêng prapti |
tan sun-wêtokakên pupuluran |
Ke Bayi lon andikane |
bêcike kang awuwuh |
rijêkine kang nambut-kardi |
warêg olèhe mangan |
kèh barêkatipun |
hèh Luci tatanên pisan |
ambênganmu sapa kang duwe kêndhuri |
matur king pangindhungan ||

385.
Wus kinumpulakên ambêngnèki |
gya Pangulu Basarodin prapta |
Ki Bayi ngling lo lah kene |
kabênêran sirèku |
têka anêmoni kêndhuri |
Ki Sêndhi gumuyojar |
ih wakne Pangulu |
kang dadi têluh ambêngan |
nora kêna layah tampah dèn-sasabi |
bêdhêngul nuli prapta ||

Jilid 12 - Kaca : 210

386.
Ambakna wong awas maring takir |
kumliwêr saênggonne kawruhan |
wus matêng têmên etunge |
ayake kang Pangulu |
mêngkonone iku wus ngaji |
pagandam mring Madura |
katêmu ingambu |
nadyan ambêng dèn-pêndhêma |
pan konangan mring Pangulu Basarodin |
sêga panganannira ||

387.
Ki Pangulu mèsêm anauri |
panyana-kula Ke Kulawirya |
ana ing kono ênggone |
wus dèn-incih ing kalbu |
saparanku dipun-anani |
mung pêrlu anggagarap |
maring ngong tan uwus |
apa wus dèn-jênthot mana |
kêbangêtên ambakna wong amrangguli |
tan na kêmlèthonira ||

388.
Ki Bayi ngling mring Ki Basarodin |
lah wus donganana salamêtan |
nulya dinonganan age |
kajat salamêtipun |
sadayanya brayat sadèsi |
sawusira dinongan |
(n)dan lêkas akêmbul |
aroyom nadhah ambêngan |
tutug samya warêg sadayaning santri |
ambêngipun barêkat ||

389.
Pan wus dadya dènnya nambut-kardi |
ing panêpènira pinrayoga |
rampung sakaliring gawe |
Ke Bayi lon amuwus |
yèn wus padha bubara mulih |
matur Ki Kulawirya |
apan inggih sampun |
pra santri kang nambut-karya |
samya abubaran mêtu padha mulih |
mampir ring masjid salat ||

390.
Sawusira Lohor tan winarni |
mangkana ing wanci bakda Ngasar |
Kae bayi Panurtane |
anèng pandhapanipun |
lawan santrinira Ki Luci |
tata gêlarannira |
lampit kalasa lus |
miwah kang para waela |
Rancang kapti Wilapa lawan Palangi |
Turida Rarasatya ||

391.
Nikèn Malarsih umatur aris |
punika rinta Nikèn Wilapa |
kalawan (m)bok Palangine |
lamun kaparênging hyun |
pan tumutur nimpar ing ratri |
kalangkung pahyunnira |
dènnya ayun pangguh |
lan putranta Sèh Mongraga |
saking dèrèng uninganipun ing warni |
langkung kumêdahira ||

392.
Kae Bayi angandika aris |
iya mêngko manira popoyan |
maring Sèh Mangunarsane |
lamun parênging kalbu |
sutanira lamun nglilani |
payo padha pinaran |
maring masjid Mangu |
kang garwa sumanggèng karsa |
Kae Bayi nulya tindak maring masjid |
Mangu ing Pananggungan ||

Jilid 12 - Kaca : 211

393.
Nulya tindak wau Kae Bayi |
maring masjid Mangu Pananggungan |
pra waela ing wurine |
Luci Nuripin sukur |
sarwi (m)bêkta sêlpanirèki |
tan dangu nulya prapta |
ing masigid Mangu |
kokobok toyèng balumbang |
Ki Sèh Mangunarsa mulat mring Kiyai |
Bayi Panurta prapta ||

394.
Angingsêri (ng)gyannira alinggih |
lênggah atata sasalaman |
pra waela nèng keringe |
Ke Bayi lon amuwus |
Monthèl Luci lawan Nuripin |
lampit kalasanira |
ing pandhapa mau |
gêlarên kene kewala |
lamun ana kang prapta dimèn mariki |
ingkang luwih prayoga ||

395.
Ingkang samya liningan nulya glis |
mundhut gagêlaran nulya prapta |
rinakit lampit klasane |
Ke Bayi lon amuwus |
Kae Jêbèng Mangunarsèki |
bibinta samadaya |
samya yun papangguh |
mring rakanta Sèh Mongraga |
alon matur singgih kawula utami |
pra bibi yun papanggya ||

396.
Lêga tyasira sami pupuji |
tan adangu wau ingkang prapta |
Kae Sèh Malangkarsane |
lan Jayèngrêsmi nêngguh |
Anggungrimang lan Jayèngragi |
Piturun Palakarta |
atur salamipun |
ngabêkti putra kalihnya |
nulya Kae Adimuncar Arsèngbudi |
Suwarja Wiradhustha ||

397.
Prapta atur salam tata linggih |
kang rayi nêmbah nulya kang prapta |
Rundarsa lan Panukmane |
miwah Carikmudhèku |
lan Panamar Sèh Modang tuwin |
Ki Pariminta miwah |
Kiyai Pangulu |
Basarodin atur salam |
ring Ki Bayi para ari angabêkti |
samya tata alênggah ||

398.
Ni Malarsih anuduh Sumbaling |
kinèn naoskên dhadharanira |
wedang lan nyanyamikane |
ingkang lininngan gupuh |
naosakên sugatanèki |
cumaos anèng ngarsa |
prapta amakêndhung |
rampadan anjrah nèng ngarsa |
cinarakkên angalap sasênêngnèki |
anadhah dhadhaharan ||

Jilid 12 - Kaca : 212

399.
Kae Bayi Panurta ngling aris |
kadipundi yayi Adimuncar |
ing panêmbah katrimane |
miwah puji kang katur |
maring Allah Kang Maha Sukci |
surasaning panêmbah |
kadospundinipun |
kang utama linampahan |
manirèki ywa kongsi tumêkèng sirik |
purna-a ing panêmbah ||

400.
Kae Adimuncar turira ris |
inggih utami sabdanta kakang |
sarèhning sami anganggo |
sunat kalawan parlu |
majibakên naoskên bêkti |
yèn ing kula priyangga |
kang kapyanggèng kalbu |
wikanta lamun mêmpana |
lan kêmule wontên wasesaning takdir |
karsèng sira Pangeran ||

401.
Pangintèning kang rèh maring tokit |
kawajiban ngèlmi rasa tunggal |
tan kengang mamak gaibe |
anèng wasesanipun |
Maha Suci Hyang Maha Jati |
rupa wasesa kayan |
molahkên rohipun |
marah rupa samadiyah |
amêpêki uripipun ing sabumi |
urip kahar sampurna ||

402.
Akmalul ngèlmi pan saking tokit |
tokit dadya tètèbènging ngadam |
singgih makripat tokite |
Nabiyolah (ng)gyannipun |
larèrahe nèng donya singgih |
yêkti kang kinawruhan |
kang dumadi nênggah |
saha Dad tigang prakara |
mutanikirah mutawasitah tuwin |
sadad muta-awilah ||

403.
Muta-awilah punika gaib |
anêksèni marang dhawakira |
nêksèni sinaksèn dhewe |
tan na Pangeranipun |
anging Allah Pangeran jati |
karêm mutawasitah |
Allah ngawruhi ku |
angawruhi pribadinya |
tan kakalih mungguhing Allah naksèki |
kalawan pribadinya ||

404.
Angawruhi Muhkamad puniki |
kinon Sukma kang mutanakirah |
kang sahadad mukmin rêke |
mutawasitahipun |
sadadipun kang para wali |
sadad muta-awilah |
Nabi ingkang (ng)gadhuh |
duk dèrèng jagad gumêlar |
awang-uwung ngandika Hyang Maha Sukci |
nabda mring alam arwah ||

Jilid 12 - Kaca : 213

405.
Dudu ingsun Pangeranirèki |
sakèhing duryat martabat insan |
atut amba panêmbahe |
nêmbah ring Hyang Maha Gung |
kadi rontal tan mawi tulis |
paran baya budinya |
yèn muniya suwung |
sêrik sirik yèn muniya |
wêkasannya aroro Pangeran jati |
sasar yèn dèn-rorokna ||

406.
Ungêlipun apan tan kakalih |
kalle langgêng kewala satunggal |
kadya wawadhah pamine |
gung pênuh isinipun |
kawadhahan mutakirahi |
dadya mukmin kalbunya |
pan jujulukipun |
ingaran hidayatolah |
kang punika dadya papan mawa tulis |
tulis punika kodrat ||

407.
Dadosipun sing sêmbah lan puji |
kalbuning mukmin pan kanugrahan |
sêmbah puji ing amore |
dadya Mukhamad tuhu |
ing wujude tan kêna gingsir |
singgih Nabi Mukhamad |
pan omahing ngèlmu |
ngèlmu omahing Pangeran |
pan Pangeran omahing jalma sayêkti |
kula jatining Sukma ||

408.
Kêmbul jiwa tan na wujud kalih |
wêkasing tingal dadya tan ana |
non-tinon dhirinya rêke |
tan na kadudonipun |
Maha Sukci jênênging latip |
apan tanpa sasama |
saking kang Maha Gung |
tasbihira Hyang Wisesa |
datan kadya tasbihing sawiji-wiji |
ing wujuding ngapiyah ||

409.
Dad mutêlak Maha Sukci nênggih |
ngèsthi jiwa rihing dhawakira |
lêstari ing lalakone |
anglaut tanpa banyu |
pan adharat datanpa bumi |
muluk tanpa gagana |
muksa tanpa samun |
langgêng nami isbatira |
datan owah kidam bakane wus pasthi |
sampurna jiwaraga ||

410.
Wa-punika sumangga ing kapti |
mangsa-borong rêke ing ngakathah |
manira têka andhèrèk |
Ke Bayi manthuk-manthuk |
pan karênan dènnya miyarsi |
anandhês rasa sabda |
surasaning wuwus |
murade Ke Adimuncar |
langkung dènnya kamasuk raosing galih |
atêrang tan sumêla ||

411.
Myang pra kadangira ngling ing kapti |
èstu lamun tuhu pinandhita |
amêdhar rasa wuwuse |
Ke Bayi ngandika rum |
marang sira Ke Arsèngbudi |
yayi kadi punapa |
rarakitanpun |
kang lir nglinge Kya-Dimuncar |
mugi samya andhanganakên ing kapti |
ngalap kasil utama ||

Jilid 12 - Kaca : 214

412.
Ki Arsèngbudi turira aris |
singgih sampun tan wontên kumlamar |
lir kang wus winuwusake |
Ke Adimuncar wau |
purnanipun sêmbah lan puji |
pan wuwus karungsitan |
apan panukmèng Hu |
sinukma sajroning Sukma |
amrih nulya dulu-dinulu pribadi |
lir andulu paesan ||

413.
Sêdya andulu ing rupanèki |
apan andulu ing wawayangan |
amalêsi pandulune |
tan lyan ingkang pandulu |
pan andulu lawan pribadi |
ngaranni ingarannya |
lawan dhawakipun |
tan liyaning ngarannira |
anêksèni sinêksèn priyangganèki |
ambuka lêlarangan ||

414.
Kang ginêdhong kinêkêr piningit |
manunggale rasa sajatinya |
kajatèn saksi karsane |
karsa ingkang saèstu |
tunggaling Dad wisesa jati |
singgih tunggaling nama |
ajal jatinipun |
têgêse ajal wiwitan |
datan wontên ingkang amiwiti dhingin |
pan ananing kapurba ||

415.
Saniskara dèrèng wontên mosik |
Sang Maha Karsa wus sêdya murba |
mojud pêsthi ing anane |
lawan pribadinipun |
singgih ananipun pribadi |
karya têtelaning Dad |
jujuluk wahdatu |
nyata anèng wakidiyat |
karsa sêdya nama tunggal jatinèki |
latip sadat mutêlak ||

416.
Anêksèni sinêksèn pribadi |
têgêsipun pan purwaning ajal |
datan ana kawitane |
Pangeran kang Maha Gung |
tan na lawas tan na kang dhingin |
tan na wujud kang purba |
ing purwakanipun |
apan purbanira dhawak |
purba rupa purba wujud purba dhiri |
kalawan purba ngajal ||

417.
Purba purwa purba wêsanèki |
purba wahdat kang tan kenging rusak |
kang tunggal kajatèhane |
saha Dad jatinipun |
ing anane jatining saksi |
naksèni namanira |
ing pribadinipun |
Dat rasa tunggal priyangga |
nir syuh sirna lêbur kang jagad dumadi |
ana tanpa wêkasan ||


 kds penutup
wangsul-manginggil

  • < (05d) Kaca 168 - 185
  • (05f) Kaca 215 - 231 >