| Makalah Komisi - E - (#48) |
|
Ngulir Budi - Nata Pakarti Ana Ing Ranah Birokrasi Abstrak
a. Presiden dan Wakil Presiden; b. Dewan Perwakilan Rakyat (DPR); c. Dewan Perwakilan Daerah (DPD); d. Majelis Permusyawaratan Rakyat (MPR); e. Mahkamah Konstitusi (MK); f. Mahkamah Agung (MA); lan g. Badan Pemeriksa Keuangan (BPK).
Kejaba saka iku uga didhapuk bebadan lan Komisi Negara sing asipat independen, yaiku nglimputi:
a. Komisi Yudisial (KY); b. Bank Indonesia (BI); c. Tentara Nasional Indonesia (TNI) d. Kepolisian Negara Republik Indonesia (POLRI); e. Komisi Pemilihan Umum (KPU); f. Kejaksaan Agung; g. Komisi Pemberantasan Korupsi (KPK); lan h. Komisi Nasional Hak Asasi Manusia (KOMNAS HAM).
Ana maneh bebadan Negara sing didhapuk adhdhasar Undang Undang, yaiku:
a. Pusat Pelaporan dan Ana-lisis Transaksi Keuangngan (PPATK); b. Komisi Pengawas Persaingan Usaha (KPPU); lan c. Komisi Penyiaran Indonesia (KPI);
Bebadan lan komisi-komisi ana ing lingkungan eksekutif (pemerintah), nglimputi:
a. Komisi Kedokteran Indonesia (KKI); b. Komisi Pendidikan Nasional; c. Dewan Pertahanan Nasional; d. Lembaga Pertahanan Nasional (Lemhannas); e. Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LIPI); f. Badan Pengkajian dan Penerapan Teknologi (BPPT); g. Badan Pertanahan Nasional (BPN); h. Badan Kepegawaian Nasional (BKN); i. Lemba Administrasi Negara (LAN); j. Lembaga Informasi Nasional (LIN).
Bebadan liyane ana ing ranah eksekutif, yaiku :
a. Menteri lan Kementerian Negara; b. Dewan Pertimbangan Presiden; c. Komisi Hukum Nasional (KHN); d. Komisi Ombudsman Nasional (KON); e. Komisi Kepolisian; lan f. Komisi Kejaksaan.
Isih akeh bebadan lan komisi sing wus kadhapuk ana ing era reformasi wektu iki, wewaton Undang-undang kang wus dirembug lan diputusake antarane eksekutif lan legislatif.
1. kriminalisasi KPK; 2. anane suap marang anggota DPR rikala pemilihan Deputy Gubenur 3. kawicaksanan ngenani ‘bill out’ kanggo Bank Century; 4. kasus rekening ana ing kepolisian; 5. kasus sing nemahi mantan Kabareskrim POLRI; 6. vonis marang mantan Ketua KPK; 7. vonis marang puluhan anggota DPR; 8. kasus penggelapan pajak; 9. makelar kasus institusi penegak hukum; 10. surat palsu ana Mahkamah Konstitusi; 11. tengara markus lan mafia hukum; 12. tengara anane mafia pemilu; 13. tengara korupsi ana ing kementerian; 14. kasus lan prekara hukum sing nemahi Nazarudin; 15. wacana pembubaran KPK, lan liya-liyane.
Karana iku, reformasi birokrasi wektu iki durung bisa mujudake gegayuhan lan sasaran sing kapacak ana ing Undang-undang Nomor 28 Tahun 1999 ngenani Penyelenggaraan Negara Yang Bersih dan Bebas KKN, lan Undang-undang Nomor 31 Tahun 1999, ngenani Pembrantasan Korupsi. Budaya korupsi terus ngrembaka ana ing ranah birokrasi tumeka wektu iki. Tata kelola pemerintahan sing luwih apik (good governance) lan (good corporate governance) durung bisa diwujudake.
1. durung kasil mujudake kesejahteraan rakyat; 2. ayahan ndandani perekonomian rakyat ora kasil; 3. reformasi birokrasi durung bisa diwujudake; 4. ora bisa brantas lan nuntasake kasus korupsi; 5. penanganan kasus pelanggaran hak asasi manungsa (HAM) durung 6. ora kasil mbangun pulitik sing santun, duweni etika, lan durung kasil 7. ora kasil nglindhungi sumber-sumber alam lan sumber ekonomi 8. pemerintah ora kasil mbrantas mafia pajeg; 9. gagal mujudake kemandirian pangan; 10. mundhake utang luar negeri; 11. pemerintah ora bisa mujudake kesejahteraan buruh; 12. ora kasil nglindhungi TKI ana ing luar negeri; 13. gagal nangani mafia kayu lan rusake alas; 14. ora kasil mrenahake lan nangani pluralitas bangsa; 15. gagal mbangun masyarakat ing tlatah perbatasan Indonesia- 16. gagal nglestarekake lingkungan hidup kang banjur nglairake banjir; 17. gagal mbangun etika, moral lan karakter bangsa; lan sateruse.
Ana ing jejaring sosial, uga kapacak anane ‘18 Kebohongan SBY’. 1. ana ing pemerintahan prelune ngayahi akselerasi reformasi 2. ngudhari prekara hukum: yaiku nyepetake ayahan sinergis antarane 3. ningkatake kinerja Setgab Koalisi lan komunikasi pulitik karo 4. ngudhari prekara ekonomi, yaiku mujudake kahanan ekonomi sing Gegandhengan karo bab iki, kinerja KIB Jilid II kudu cepet lan mumpuni nanggapi ‘isu-isu strategis’, jumbuh karo akehing aspirasi lan pengarep-arepe rakyat
1. mumpuni (capable), 2. sarwa bisa utawa ahli (profesional) 3. bisa ditampa sapa wae (acceptable), 4. dipercaya dening sapa wae (credible), 5. tanggung jawab ana ing perangan apa wae (accountable), lan prelu 6. demokratis, komunikatif, konsisten, konsekwen, duweni komitmen,
Tuntunan ngenani babagan kepemimpinan wewaton kaidah ilmiyah tinemu ana ing buku-buku ngenani manajemen. Menawa babagan iki didhudhah lan disambungake karo wulang kepemimpinan kang linambaran kearifan budaya Jawa, dadi luwih pepak kanggo ngisi lan nyuksesake ayahan ana ing ranah birokrasi wektu iki. Tuladhane unen-unen Jawa, yaiku ‘sawise pinilih, piniji, sing bisa pinuji’. Surasane, sawise pinilih wewaton pilihan sing demokratis, prelu diugemi lan disadhari menawa nampa amanah saka rakyat. Sabanjure, prelu duweni tekad, semangat, lan motivasi, tumuli gumregah mbudi daya supaya bisa pinuji, diurmati lan ditresnani dening rekyate. Sesambungan karo babagan iki, akeh banget kearifan lokal lan wulangan Jawa sing bisa dadi tuntunan tumrap para pemimpin ana ing ranah birokrasi pemerintahan, mligine ana ing babagan etika lan moral.
1. iman lan taqwa marang Allah SWT, 2. ngurmati marang sapa wae, lan 3. merdika utawa bebas nindakake ngibadah wewaton agama kang dianut.
Surasa ana ing sila ‘Kemanusiaan yang Adil dan Beradab’, nenuntun supaya padha duweni watak:
1. nyadhari anane hak lan kuwajiban sing timbang, 2. rukun lan toleran, 3. bisa nyambut gawe bebarengan.
Surasa ana ing sila ‘Persatuan Indonesia’, ngajab supaya duweni watak tresna marang nusa lan bangsa kang sinebut:
1. nasionalisme lan patriot-isme, 2. nengenake persatuan lan kesatuan bangsa, 3. memundhi lan bisa mujudake sesanti ‘bhineka tunggal ika’.
Surasa ana ing sila ‘Kerakyatan yang dipimpin oleh hikmat kebijaksanaan dalam permusyawaratan/perwakilan’, nenuntun supaya luwih nengenake watak:
1. arif lan wicaksana 2. musyawarah lan mufakat, 3. ngecakake apa wae sing wis dadi keputusan.
Surasa ana ing sila ‘Keadilan Sosial bagi seluruh rakyat Indonesia’, nenuntun supaya duweni watak:
(1) mujudake kahanan adil (2) warata kanggo kabeh rakyate (3) gotong royong.
Mindeng lan mandeng wulang kepemimpinan adhedhasar filosofi Pancasila prelu dijlentrehake nganggo tembung basa sing prasaja lan populer.
1. Taqwa 2. Ing Ngarsa sung Tuladha 3. Ing Madya mangun Karsa 4. Tut Wuri Handayani 5. Waspada Purba Wisesa 6. Ambeg Paramarta 7. Prasaja 8. Satya 9. Gemi Nastiti 10. Belaka 11. Legawa.
Hanata pakarti wewaton 11 asas kepe-mimpinan kasebut ora gampang. Prelu dipersudi lan dihayati kanthi premati. Ana ing jagat pewayangan, ana pocapan dalang : ‘dene utamane Nata berbudi bawa laksana’. Berbudi bawa leksana duweni surasa yaiku netepi pangandika. Kabeh pangarsa ana ing birokrasi negara lan birokrasi pemerintahan, kudu gujengan, ngugemi lan memundhi sumpah, janji, prasetya, paugeran, lan kode etik kepemimpinan. ‘Sabda Pandhita Ratu tan kena wolawali’, surasane para pangarsa birokrasi kudu bisa hanata pakarti, yiku: aja mencla-mencle, aja esuk dhele sore tempe. Satunya kata dengan perbuatan.
1. Abdullah Ciptoprawiro, dr, Filsafat Jawa, Balai Pustaka, 1986 Jakarta. 2. Akademi Magelang, Hangulir Budi Hanata Pakarti, Sarasehan Budaya, 3. Amir, Hazim, Dr MA, Nilai-nilai Etis dalam Wayang, Sinar 4. Badan Pengkajian Kebudayaan, Pengkajian Sastra Jawa, 1987, 5. Direktorat Pembangunan Karakter dan Pekerti Bangsa, Kemenbudpar, 6. Edi Sedyawati, Prof, Dr, dkk, Pedoman Penanaman Budi Pekerti Luhur, 7. Hardjono, Prof. Mr, Tradisi Sosial, Fisipol 1965, Yogyakarta. 8. Koentjaraningrat, Prof. Dr, Kebudayaan Jawa, Balai Pustaka, 1984, 9. Mabes TNI, Vadamecum, Seskoad, 1980, Bandung. 10. Mangunhardjana, A, Isme-isme dari A Sampai Z, Kanisius, 11. Paguyuban Trah Pakualaman Hudyono, Pendidikan Karakter Bangsa 12. Sarwan, Pepakem Ilmu Luhur Budaya Adiluhung, Bagian Sosial Setda , 13. Sekretariat Jenderal Mahkamah Konstitusi RI, Undang-Undang Dasar 14. Sujamto, Ir, Refleksi Budaya Jawa, Dahara Prize, 1992, Semarang. 15. Sosrokartono, RMP, Kumpulan Renungan Rabu Pahing, 1977, 16. Soetomo WE, Drs, Imam Soedibyo, Drs, Soegeng Reksodihardjo, Drs, 17. Soetrisno PH, Drs, Falsafah Hidup Pancasila Sebagaimana Tercermin 18. Sri Mulyana, Ir , Wayang dan Kharakter Manusia, Gunung Agung, 19. Suseno, Franz Magnis, Perspektif Etis Pembangunan, artikel, 1986, 20. Tedjopremono RS, Drs dan Sindu Sidharta BRM, Drs, Himpunan 21. Tedjopremono RS, Drs dan Sindu Sidharta BRM, Drs, Wejangan Para 22. Tulus Koesoemaboedaya, Wewarah Adiluhung Para Leluhur 23. Undang-undang RI Nomor 20 Tahun 2003, Sistem Pendidikan 24. UU Nomor 32 Tahun 2004, Tentang Pemerintahan Daerah. 25. UU Nomor 2 Tahun 2008 Tentang Partai Politik. 26. PP Nomor 38 Tahun 2007 Tentang Pembagian Urusan Pemerintahan Kabupaten/Kota. 27. Metro TV, www.metronews.com, September-Oktober, 2011, 28. Yatmana, Sudi, RMA dan Sutadi, Drs.H, Blencong 45, Aneka Ilmu |














