Ki-demang.com : Centhini

Jilid 12 - Kaca : 264

713 Dhandhanggula

6.
Gumêr swarane wong kathah ngaji |
papantêse wong alul sarengat |
angêsahakên rapale |
ana arêbut hukum |
manjing mêdal saking surambi |
tur padha (ng)gawa Kitab |
maring gurunipun |
aminta rasaning makna |
rare akèh amasuh sabak mring kali |
ana lagi nunurat ||

7.
Rara ngangsu rame ting saliring |
tuwa anom parawan wulanjar |
kang ngangsu akèh warnane |
miyos ing masjid iku |
saking kali pating suliri |
wênèh ana nênangga |
awêdhak apupur |
sawênèh anguncang tingal |
gêlung kêmbang ki santri dèn-kêndhèrèki |
tur sami anjêjawat ||

8.
Santri kathah ika padha angling |
ingkang gumuyu asuka-suka |
padha wikan ing sêmune |
Jatiswara winuwus |
lagya prapta jabaning masjid |
arsa atatakona |
ika karsanipun |
katuju ana wong mêdal |
Ki Marêbot karsanira maring kali |
jinabat (ng)gawa landha ||

9.
Dènnya lumaku tumungkul ririh |
nora wikan yèn ana dhatêngan |
angling ing wawayangane |
Jatiswara amuwus |
Ki Marêbot kagèt ningali |
kakêtêgira sumyar |
dènnya nyapa asru |
dènning nora asabawa |
nora wikan ing suba-sita wong iki |
mèsêm Ki Jatiswara ||

10.
Lah anêdha paman apurèki |
dipun agung paman martanira |
luput manira agêdhe |
sun singgih wikan mring sun |
kalingane tan angranuhi |
Ki Marêbot angucap |
ulate arêngu |
tur sarwi mengo angiwa |
karsanira lêstari marang ing kali |
Jatiswara lingira ||

11.
Lah ing pundi wastane puniki |
kya pa manira atanya |
dèn-agung pangapurane |
bênêr têkèng sirèku |
Ki Marêbot yata nauri |
nênggih ing Wanacandra |
wastane puniku |
tuwan ing pundi kang wisma |
Jatiswara yata sira anauri |
wong midêr anglalana ||

12.
Tanpa wisma manira puniki |
midêr-midêr saparan amoyang |
arsa taki-taki rêke |
marang kang sampun junun |
lamun ana kang sudi misik |
marang wong suwe ara |
kasiyan talimbrung |
wingi ingsun amiyarsa |
nênggih kene wartane ana wong ngarip |
manira yun uninga ||

Jilid 12 - Kaca : 265

13.
Ki Marêbot aris anauri |
kalingane arsa puruita |
marang kijaiku kene |
lah anêdha tumanduk |
maring masjid bilih kiyai |
pinarak sun-awarta |
mring kiyai guru |
lan anêdha tut-wurinya |
Jatiswara yata sira anauri |
paman manira nêdha ||

14.
Ki Marêbot age-age mulih |
nênggih rêke matur gurunira |
agya prapta ing wismane |
asung wruh gustinipun |
yèn dhatêngan wong anom pêkik |
guru lagya anendra |
nyaine sumaur |
paran karyanira baya |
age-age têka mamarasi ati |
lah ta apopoyana ||

15.
Ki Marêbot anauri aris |
nênggih rêke manira dhatêngan |
kiyai tinakèkake |
anjujug karsanipun |
bagus anom brangti ing Widdhi |
nyainipun angucap |
sêmbrana sirèku |
kiyai lagya anendra |
kang aguling alon dènnira alinggih |
pupungun sarya ngucap ||

16.
Sèh Ragamana wus angawruhi |
lamun sira rêke adhatêngan |
katon ing jro supênane |
Ragamana amuwus |
lah undangên kaki mariki |
ujarira dhatêngan |
mau sun-angrungu |
rabine mèsêm ing nala |
Ki Marêbot gupuh mêdal angaturi |
marang ingkang dhatêngan ||

17.
Ingulatan kapanggih ing masjid |
Jatiswara rinubung wong kathah |
padha kanyaran tingale |
santri padha sih lulut |
aningali marang sang brangti |
padha amojakrama |
akathah kang ujung |
Ki Marêbot nulya prapta |
ris umojar Jatiswara dèn-aturi |
pinarêka ing wisma ||

18.
Yata tumurun saking ing masjid |
nulya kèring wau marang wisma |
dupi manjing ing wismane |
Ragamana amuwus |
saking panti tur anuruni |
lah rêke tumanduka |
dèn-enggal puniku |
sampun agêlar kalasa |
Jatiswara alon dènnira alinggih |
gya winijilan sabda ||

Jilid 12 - Kaca : 266

714 Mijil

1.
Lah bageya ingkang lagi prapti |
saking pundi kang wong |
ing ngarsa paran sêdyane mangke |
Jatiswara anauri aris |
tanpa wisma mami |
sêdya mring sirèku ||

2.
Ki Ragamana amuwus aris |
punapa kang gatos |
arsa panggih lan manira mangke |
Jatiswara alon wacana ris |
karan ingsun ugi |
panggih mring sirèku ||

3.
Dene tuwan kasusra ulami |
akathah kang wartos |
dèn karana amurah ambêke |
mapan kadunungan ngèlmu luwih |
upama wak-mami |
atut angguguru ||

4.
Ki Ragamana alon nabda aris |
yata awak-ingong |
pan dèn-sidhêp ngèlmuningsun kabèh |
Ragamana anguwuh ing rabi |
lah mundhuta nini |
pamucangan gupuh ||

5.
Rabinira sumaur agipih |
wus kèsthi dèningong |
sigra asung pawohanira ge |
wadhahira bokor kancana di |
sakêdhap gya prapti |
munggèng ngarsanipun ||

6.
Jatiswara nulya dèn-carani |
mucanga sang anom |
sampunnya mucang alon dêlinge |
Ragamana maring rabinèki |
ujare pan sami |
balakan satuhu ||

7.
Lah saosa sêkul dipun-aglis |
sasajiya gupuh |
rèhning wong lagya dhatêngan mangke |
adoh sangkane dhatêngan iki |
sadarbene miskin |
susuguha gupuh ||

8.
Jatiswara pan sampun atampi |
wiraos mangkono |
mapan manira anêdha rêke |
pan larangan ujar kang puniki |
kinasihan Widdhi |
pilih jatinipun ||

9.
Ing laku punika sun-miyarsi |
nèng dunyèku yêktos |
apan ta dadi susukêr bae |
alon mèsêm Ki Ragamana ris |
kang tinêdhèng Widdhi |
nutug siyang dalu ||

10.
Têkakêna ing duraka sami |
iku jatiningong |
pan ta dene yèn ipèn padhane |
Jatiswara alon wacana ris |
lah ta kadipundi |
ing karsanirèku ||

11.
Dening anêdha duraka yêkti |
pan kaya pa uwong |
Ki Ragamana alon èsême |
Ragamana tan wikan sêmuning |
marang ing Hyang Widdhi |
kèwuhan ing laku ||

Jilid 12 - Kaca : 267

12.
Ragamana yata sira angling |
undhangana gupoh |
para marbot ingkang kinon age |
undhangana anak-anak-mami |
mumpung wontên tami |
tur asugih ngèlmu ||

13.
Aja tungkul alul sastra ugi |
tan wruh wêkasing wong |
aja katungkul sêmbahyang bae |
Ki Marêbot wus linggar tumuli |
lan kaumirèki |
angundhangi gupuh ||

14.
Jatiswara wuwus sêmu wadi |
kadipundi ingong |
apan (n)jajaluk duraka bae |
ing jatinipun ta kadipundi |
Ragamana angling |
wus anèng sirèku ||

15.
Aja ana kang tinahan ugi |
jêbèng anak ingong |
apan sampun anèng sira dhewe |
Jatiswara alon dènnira ngling |
paman nêdha ugi |
pamulangirèku ||

16.
Mapan wontên pan ujaring Dalil |
pilih-pilih uwong |
ingkang awas maring Pangeranne |
mapan gêdhe dosaniku ugi |
iku sun-miyarsi |
Jatiswara muwus ||

17.
Atut paman yèn mangkana ugi |
pamiyarsaningong |
Ragamana nambungi sabdane |
yata wus wikan sêmuning wadi |
Ki Jatiswarèki |
alon èsêmipun ||

18.
Kaumira kabèh padha prapti |
Ragama-nabda lon |
pan ta padha kukulaka kene |
awarta-a ing laku ta ugi |
mumpung ana iki |
ingkang sampun luhung ||

19.
Mundhak kathaha kawruhirèki |
ngalapana gupoh |
ing sapangat pan mundhak kawruhe |
sumadinah(?) bapa ingsun iki |
maksih kurang ugi |
ing kawruhirèku ||

20.
Datan wikan ing jatine ugi |
sabat matur gupoh |
lah ta nêdha manira jatine |
pinarênga mundhak kawruhnèki |
mugi ingsun ugi |
dèn-idhêpna kawruh ||

21.
Jatiswara anauri aris |
têmên panêdhèng-ngong |
anggêguru sajatine mangke |
karane jêbèng tingkah puniki |
kongsi awak-mami |
tumêkèng sapurug ||

Jilid 12 - Kaca : 268

22.
Dening utama laku anênggih |
singgih pilih uwong |
ingkang purun narajang kunthunge |
amêgata balabar sirèki |
dadya ibu ugi |
tan sinungan wêruh ||

23.
Apan katungkul angolah tulis |
kang dèn-atos-atos |
mung Kitabe tiningalan bae |
tanpa gawe nyêkêl Kitab ugi |
Jatiswara angling |
èsême lir madu ||

715 Dhandhanggula

1.
Jatiswara wuwuse amanis |
kadipundi karsa pakênira |
laku ingkang sajatine |
dadine laku iku |
lawan paran dadine iki |
nora kalawan sastra |
kang jati puniku |
yèn nora lawan sêmbahyang |
kadipundi Ki Ragamana nauri |
dadi lawan duraka ||

2.
Upamane kang sarengat iku |
kadyangga-ning wong ulah sasawah |
anggaru maluku rêke |
karya lèlèrannipun |
yèn wus dadi tumrap kang wiji |
wiji pan saking ing Hyang |
ngèlmu arannipun |
mangkana dèn-tandurana |
yèn wus dadi lèlèrannipun sajati |
mangka dèn-banyonana ||

3.
Ingkang pundi rêke banyunèki |
ingkang toya ta rêke punika |
pangucaping wiji rêke |
Ragamana amuwus |
dipun-nyata ing rèhirèki |
iku minangka toya |
ngèlmining Hyang iku |
kalawan asangu aran |
sampun kandhêg ing sêmbah kalawan puji |
yèn ayun wruhing paran ||

4.
Yèn pinuwung sarengat puniki |
ingaranan rêke maksih bakal |
dèrèng wikan ing jatine |
nyatane maksih bingung |
ing nyatane tan wruh ing jati |
dening amisih bakal |
sangsaya kalurung |
misih kandhêg tatakrama |
pasthi gampang yèn kinarya papan-tulis |
manira amiyarsa ||

5.
Upamane ing laku puniki |
yèn katêkan kadi amimitra |
sarta lawan jarumane |
mapan jaruman iku |
yèn tininggal kathah ngirèni |
dhingin kalawan sastra |
pan ping kalihipun |
jaruman kalawan badan |
ping tigane jaruman Eroh puniki |
iku dadining lampah ||

Jilid 12 - Kaca : 269

6.
Jatiswara alon anauri |
kasinggihan karsa-pêkênira |
sambada lawan têgêse |
angèl ujar puniku |
lamun dudu jarumanèki |
iku marga sampurna |
kanugrahan kawruh |
wontên kari jakat badan |
pira-pira larane dènnya nglampahi |
coba lawan bancana ||

7.
Kang duraka ta kadi punapi |
kang ingaran lampah kang sampurna |
punapa rêke têgêse |
Ragamana amuwus |
nênggih rêke manira manggih |
iku mulane awas |
ananing Hyang Agung |
sawuse kêna ing coba |
iya iku mulane duraka jati |
manira amiyarsa ||

8.
Apan wontên ing ujaring Dalil |
anukupi coba lan rêncana |
damare wong Arab rêke |
iku manira ngrungu |
Jatiswara alon nauri |
nyata lamun mangkana |
ing wuwus puniku |
sabate padha angucap |
kadipundi jatining warta puniku |
manira mas tan wikan ||

716 Maskumambang

1.
Nênggih wontên anake wadon sawiji |
dene wastanira |
Ni Sakati yu linuwih |
ayu anom dèrèng krama ||

2.
Pan akathah wong anglamar samya bali |
mring Ni Sakati ka |
nèng têpas dènnira linggih |
lan arinira satunggal ||

3.
Tansah tinurunan arinira mangkin |
ngarsaning ibunya |
ing nguni bêngi sun-ngipi |
aturu lawan wong lanang ||

4.
Anging biyang sampun ngandika baribin |
manawi amirsa |
mring rama pasthi sun isin |
ibunira aris mojar ||

5.
Bokmanawa têmên ipèn iku ugi |
lan sun-pajarana |
dèn-tetela kang sayêkti |
tan adoh lan jatinira ||

6.
Ni Sakati alon tutur ipènnèki |
biyang wong punika |
kang katon jro supênèki |
patute mèmpêr si rama ||

7.
Jatiswara punika wastane singgih |
kang katon jroning tyas |
lawan Ki Jatiswarèki |
katon sumandhing anendra ||

8.
Malah mangkin biyang masih dadi ati |
tansah awèh rimang |
Ki Jatiswara wong sigit |
katon sapari-polahnya ||

Jilid 12 - Kaca : 270

9.
Ibunira gumuyu pan sarya angling |
anakingsun baya |
mandah wêruha sayêkti |
dening brangta ing supêna ||

10.
Ni Sakati ibunira dèn-jiwiti |
biyang atiningwang |
bungahe kapati-pati |
pinuliran lambenira ||

11.
Ibunira gumuyu pan sarya angling |
anakingsun sira |
apan sêdhêng wus birai |
Ni Sakati nulya mêdal ||

12.
Saking wisma ulate asawang sasi |
asêngkang kancana |
sisinom mijil awilis |
remanira ngandhan-andhan ||

13.
Pan ing wayah sirêping janma pra sami |
lanang wadon samya |
sirêp kabèh samya guling |
Ni Sakati mudhun enggal ||

14.
Panggonanne Jatiswara dèn-paranni |
tan ketang ing wirang |
têka sumandhing alinggih |
pan sarwi atur pawohan ||

15.
Lah nginanga kakang-êmas jatining sih |
ingsun (ng)gantènana |
mara iki kadipundi |
atiningsun cipta-cipta ||

16.
Mung andika kang katon jroning kang galih |
paran wisayanya |
wikan maring awak-mami |
warassêna dèn-waluya ||

17.
Mara iki lara têka ing sirèki |
angling Jatiswara |
amicorèng jroning galih |
raganingsun duk agêsang ||

18.
Pan akathah bêncana saindêngnèki |
anulya angundang |
lah Cili lunga-a yayi |
kang rinêksa ing bancana ||

19.
Iku mapan dadi bênduning Hyang Widdhi |
agawe cilaka |
wus mantuka kusuma di |
dèn-wikan ing èstrinira ||

20.
Iya kakang karsanira angaranni |
mangsa ta dèdèya |
têka ing karsanirèki |
ingsun iki wêlasana ||

21.
Ing sakarsanira ingsun tan amulih |
lah suwawi kakang |
umantuk ing wisma aglis |
sampun dangu anèng (n)jaba ||

22.
Manawi kauningan mring rama mangkin |
suwawi mring wisma |
tan purun kesah ing ngriki |
siyang ratri tan suminggah ||

23.
Jatiswara nauri sabdanira ris |
kèmêngan ing driya |
lah ta Cili ari-mami |
kusuma yu pagulingan ||

Jilid 12 - Kaca : 271

24.
Gya kinanthi Ni Sakati lon lumaris |
wus prapta ing wisma |
anjujug ing jinêm-wangi |
tan adangu tangkêp gubah ||

25.
Ni Sakati manahe bungah kapati |
têka pyuh ujarnya |
kakunge tansah dèn-jawil |
dèn-parêk kakang alênggah ||

26.
Anglanggati Ki Jatiswara mrêpêki |
alênggah ajajar |
ingaras-aras arungih |
sarya ngayuh payudara ||

27.
Tansah dèn-rarêpa anèng tilam-sari |
sawusnya mangkana |
mèh raina wayahnèki |
apan wayah tabuh tiga ||

28.
Alon wungu wau ta ingkang karon-sih |
marang ing patirtan |
kêtêmu arsa susuci |
karsanira pan sêmbahyang ||

29.
Wusnya bakda samya linggih ing surambi |
alon Jatiswara |
karsanira arsa pamit |
marang ing Ki Ragamana ||

30.
Ragamana gupuh-gupuh dènnira-ngling |
lan babo nak-ingwang |
aja lunga têka ngriki |
têka wisma-a nèng kamal ||

717 Sinom

1.
Manira arsa mit kesah |
Ki Ragamana mangkya angling |
adhuh nyawa anak-ingwang |
punapa karsanirèki |
ayun dhatêng ing pundi |
sampun kesah anak-ingsun |
asru pangampahira |
gilang pasir kari sêpi |
dalêmira asamun sêpi asunya ||

2.
Yyan sira ta mangkoa |
supaya manira iki |
dadosa anak-manira |
lêng-lêng sakèh wong ing ngriki |
nêhêr kang sida brangti |
sampun lèngsèr dènnya lungguh |
lumaris lampahira |
katiwang-tiwang samargi |
wus alêpas tan kandhêg ing lampahira ||

3.
Lumampah sarya lon-lonan |
dening marga limut wêrit |
tan etang ing wana pringga |
dening lampus manahnèki |
sira subrangtèng Widdhi |
birai marang Hyang Agung |
rêna satitahing Hyang |
warnanên kang kari agring |
Ni Sakati kalawan Ki Ragamana ||

Jilid 12 - Kaca : 272

4.
Ênêngna kang anggung brangta |
Jatiswara kang winarni |
kang lagya antuk nugraha |
lampahe tansah ing wukir |
tan arèrèn ing margi |
raina wêngi lumaku |
kandhêg mangu ing marga |
sumêngka lampahirèki |
pan sadina lampahe datan araryan ||

5.
Wus lêpas ing lampahira |
narajang parang asungil |
anut ing têpining arga |
wus tumurun sing marga writ |
sampun ngungkang jaladri |
asri wau kang kadulu |
lampah kalunta-lunta |
prapta têpining jaladri |
apan wontên dhukuh asri katingalan ||

6.
De kang darbeya samodra |
Kyai Sèh Baka anênggih |
panggènanne anèng guwa |
punika tansah prihatin |
tan mangan tan aguling |
nèng guwa têpining ranu |
warna tan kadi janma |
singa myarsa sami wingwrin |
ing padhukuhane Kiyai Sèh Baka ||

7.
Pilih ta ingkang uninga |
maring Ki Sèh Baka lêwih |
singa kang arsa uninga |
pan tapa puniku dhingin |
yèn tan atapa ugi |
pilih uwong kang awêruh |
yata Kiyai Baka |
wus ngawruhi polahnèki |
maring wau saosiking Jatiswara ||

8.
Tan ana samaraneya |
sira Ki Jatiswarèki |
umure pan satus warsa |
datan abukti aguling |
mung patra kang binukti |
sajêge umur puniku |
iku tan mawa brama |
têmên tahan lampahnèki |
têmên tahan puniku lampah utama ||

9.
Yata sira Jatiswara |
apan maksih anglumaris |
wau ta ing sêdyanira |
arsa ngampir-ampir margi |
anulya alêstari |
umampir mandhêg ing pintu |
yata wontên wijilan |
puniku amêgat warih |
sitinira alêbak parang pancuran ||

10.
Kumrusuk swaraning toya |
panggènanne langkung asri |
kacaryan Ki Jatiswara |
Ki Sèh Baka mulat aris |
yèn wontên tamu prapti |
bagus anom warnanipun |
dangu datan sinapa |
alon Ki Jatiswarèki |
Ki sèh Baka alon dènnya (ng)gula-drawa ||

Jilid 12 - Kaca : 273

718 Dhandhanggula

1.
Anêmbrama ing tamunirèki |
lah ta jêbèng sira lumajuwa |
padha-a linggih ing kene |
Jatiswara mituhu |
lan anêdha marang Kiyai |
Ki Sèh Baka madhapa |
dènnira alungguh |
punapa lanang sinêdya |
lan ing pundi sasana ingkang kawuri |
Jatiswara angucap ||

2.
Jatiswara lingira amanis |
tanpa wisma Kiyai manira |
wong amoyang tanpa ênggon |
tan wontên kang jinujug |
wong kasiyan manira iki |
aran Ki Jatiswara |
saênggèn adunung |
angucap Kae Sèh Baka |
tan prabeda lanang lan manira iki |
atut lan sabdanira ||

3.
Ki Sèh Baka alon muwus aris |
Jatiswara babo anak-ingwang |
yèn sira arsa ing mangke |
pawong sanak lan ingsun |
mindha ina tuna ing budi |
pun bapa atatanya |
ing karsanirèku |
punapa kang dera sêdya |
anglalana amatèkkên raganèki |
Jatiswara angucap ||

4.
Anampani ing sêmunirèki |
ing rarasannira Ki Sèh Baka |
manira anêdha rêke |
sabda tuwan puniku |
kang sun-têdha raina wêngi |
êndi ta coba tuwan |
Ki Sèh Baka muwus |
Ki Lanang sun-têdha sira |
lamun sira atakon cobaning Widdhi |
malêbuwa jro guwa ||

5.
Ing jro guwa samarre kapati |
pilih-pilih lanang kang wikanna |
pan ana sosotya rêke |
tan sirna yèn sira wruh |
lah pundhutên gawanên mijil |
Jatiswara angucap |
lah anêdha tèngsun |
ing pundi marganing guwa |
Ki Sèh Baka amuwus wacana manis |
lah bapa mareneya ||

6.
Ki Sèk Baka yata muwus aris |
lah ta iku margane kang guwa |
lawang mênga minêb dhewe |
pilih-pilih kang wêruh |
bangkit têmên kang anginêbi |
iku ta kawruhana |
dèn-awas andulu |
ing guwa kang katingalan |
gêbyar-gêbyar gêbyare awor lan thathit |
sigra malêbu guwa ||